بخشی از مقاله
بررسي وضعيت زباله هاي بيمارستاني در بيمارستانهاي دولتي شهر آمل
چکيده :
مقدمه : امروزه به علت ازدياد جمعيت ، بيمارستانها و موسسات بهداشتي رشد چشمگيري دارند که اين به نوبه خود سبب توليد مواد زايد بيمارستاني گرديده است . از خصوصيات مهم اين مواد، قدرت آلوده سازي ، عفونت زايي و توان ايجاد مسموميت آنها براي موجودات زنده است . عدم کنترل زباله هاي بيمارستاني و بي توجهي به جمع آوري، نگهداري، حمل و دفع صحيح آنها مشکلات خاصي را در پي خواهد داشت که بازتاب آن تهديد جدي براي سلامتي جامعه و محيط زيست است .
مواد و روش ها :اين مطالعه از نوع توصيفي - مقطعي ، از سه بيمارستان شهر آمل ، طي سه ماه روز بر اساس پرسشنامه تدوين شده وزارت بهداشت و درمان درمورد بررسي وضعيت جمع آوري، نگهداري و دفع زباله در بيمارستان ها ، در سال ١٣٩٠ تکميل گرديد. جهت بررسي داده هاي جمع آوري شده از نرم افزار spss و شاخص هاي توصيفي استفاده گرديد .
نتايج : ميزان متوسط زباله توليدي دربيمارستان هاي شهر آمل با ١٣٩٢ پرسنل و ٤٨٠ تخت که ٤٠١ تخت آن فعال بوده است در طول شبانه روز حدود ١٢١٥ کيلوگرم بود و ميانگين توليد زباله به ازاي هر تخت بيمارستاني حدودا ٣/٠٣ کيلو گرم در روز محاسبه گرديد. از مجموع زباله هاي توليد شده در بيمارستان هاي مورد مطالعه بطور ميانگين زباله هاي معمولي ٤٨/٧٦ درصد ، زباله هاي عفوني و نوک تيز و برنده ٥١/١٧ درصد و اعضاء و اندام قطع شده ٠/٠٧ در صد مي باشد .
بحث نتيجه گيري : سرانه توليد زباله به ازاي هر تخت بيمارستاني بيش از حد مورد انتظار در ايران بوده است همچنين اختصاص ٥١/١٧ درصد زباله توليدي عفوني در مقايسه با مقادير توصيه شده توسط سازمان جهاني بهداشت رقم بالايي بوده است . دفع زباله در بيمارستان امام رضا (ع) ١٧ شهريور و امام علي (ع) ١٠٠در صد مي باشد و در مجموع ، مديريت زباله بيمارستاني در بيمارستان امام رضا (ع) ١٧ شهريور و امام علي (ع) به ترتيب ٧٧/٧ ، ٨٨/٨ و ٩٤/٤ درصد بوده است که بطور متوسط ٨٦/٩٦ درصد محاسبه گرديده است که در شرايط نسبتا مطلوب قرار دارد .
١- مقدمه :
بيمارستان يک سيستم پزشکي است که با استفاده از امکانات تشخيصي ، درماني و بهداشتي ، به منظور بهبود بيماران سر پايي و بستري بوجود آمده است .امروزه به علت ازدياد جمعيت ، بيمارستانها و موسسات بهداشتي رشد چشمگيري دارند که به نوبه خود سبب توليد مواد زايد بيمارستاني بيشتري مي شوند (١) . روزانه ٤٥٠ تن زباله بيمارستاني در کشور توليد مي شود (٢) که از خصوصيات مهم اين مواد، قدرت آلوده سازي ، عفونت زايي و ..... براي موجودات زنده است (١) . عدم کنترل زباله هاي بيمارستاني و بي توجهي به جمع آوري، نگهداري، حمل و دفع صحيح آنها مشکلات خاصي را در پي خواهد داشت که بازتاب آن به طور جدي سلامتي جامعه و محيط زيست را مورد تهديد قرار مي دهد. (٣). در طي سال هاي اخير مسئله عفونت بيمارستاني و آلودگي کارکنان مراکز درماني به ميکروارگانيسم ها از جمله ويروس هپاتيت B و HIV يکي از مسايل عمده مورد توجه سازمان هاي بين المللي به ويژه سازمان بهداشت جهاني قرار گرفته است . به طوريکه بر اساس تحقيقات انجام شده ٤٠ تا ٥٠ درصد زباله هاي بيمارستاني خطر ساز بوده و مي توانند آلوده کننده ديگران به بيماري ايدز و هپاتيت باشند(٥و٤)، بررسي هاي دقيق علمي نشان داده است که قسمت اعظم اين عفونت هاي ايجاد شده به علت بي دقتي و سهل انگاري در نگهداري، حمل و نقل و نوع مواد زائد بوجودآمده است (٤) . بعنوان مثال در اثر تماس با سر سوزن مصرف شده احتمال آلوده شدن شخص به سندرم ويروس نقص ايمني و هپاتيت به ترتيب ٠/١ و ١٠ درصد بوده است (٦) . علاوه بر آلودگي ميکروبي زباله هاي بيمارستاني ، طبق مطالعات انجام شده از ٦٣٠ نوع ماده شيميايي که عمدتاً در بيمارستان ها مصرف مي شود ، ٣٠٠ نوع آن سمي و خطر ناک است که بخش عمده آن به صورت پسماند در زباله هاي بيمارستاني وجود دارد که عدم کنترل آن ، علاوه بر آلودگي آب ، خاک و هوا ، عوامل مساعدي را نيز جهت رشد حشرات موذي و ميکرو رگانيسم ها ي خطر ناک بوجود مي آورد . وبه علت تعفن پذيري ، خطر بهداشتي بالقوه ديگري نيز در پي دارد(٣) .با توجه به اهميت موضوع در شهرهاي مختلف ايران نيز تحقيقات در اين زمينه صورت گرفته است . بطوريکه ميزان درصد زباله هاي عفوني در سيستان وبلوچستان ٥١/٦ درصد ، ياسوج ٢٧/٢ درصد ، بوکان ومهاباد ٢٣درصد، شيراز ٩٠/٧ درصد ودر بيمارستان فوق تخصصي تهران ٣٣ درصد گزارش شده است (٨، ٧ ، ١، ٣، ١٢) .
در سه بيمارستان دولتي شهر آمل با و ٤٨٠ تخت و دارا بودن بخشهاي متعدد ، نقش عمده اي در توليد زباله هاي بيمارستاني دارد ، که اگر مديريت صحيح و اصولي در مورد زباله هاي آن صورت نگيرد خطرات جبران ناپذيري به کارکنان ، جامعه و محيط زيست وارد مي سازد .
لذا اين تحقيق با هدف تخمين سرانه زباله توليدي به تخت و همچنين ميزان زباله توليدي در بيمارستان هاي دولتي شهر آمل و روشن شدن وضعيت بهداشتي هر يک از مراحل جمع آوري، نگهداري و دفع پسماندهاي بيمارستاني و مقايسه با استانداردهاي جهاني صورت گرفت .
٢-مواد و روش ها :
اين مطالعه از نوع توصيفي - مقطعي ، در سه بيمارستان امام رضا (ع) ، ١٧ شهريور و امام علي (ع) با ٤٨٠تخت ، طي ٣ ماه بر اساس پرسشنامه تدوين شده وزارت بهداشت و درمان در مورد بررسي وضعيت جمع آوري، نگهداري و دفع زباله در بيمارستان ها ، در سال ١٣٩٠ بصورت حضوري و مصاحبه با مسئولين بهداشت محيط بيمارستانها تکميل گرديد. ابزار گرد آوري داده ها ، چک ليستي از وضعيت زباله ها در مرحله توليد ، جداسازي ، جمع آوري و انتقال به جايگاه نگهداري موقت ، ونحوه دفع آن بوده است . متغيرهاي مورد بررسي در اين پژوهش شامل سرانه توليد زباله هاي بيمارستاني ،ميزان توليد زباله در روز، نوع زباله ،ميزان تفکيک و دفع زباله و در نهايت تعيين وضعيت مديريت زباله بوده است . جهت بررسي داده هاي جمع آوري شده از نرم افزار spss و شاخص هاي توصيفي استفاده گرديد .
٣- نتايج :
نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد که بيمارستان هاي دولتي شهر آمل با ٤٨٠ تخت و ٤٠١ تخت فعال و ١٣٩٢ پرسنل ، ميزان متوسط زباله توليدي در آن در طول شبانه روز حدو د ١٢١٥ کيلوگرم مي باشد. سرانه توليد زباله به ازاي هر تخت بيمارستاني حدودا ٣/٠٣ کيلو گرم در روز محاسبه گرديد که از اين مقدار ١/٤٧ کيلوگرم آن زباله معمولي و ١/٥٦ کيلو گرم زباله عفوني مي باشد (جدول شماره ١ ).
از مجموع زباله هاي توليد شده در بيمارستان هاي مورد مطالعه ٤٨/٧٦ درصد زباله معمولي ، ٥١/١٧ درصد زباله عفوني ونوک تيز و ٠/٠٧ در صد آن اعضاء و اندام قطع شده مي باشد . (جدول شماره ٢)
تفکيک زباله در بيمارستان امام رضا (ع) ٤٧ درصد ، ١٧ شهريور ٥٦ درصد و امام علي (ع) ٤٨ درصد موارد ، انجام مي گرفت
