بخشی از مقاله
چکیده
از گذشته های دور، روستاها مهد کشاورزی و زراعت بوده است، هر گونه تغییر و تحول در نظام کشاورزی ابتدا بر این مکان ها تأثیر می گذارد. بدیهی است که ورود هر نوع فناوری جدید در عرصه های روستایی سایر الگوهای اقتصادی، اجتماعی، محیطی و نهادی این گونه جوامع را دستخوش تغییر و تحول می کند. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی کشاورزی در روستاهای منتخب شهرستان بهشهر میباشد. روش تحقیق حاضر کتابخانه ای و میدانی بوده و پس از تعیین شاخص ها و متغیرهای تحقیق از طریق پرسشنامه، داده های آماری لازم جمع آوری شدند. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/75 محاسبه گردید.
جامعه آماری شامل: کارآفرینان موفق، کشاورزان عادی و مسؤلین کشاورزی روستاهای مورد مطالعه می باشند. حجم نمونه تحقیق حاضر 150 نفر از جامعه آماری می باشند که با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون علامت، گویه های عوامل اقتصادی - به غیر از گویه سرمایه گذاری سرمایه گذاران راهگشای مسیر کارآفرینی - ، عوامل نهادی - به غیر از گویه تشریفات اداری زیاد باعث سرخوردگی کارآفرینان - ، عوامل اجتماعی - به غیر از گویه سواد و دانش سطوح پایین، مانعی اثرگذار در کارآفرینی - و محیطی - به غیر از گویه بهره برداری نامناسب از منابع طبیعی،فاقد تأثیرگذاری بر کارآفرینی - با توسعه کارآفرینی کشاورزی مناطق مورد مطالعه رابطه معنی داری را نشان داده است. همچنین از نظر نمونه ها تفاوت معنی داری بین ابعاد اقتصادی، نهادی، اجتماعی و محیطی در روستاهای منتخب شهرستان بهشهر وجود دارد.
مقدمه
کارآفرینی یک روش تفکر و اقدام است که فرصت ذهن افراد را به خود مشغول کرده و بر اساس آن کل گرایشی در نگرش و رهبری متعادل به منظور خلق ارزش به وجود می آورد. به عبارت دیگر، کارآفرینی یعنی تمایل به اعمال ریسک های حساب شده هم در زمینه ی شغلی و هم مالی و سپس انجام هر کاری که برای ایجاد مزیت و امتیاز ممکن است - رضوانی و نجار زاده، . - 1387 توسعه کارآفرینی فرآیندی پیچیده، بلندمدت و فراگیر است که البته نقش به سزایی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها دارد، به طوری که امروزه کارآفرینی به راهبردی ترین و مهمترین ابزار اقتصادی جوامع پیشرفته تبدیل شده است. در واقع رشد و توسعه اقتصادی کشورها مرهون کارآفرینان و فعالیت های کارآفرینانه است.
از این رو لازمه دستیابی به توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها توسعه کارآفرینی است - احمد امینی و همکاران، . - 1389 در واقع، توسعه کارآفرینی تنها استراتژی موجود در جهت تحقق توسعه اقتصادی روستاها نیست، اما هزینه آن نسبت به سایر استراتژی ها و راهبردها کمتر و برای محیط روستایی مناسبت بیشتری دارد - حیدری ساربان، . - 1391 بخش کشاورزی به مثابه اساسی ترین واحد زیستی و معیشتی روستاها به ایفای نقش در کلیّت سرزمین می پردازد و با برقراری ترکیبی از پیوندهای هم زمان، توأمان و مکمل عوامل درونی و بیرونی در ساختار تعریف شده ی عرضی، طولی، افقی و عمودی، زمینه یکپارچگی و همبستگی اجتماعی، اقتصادی، محیطی-فضایی و نهادی در جوامع روستایی را فراهم می سازد.
بنابراین، برخورد فعالانه و مبتنی بر آینده نگری با کارآفرینان روستایی و بخش کشاورزی در قالب منطق برنامه ریزی راهبردی توانمند سازی، ظرفیت سازی توأم با مشارکت و دیدگاه بوم محوری را در فرآیند مطالعه توسعه روستایی الزام آور می کند؛ زیرا امروزه، در بیشتر کشورها، نسبت به کارآفرینی و کارآفرینان توجهی خاص صورت می گیرد - رکن الدین افتخاری و همکاران، . - 1387 رشد و توسعه بخش کشاورزی زمینه های لازم برای رشد و توسعه دیگر بخش ها را فراهم می سازد و بدون آن، عوامل و نهاده های لازم برای فعالیت سایر بخش های اقتصادی فراهم نمی شود - شکویی، . - 1384 وارن5 کارآفرینی کشاورزی را تلاشی برای ایجاد تنوع تولید و رها شدن از حالت تولید خام در چرخه عرضه محصولات و حرکت به سمت تولید برای بازار، ارائه خدمات به سایر کشاورزان و شاغلین روستایی، استفاده از ظرفیت های کشاورزی مزارع برای اشتغال زایی تعریف می کند.
از طرفی مهمترین اهداف توسعه کارآفرینی در کشاورزی را می توان نوسازی ساختار کشاورزی خرده پا و ایجاد محیط کشاورزی جدید به منظور توسعه مشاغل جدید در مناطق روستایی در نظر گرفت - سپه پناه و موحدی، . - 1394 به طور کلی می توان گفت کشاورز کارآفرین کسی است که با آینده نگری خاص و با در نظر گرفتن منابع و محدودیت های محیطی، عبرت گرفتن از گذشته خود و دیگران، متناسب با دانش بومی و نوین، با شخصیتی تحول پذیر به همراه مخاطره پذیری، نوآوری و خلاقیتی بالا بهترین و آخرین موقعیت های اقتصادی و بازاری را شناسایی، ارزیابی و کشف می کند و بر اساس نبوغ خود و با راهنمایی های بیرونی و با رعایت حقوق مکانی، فضایی و انسانی، به بهره گیری عقلانی، شایسته و اقتصادی از فرصت های بالقوه و بالفعل کشاورزی می پردازد - حیدری ساربان، . - 1391
توسعه کشاورزی در بُعد محیطی از طریق فعال ساختن اقتصاد روستایی، گذشته از اینکه فضایی فعال برای زندگی ایجاد می کند، زمینه ی استفاده مناسب و بهینه از منابع محیطی روستارا نیز فراهم آورده و به روستا چشم اندازی مفرح و زیبا می بخشد. در بُعد اجتماعی، کشاورزی عاملی تعیین کننده در حفظ انسجام اجتماعی و تقویت ساختار اجتماعی- فرهنگی روستا است. کشاورزی بزرگترین و مهمترین پارامتر برای ثبات و امنیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در روستابشمار می رود.
در بُعد اقتصادی، می توان گفت کشاورزی همان اقتصاد روستا است که بدون توجه به آن هیچ تلاش توسعه ای در روستا جواب نخواهد داد - نوری زمان آبادی و فسخودی، . - 1386 از آنجایی که روستا و روستایی یکی از مهمترین منابع نیروی انسانی در جهت تولید کالا و ارائه خدمات به جامعه بزرگتر می باشد و با توجه به نیاز فعلی کشور به منظور پیشرفت و توسعه و نیز رسیدن به جایگاه واقعی، کارآفرینی در جامعه ی روستایی می تواند منطقه و کشور را در رسیدن به این امر یاری رساند.
با توجه به اینکه اکثریت جمعیت شهرستان بهشهر را روستاییان تشکیل می دهند لذا توجه به مقوله توسعه کارآفرینی کشاورزی و به تبع آن منافع و نتایجی حاصل از کارآفرینی جهت رسیدن به توسعه روستایی از تمامی جوانب در منطقه مورد مطالعه اهمیت و ضرورت می یابد. با توجه به این مسائل اهمیت و ضرورت توجه به شناسایی عوامل موثر بر توسعه کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان بهشهر امری اجتناب ناپذیر و ملزم می باشد.
