بخشی از مقاله
چکیده:
اخلاق فی نفسه دارای یک ارزش ذاتی است و اخلاق کاری، هنجاری فرهنگی است که به انجام کار مناسب و خوب در جامعه، ارزش معنوی و مثبت می بخشد؛ از طرفی تعهد سازمانی حالتی است که کارکنان را در جهت کسب اهداف سازمانی رهنمود می کند و شامل شناخت و درگیری و نیز وفاداری کارکنان می گردد. هدف از پژوهش حاضر رابطه بین اخلاق کاری و تعهد سازمانی دبیران زن مقطع متوسطه دوم شهرستان بهشهر می باشد.
به این منظور تعداد 113 نفر از دبیران زن مقطع متوسطه به عنوان نمونه، به روش تصادفی انتخاب و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده است. با استفاده از آزمون همبستگی و تحلیل رگرسیون چندگانه تلاش شده است تا صحت فرضیه های پژوهش مورد آزمون قرار گیرد. یافته های پژوهش بیانگر آن است بین کلیه ی ابعاد اخلاق کاری با تعهد سازمانی دبیران زن مقطع متوسطه دوم شهرستان بهشهر رابطه معنادار و مثبت وجود دارد.
نتایج پژوهش نشان می دهد که مولفه های اخلاق کاری تا 31 درصد می توانند تعهد سازمانی دبیران را تبیین نمایند. همچنین روابط انسانی در کار با توجه به بزرگتر بودن بتای آن نسبت به دیگر مولفه ها، بیشترین سهم را در تبیین تعهد سازمانی دبیران دارا بوده است و مولفه علاقه به کار، مشارکت در کار و پشتکار در کار در رتبه های بعدی قرار می گیرند.
واژگان کلیدی: اخلاق کاری، تعهد سازمانی، روابط انسانی در کار، علاقه به کار، مشارکت در کار، پشتکار در کار
-1مقدمه
سرمایه انسانی از سرمایه های اصلی سازمان ها محسوب می شود. این سرمایه بیشتر از سرمایه های دیگر برای سازمان ها مزیت رقابتی ایجاد می کند. در این نگرش سرمایه های انسانی یا کارکنان افزون بر انجام وظایف کاری خود، نسبت به فراز و فرودهای سازمان احساس مسئولیت نموده و در مواقع نیاز به یاری سازمان می پردازند. چنین کارکنانی از آرزوها و آرمان های هر سازمانی محسوب می شوند.
از شاخص های دستیابی به این نوع کارکنان توسل به اخلاق فردی و اخلاق کاری است. زیرا وجود کارکنان اخلاقی و رعایت ارزش های اخلاقی، بستر دستیابی به نیروی انسانی متعهد می باشد. این کارکنان وظایف خود را به خوبی شناخته و در انجام کامل آن تلاش می کنند.〕1〔 همچنین تعهد سازمانی که وظیفه شناسی و صداقت نسبت به سازمان تلقی می شود، با پذیرش اهداف و ارزش های سازمان ارتباط داشته و با نوعی تمایل برای کوشش به نفع سازمان و علاقه به ادامه کار در آن سازمان همراه است.〕5〔
بر این اساس هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین اخلاق کاری و تعهد سازمانی دبیران زن مقطع متوسطه دوم شهرستان بهشهر می باشد.
-2 مروری بر ادبیات و پیشینه پژوهش
اخلاقیات به عنوان مجموعهای از اصول، اغلب به عنوان منشوری که برای راهنمایی و هدایت استفاده می شود، تعریف شده است. اخلاقیات شامل اعتقادات، استانداردها و نظراتی هستند که راهنمای گروه ها، جوامع و اجتماعات می باشد. اخلاقیات به مواردی همچون عدم رشوه خواری، ناعادلانه نبودن قیمت و از این قبیل که برای آن ها قوانینی وجود داشته باشد، نمی شود بلکه بیشتر مواردی را در بر می گیرد که شخص تحت تاثیر الزامات معنوی مانند: خیر و شر عادلانه و ظالمانه،امور خیر را انجام می دهد و امور شر را انجام نمی دهد.
اخلاقیات امروزه موازین زیربنای تشریح و توجیه استانداردهای معنوی برای رفتار افراد است و در سازمان، الزامات و استاندارد هایی است که راهنمای اصول معنوی در برقراری ارتباط سازمان با محیط خود می باشد.اخلاقیات در مدیریت، اصول و موازینی هستند که باید ناظر بر تصمیم گیری و کارهای مدیران موسسه ها باشند.مقولات اخلاقیات در مدیریت عبارتند از: اول مسئولیت اجتماعی، دوم مسئولیت اخلاقی،سوم سیستم ارزشی مدیر.〕2〔
-1-2اخلاق کاری
اخلاق می تواند به مکانیزمی ارتباطی بین اجتماع و امور شخصی باشد. رفتار اخلاقی، عادت های کاری خوب، نگرش های کاری مثبت، هماهنگی با دیگر افراد و مهارت های مورد نیاز برای حفظ شغل است. به منظور درک مفهوم اخلاق کاری، به تقسیم بندی نیروی های کاری اشاره می شود. برخی از افراد، تمایل فراوان به تلاش و فعالیت دارند، سکون و آرامش را پسندیده نمی دانند و فضایل اخلاقی آنان در کارهای شان شکوفا می گردد.
در مقابل، گروهی هم تمایلی به کار و مجاهدت ندارند و تنها با نیروهای جبری و فشارهای بیرونی باید آنان را به کار وادار کرد. بنابراین اخلاق کاری، متعهد شدن توان ذهنی، روانی و جسمانی فرد یا گروه به اندیشه جمعی در جهت اخذ قوا و استعداد درونی گروه و فرد برای توسعه است.〕1〔اخلاق کاری، مهمترین عامل فرهنگی در توسعه اقتصادی محسوب می شود.
به عبارت دیگر، اخلاق کاری، هنجاری فرهنگی است که به انجام کار مناسب و خوب در جامعه، ارزش معنوی مثبت می دهد و بر این باور است که کار فی نفسه یک ارزش ذاتی دارد. ویژگی های اخلاق کاری شامل مهارتهای میان فردی - محتاط و با ملاحظه - ، مقبولیت قطعی وظیفه - تشریک مساعی - ، ابتکار عمل - بلندپروازی - و قابل اعتماد بودن - قابلیت اطمینان - می باشد.〕8〔
اخلاق کاری از دیدگاه افراد گوناگون معانی متفاوتی دارد، اما عموما آن را شناخت و تشخیص درست از نادرست، در محیط کار و آن گاه انجام درست و ترک نادرست می دانند و در یک تعریف جامع " اخلاق کاری هم می تواند یک هنجار اجتماعی و هم مجموعه ویژگی هایی در شخص کارگر توصیف شود . اخلاق کاری به عنوان یک هنجار اجتماعی یک ارزش مثبت را در انجام عالی کار قرار می دهد و کار را به صورتی تعریف می کند که به گونه ذاتی دارای ارزش است.
اخلاق کار، حوزه ای از فرهنگ یک جامعه بشمار می رود ، باورها، ارزش ها و هنجارهای مربوط به کار را در بر می گیرد و ضمن اینکه در سیر تاریخی و تحولات جوامع در نزد جوامع گوناگون، تعبیری متفاوتی وجود دارد. از اهمیت و ارزش زیادی نیز برخوردار بوده است. از منظر جامعه شناسی، اخلاق کار عبارت از باورها، ارزش ها و هنجارهای حوزه فعالیت های اقتصادی و بویژه تولیدی است که ریشه در ارزش ها و نظام فرهنگی جامعه دارد. این بخش از باورها، ارزش ها و هنجارها شدت متاثر از فرآیندهای اجتماعی شدن فرد و بویژه نهادهای تعلیم و تربیت در جامعه است.〕3〔
-2-2تعهد سازمانی
تعهد سازمانی حالتی است که کارکنان را در جهت کسب اهداف سازمانی رهنمود می کند و شامل شناخت و درگیری و نیز وفاداری کارکنان می گردد.〕7〔تعهد عبارت است از شدت و گستردگی مشارکت فرد در سازمان، احساس تعلق به ،سازمان و شغل و احساس هویت. وجود احساس های مزبور در فرد به افزایش مشارکت گروهی و رفتار همکاری منجر خواهد شد.
تعهد پیوند دادن فرد به اعمال و اقدامات فردی نیز می باشد. در این پژوهش، تعهد سازمانی به عنوان نیرویی که فرد را به مجموعه فعالیت های مرتبط با اهداف سازمان مرتبط می کند و باعث ایجاد حس وفاداری و تعهد به سازمان می گردد، تعریف می شود. تعهد سازمانی دارای پیامدهایی ازجمله، تعهد و ترک خدمت، تعهد و عملکرد، تعهد و غیبت، تعهد و رفتارهای مبتنی برنوع دوستی می باشد.
در ارتباط با تعهد سازمانی، مطالعات مختلفی صورت گرفته که مهمترین آنها مطالعات آلن ومی یر بوده که انواع تعهد را به شرح زیر بیان نموده اند:〕4〔 تعهد احساسی و عاطفی: که به تعهد عاطفی کارکنان به سازمان، احساس یگانگی آنان با سازمان و حضور فعال آنان در سازماناشاره دارد. معمولاً کارکنانی که ازتعهد احساسی برخوردارند، تمایل دارند تا در سازمان باقی بمانند و این امر یکی از آرزوهایشان است.
