مقاله بررسی ومطالعه ی راهکارهای تقویت باور های دینی در جوانان ونوجوانان

بخشی از مقاله

بررسي ومطالعه ي راهکارهاي تقويت باور هاي ديني در جوانان ونوجوانان
چکيده
هدف کلي اين پژوهش عبارتست از بررسي ومطالعه ي راهکارهاي تقويت باور هاي ديني در جوانان ونوجوانان مي باشد.اين تحقيق از آنجايي که به بررسي وضع موجود مي پردازد با توجه به اينکه تقويت باورهاي ديني در جوانان ونوجوانان حائز اهميت است ، را مورد مطالعه قرار مي دهد،در قلمرو تحقيقات توصيفي،تحليلي قرار مي گيرد.روش تحقيق در اين پژوهش ( کتابخانه اي) انتخاب گرديد.ابزار اندازه گيري پژوهش ،به مطالعه منابع بر اساس بررسي ديدگاه برخي صاحب نظران اسلامي ، مسائل ومحتواي آموزشي ،تربيتي و فرهنگي درجامعه خصوصا درجهت تقويت باورهاي دينيدرجوانان ونوجوانان مي پردازد، که تناظر هر يک از مولفه هاي هاي مختلف ويژگيهاي فرهنگ جوان عاشورايي ،تحکيم ارزشها در خانواده ،حل مشکلات ، پيشگيري از انحراف فکريرانشان مي دهد . نمونه ي آماري آن منابع مذکور در اين پژوهش است که با استفاده از نمونه گيري تصادفي منظم و سهميه اي انتخاب گرديد. اين مقاله درصدد پاسخ به ٤ سئوال بود .نتايج حاصل از اين سئوالات ناشي از آن بود که با اطمينان بسيار بالايي مولفه هاي مذکور در تقويت باور هاي ديني جوانان ونوجوانان موثر اند.پرداختن به برخي از ويژگي هاي جوانان ونوجواناني که تا آخرين قطره خون خويش از رهبري و اهداف والاي اين نهضت دفاع کردند، مي توان الگو ونمونه روشني براي جوانان ونوجوانان امروز قرار گيرد به طوريکه موجب تقويت باور هاي ديني جوانان ونوجوانان شود زيرا در نهضت عاشورا از همان ابتدا مهم ترين و سرنوشت سازترين نقش ها را نيروهاي جوان عهده دار بودند، موفقيت در انجام تک تک اين مسؤوليت هاي خطير جز از طريق آراسته بودن به فضيلت هاي والاي انساني و الهي امکان پذير نمي باشد. سياستگذاريهاي فرهنگي بايد به گونهاي باشد که محيط خوب و سالمي براي جوانان و نوجوانان فراهم آيد. لازم است کارگزاران تربيتي، نهادهاي فرهنگي و خانوادهها با برنامهريزي منظم ، افراد آسيبپذير را شناسايي و براي ايمنسازي آنان اقدام کنند. جوان و نوجوان به دليل نبودن آگاهي و درک لازم از فلسفه آفرينش ، و پرورش يافتن در يک فضاي راحت و بي دغدغه ، در پي گريز و فرار از کمند مشکلات است که از منظر دين اسلام، مذموم و ناپسند شمرده شده است . امروزه با حاکم شدن روحيه تجمّل گرايي و راحت طلبي بر خانواده ها، کودکان ، نوجوانان وجوانان آمادگي مقابله با سختيهاي روزمرّه را در خود نمي بينند و در نهايت ، هزينه ها و عواقب سنگيني را بر فضاي خانواده و جامعه تحميل مي کنند. يکي از بزرگترين مشکلات ما اين است که در مباحث خانواده و در کل مباحثي که مربوط به تقويت دين است ، نگاه گزينشي ميکنيم ، نه نگاه نظاممند.در بحث خانواده، اول: شکل گيري خانواده بايد ديني باشد؛ وگرنه طبيعتاً تحکيم ارزشها در آن صورت نميگيرد و دوم: روابط داخل خانواده است . عمدهترين آموزه اسلام در اين باره اين است که رابطه مرد با زن بايد بر اساس محبت و رابطه زن با مرد بر اساس اطاعت و حفظ اقتدار باشد. در شرايط فعلي روابط زن و شوهر، يا والدين و فرزندان و حتي فرزندان با يکديگر، با نظام ديني مورد توجه قرار نميگيرد و فقط گاهي تذکراتي اخلاقي در گفته ميشود. سوم: محصول خانواده است که به تربيت مربوط ميشود. اساس تربيت فاطمي در خانواده براساس پنج تنظيم است .. اگر اين پنج تنظيم را در محصول خانواده مورد توجه قرار دهيم ، قطعاً خيلي از ارزشها وتقويت باور هاي ديني در جوانان ونوجوانان در خانواده ، مدرسه واجنماع ميبينيم . اين پنج تنظيم عبارتاند از: ١- تنظيم محبت . ٢- تنظيم شخصيت . ٣- تنظيم ظاهر و باطن ( يعني ايمان و عمل با هم تنظيم گردد) ٤- تنظيم روابط که احترام متقابل ، احترام به يکديگر و... است .٥- تنظيم سرمايه ها. مثلاً مديريت زمان .
کلمات کليدي:باور هاي ديني، جوانان ونوجوانان،خانواده،نهادهاي فرهنگي

مقدمه
جواني ونوجواني، آغاز يک انتخاب است ؛ انتخاب براي خوب يا بد زيستن ؛ گزينشي براي آينده، تکاپويي براي يافتن خود، کوششي براي خروشي دو چندان در راه اهداف مقدس، آزموني براي آرمان خواهي و کاوشي در خود، ايده ها و انديشه هاي شخصي خويش . جواني ونوجواني، شب قدر زندگاني است و شايسته تقدير، سرود زيبايي عزم و اراده است ، بيداري دل براي جست و جوي پروردگار جهانيان است و تلاشي براي نو شدن و رويشي دوباره در بهار طبيعت .در ديدگاه اسلام، جوان و نوجوان بايد با استفاده از شناخت صحيح و با نيروي اختيار و استقلالي که خداي متعال به ايشان ارزاني کرده، راه خويش را شناخته و انتخاب کنند. شرط لازم براي انجام دادن دستورات الهي و مورد تکليف قرار گرفتن نيز، برخورداري از عقل و اختيار است و آغاز آن معمولاً هم زمان با بلوغ جنسي، يعني سنين نوجواني و آغاز جواني است . از اين رو در بينش اسلامي، به جواني و نوجواني و شرايط حساس اين دوران توجه اي ويژه شده است .يکي از راه هاي تأمين سعادت جوانان ونوجوانان و گشودن افق هاي زيباي زندگي به روي آن ها، آشنا ساختن جوانان ونوجوانان با مسايل ديني و ارزشي است .
دوران جواني ونوجواني، با توجه به بيداري مذهبي در ايشان، فرصت بسيار مناسبي براي بارور ساختن انديشه هاي صحيح و رشد متعالي افکار جوان ها ونوجوان ها است ؛ فرصتي که در صورت کاهلي در استفاده از آن، به راحتي از دست رفته و تبعات بد آن دامن جامعه را خواهد گرفت ؛ چرا که بر اثر يافته هاي تحقيقات اجتماعي، جوانان ونوجوانان بزه کار اغلب از قشر بي اعتقاد و ناآشنا با ارزش هاي ديني و الهي هستند.
مقام معظم رهبري، حضرت آيۀ الّله خامنه اي ـ مد ظّله العالي ـ حساسيت دوران جواني و نوجواني و ضرورت حضور فعال در ميان اين گروه سني را ياد آور شده و مي فرمايند: «شکل گيري و قالب گيري شخصيت هر فرد، غالبا در ايام نوجواني و سال هاي بلوغ انجام مي گيرد و به همين دليل ، حضور جبهه دين و انقلاب در مراکز آموزشي از جمله دبيرستان ها بسيار لازم است ؛ چرا که در غير اين صورت، دشمن در محيط جوان ها و نوجوان ها حضور مي يابد و با استفاده از ويژگي اين سنين از جمله آمادگي براي پذيرش افکار جديد، نظريات منفي خودرا به آن ها القا خواهد کرد».رهبر معظم انقلاب، درباره ضرورت تقويت باورهاي ديني در نوجوانان مي فرمايند: «بايد کاري کنيم که اين نوجوان و جوان که امروز در اين دوران حساس و مهم و تعيين کننده انقلاب و نظام زندگي مي کند؛ امام را نديده است ، جنگ را نديده است ، انقلاب را نديده است ، با آن ايماني بار بيايد که بتواند در مقابل مطامع دشمنان، در مقابل تجاوز بيگانگان، در مقابل سلطه گري آمريکا، در مقابل نفوذطلبي دستگاه هاي مستعمري که يک عمر اين کشور و اين ملت را چاپيدند و دست خوش و ملعبه خودشان کردند، مثل کوه محکم بايستد».(سايت حوزه،١،١٣٨٨)
تبيين موضوع
توجه به ارزشهاي ديني در جامعه و تقويت باورهاي ديني در جوانان ونوجوانان از جمله نيازهايي است که بايد بيش از پيش در جامعه ي ما به آن توجه شود .بنابراين پژوهشگر برآنست تا به بررسي ومطالعه ي راهکارهاي تقويت باور هاي ديني در جوانان و نوجوانان از ديدگاه انديشمندان اين حوزه بپردازد.
اهميت وضرورت مساله
براساس يافته هاي روان شناسان، در سنين جواني ونوجواني و از حدود دوازده سالگي، به طور طبيعي علاقه اي در انسان شکل مي گيرد که همان عشق و تمايل به مذهب است . اين تمايل همراه ديگر علاقه ها و تمايلات طبيعي جوانان ونوجوان پيشرفت کرده و همواره افزون مي شود اين تمايل در شانزده سالگي به اوج خود مي رسد. بر اين اساس، کنجکاوي هاي مذهبي و سؤالاتي که از آغاز و نهايت هستي در ذهن جوان ونوجوان شکل مي گيرد، نيازمند پاسخ گويي آگاهان به مسائل مذهبي است تا شبهات ايشان را پاسخي مناسب و در خورِ فهم ارائه کند.پيامبرگرامي اسلام، حضرت محمد صلي الله عليه و آله ، ضمن اين که خودشان در عمل و رفتار، توجه ويژه اي به جوانان و نوجوانان داشتند، در بيان نيز، اصحاب را به نيکي و توجه شايان نسبت به جوان ونوجوان ترغيب مي کردند. درحديثي نوراني از ايشان نقل شده است که حضرت فرمودند: «من به شما سفارش مي کنم که به نوجوانان و جوانان نيکي کنيد، زيرا آنان دلي رقيق تر و قلبي فضيلت پذيرتر دارند...».بنابراين ضرورت واهميت موضوع به روشني مشخص مي شود.
هدف کلي
هدف کلي اين پژوهش عبارتست از بررسي ومطالعه ي راهکارهاي تقويت باور هاي ديني در جوانان ونوجوانان مي باشد.
اهداف فرعي
- بررسي ومطالعه ي ويژگيهاي فرهنگ جوان عاشورايي درتقويت باورديني جوانان ونوجوانان
- بررسي ومطالعه ي تحکيم ارزشها در خانواده در تقويت باور ديني جوانان ونوجوانان
- بررسي ومطالعه ي حل مشکلات درتقويت باور هاي ديني بر اساس ويژگيهاي جوانان ونوجوانان
- بررسي ومطالعه ي پيشگيري از انحراف فکري در تقويت باورهاي ديني جوانان ونوجوانان
فرضيه ها (سئوالات)
فرضيه (سئوال )اول :ويژگيهاي فرهنگ جوان عاشورايي درتقويت باورديني جوانان ونوجوانان چگونه است ؟ فرضيه (سئوال )دوم : پيشگيري از انحراف فکري در تقويت باورهاي ديني جوانان ونوجوانان چگونه است ؟ فرضيه (سئوال ) سوم :حل مشکلات درتقويت باور هاي ديني بر اساس ويژگيهاي جوانان ونوجوانان چگونه است ؟ فرضيه (سوال) چهارم:تحکيم ارزشها در خانواده در تقويت باور ديني جوانان ونوجوانان چگونه است ؟
پيشينه پژوهش
در پيشينه ي کاري تحقيق ، پژوهشي که با اين تحقيق مرتبط باشد پيدا نشد .در اين مورد به چند مقاله که از نظر موضوع در ارتباط با آن مي باشند، اکتفا مي گردد.
شبکه آموزش (١٣٨٨) در مقاله ي خود با عنوان عوامل مؤثر در تربيت نتيجه گرفته ،وضع اخلاقي و انضباطي والدين در کودک مؤثر است . پدر و مادري که درباره فرزندان انضباطي انديشيده و رفتاري بر اساس ضوابط و اخلاق اسلامي پياده مي کنند، در فرزندان خود تأثيري خاص دارند. شرايط فکري و فرهنگي والدين نيز در تربيت نسل جدًا مؤثر است . شرايط اجتماعي خانواده هم در تربيت فرزندان مؤثر است .
سايت حوزه (١٣٨٨) در يک مقاله خود تحت عنوانبيانات مقام معظم رهبري در ديدار دانش آموزان و دانشجويان نخبه علمي کشور با ايشان. ١٩ / ٧ / ١٣٧٨ بيان نموده؛ يک نقطه ديگر در کشور ما وجود دارد که آن مي تواند يک وسيله مثبت به حساب بيايد و آن دينداري است در دهه هاي اخير - بخصوص از قرن نوزدهم ميلادي به اين طرف - سعي شد مرتبا گفته بشود که دينداري عايق و مانع علم و پيشرفت علمي است اما درست بعکس است .پيشرفت علمي احتياج به نوعي ايمان دارد آدم لاابالي وبي بندوبار و هرزه و کسي که دنبال بازده نقد و بازده شخصي است معمولا دنبال تحقيقات دشوار علمي نمي رود اگر ايمان بتواند بردل انسان حکومت کند اين کمک خواهد کرد که انسان دنبال کاردشوار تحقيق علمي برود چون کار تحقيق علمي، ضمن اين که شيرين است دشوار است و محروميت و مشکلات دارد. موسوي (١٣٨٧) در تحقيق خود عنوان داشته ،به نظر مي رسد در تربيت ديني، بايد ميان دو عنصري که به ظاهر ناسازگارند جمع شود: يکي احترام به شخصيت مخاطب و بها دادن به عنصر اختيار و انتخاب او و ديگر نياز وي به راهنمايي و ارشاد. راه جمع اين دو آن است که معلم از روي خيرخواهي طريق معيني را ارائه کند و استدلال خود را نيز عرضه نمايد. چنين سياستي را مي توان »طرفداري منطقي و مستدل » نام گذاري کرد .
شجاعي(١٣٨١)راههاي پيشگيري از انحراف فکري جوانان را مورد مطالعه قرار داده است ونتيجه گرفته ؛نقش خانواده در تربيت ، از همان دوران کودکي پديدار مي شود که به ايجاد فضاي گرم و صميمي در خانواده بر مي گردد. همچنين مدرسه با ارايه برنامه هاي سالم و تقويت باورهاي ديني دانش آموزان مي تواند نسلي مذهبي و غير وابسته به جريانهاي ضدمذهبي، به جامعه تحويل دهد. سياستگذاران فرهنگي نيز مي توانند با ايجاد فضاي مناسب و ساخت مراکز فرهنگي، ورزشي و تفريحي، اوقات فراغت جوانان را پر سازند و از انحراف آنان پيشگيري کنند. ايشان بنياديترين روش براي پيشگيري از فريب خوردن جوانان را، گسترش زمينه هاي شناخت معارف الهي و دروني سازي باورهاي مذهبي دانسته است .(به نقل از صباح، ١٣٨١)
خداياري فرد(١٣٧٢) درپژوهش خود با عنوان مذهب ، جوانان و نوجوانان نتيجه گرفته ؛با تشکيل جلسه هاي آموزش مسايل ديني، سياسي و اجتماعي، گردشهاي دسته جمعي و جلسه هاي دعا و نيايش که از هدفهاي رفتاري مشخص و دراز مدت برخوردارند، ميتوان علاقه هاي جوانان را به اين امور جلب کرد. در اين زمينه از هنر و ادبيات نيز در انتقال باورهاي ديني بايد بهره برد. نمايش فيلمهاي سودمند با درون مايه مذهبي، گزارشهاي مستند جنگ تحميلي و بازديد از مناطق جنگي در تقويت دين باوري نسل جوان مؤثر هستند.
قائمي (١٣٧٠) در پژوهش خود تحت عنوان خانواده و مسايل نوجوان و جوان نوجوانان در سن بلوغ بيش از حد حساس هستند و به همين دليل ، نبايد با آنان با سختي و خشونت برخورد کرد. اگر افراد خانواده به ويژه پدر و مادر، به نيازهاي عاطفي و روانشناختي جوانان و نوجوانان در محيط خانواده توجه داشته باشند، آنان ديگر انگيزه اي نخواهند داشت که با افراد ناباب، رفت و آمد و دوستي کنند. پس پدران و مادران بايد بکوشند محيطي آرام و سرشار از محبت و احترام براي جوانانشان فراهم آورند.
سقراط دانش را بنياد هنر اخلاقي مي شمرد و بر اين باور بود که اگر آدمي حقيقت نيک و بد را بشناسد، به بدي نخواهد گراييد.
«بد» کاري از روي ناداني است و کسي دانسته بد نمي کند. از اين روست که براي سقراط، فلسفه حقيقي همانا «فلسفه اخلاق» است و بس . آموزش بنيادي افلاطون نيز همچون استادش، سقراط، آن است که «هنر اخلاقي» نتيجه دانش و بينش است . آنچه سبب مي شود که ثروت هاي معنوي، يعني دادگري، جرأت و خويشتن داري همچنان که ثروت هاي مادي چنان که بايد به کار روند، «دانايي» است . از اين رو، اوج تربيت انساني همانا رو کردن به فهم و شناسايي و برخورداري از دانش و بينش است . (نقيب زاده،١٦،١٣٧٢)
مسلّم است که دعوت قرآن به مشاهده پديده ها، تفکر در آيات آفاقي و انفسي و مطالعه احوال گذشتگان، که موجب افزايش علم است ، در واقع ، براي تقويت ايمان صورت گرفته و در نتيجه ، دليل روشني بر ارتباط ايمان با علم و آگاهي است . هرقدر علم بيش تر باشد، زمينه براي تقويت ايمان بيش تر فراهم مي شود... در قرآن آمده است : آنان که در علم ريشه دار و راسخند، به همه آيات ايمان مي آورند:«... والرّاسخون في العلمِ يقولون آمّنا به کلٌّ من عند رّبنا...» (آل عمران: ٧)؛ و ريشه داران در دانش مي گويند: ما بدان ايمان آورديم ، همه (چه محکم و چه متشابه ) از جانب پروردگار ماست ... .
روش پژوهش (روش کار)
اين تحقيق از آنجايي که به بررسي وضع موجود مي پردازد با توجه به اينکه تقويت باورهاي ديني در جوانان ونوجوانان حائز اهميت است ، را مورد مطالعه قرار مي دهد،در قلمرو تحقيقات توصيفي،تحليلي قرار مي گيرد.روش تحقيق در اين پژوهش ( کتابخانه اي ) انتخاب گرديد.ابزار اندازه گيري پژوهش ،مطالعه منابع بر اساس بررسي ديدگاه برخي صاحب نظران اسلامي ، مسائل ومحتواي آموزشي
،تربيتي و فرهنگي درجامعه خصوصا درجهت تقويت باورهاي ديني درجوانان ونوجوانان مي پردازد، که تناظر هر يک از مولفه هاي هاي مختلف ويژگيهاي فرهنگ جوان عاشورايي ، تحکيم ارزشها در خانواده ،حل مشکلات ، پيشگيري از انحراف فکري رانشان مي دهد .جامعه آماري اين پژوهش کليه منابع و کتب موجود در ز مينه مسايل مربوط به تعليم وتربيت اسلامي وتقويت باورهاي ديني در جوانان ونوجوانان است . نمونه ي آماري آن منابع مذکور در اين پژوهش است که با استفاده از نمونه گيري تصادفي منظم و سهميه اي انتخاب گرديد.
تجزيه وتحليل يافته ها
فرضيه (سئوال )اول :ويژگيهاي فرهنگ جوان عاشورايي درتقويت باورديني جوانان ونوجوانان چگونه است ؟
گرچه در کارنامه حيات اجتماعي بشر، حماسه هاي بسيار بزرگي در طول تاريخ به ثبت رسيده است ، اما به اعتراف بسياري از صاحب نظران، هيچ يک از رخدادهاي تاريخي قابل مقايسه با حماسه عاشوراي امام حسين عليه السلام نيست . درباره علل امتياز اين نهضت از ساير قيام هاي آزادي بخش ، ديدگاه هاي مختلفي وجود دارد. به يک اعتبار، استثنايي بودن اين قيام در سه امر اساسي وجه امتياز اين قيام است :رهبري قيام; اهداف و انگيزه هاي قيام; پيروان رهبري.روشن است که پرداختن به اين سه ويژگي نه کار آساني است و نه در اين مجال ممکن . هدف اين نوشته آن است که به برخي از ويژگي هاي جوانان ونوجواناني که تا آخرين قطره خون خويش از رهبري و اهداف والاي اين نهضت دفاع کردند، اشاره شود. بدان اميد که اين کار در حد خود به آشنايي بيش تر نسل جوان ونوجوان در تقويت باور هاي ديني ايشان در جامعه اسلامي با اسوه و الگوهاي جاودان نهضت عظيم عاشورا کمک کند و زمينه تاسي و تبعيت از ايشان را فراهم سازد.
در نهضت عاشورا از همان ابتدا مهم ترين و سرنوشت سازترين نقش ها را نيروهاي جوان عهده دار بودند، موفقيت در انجام تک تک اين مسؤوليت هاي خطير جز از طريق آراسته بودن به فضيلت هاي والاي انساني و الهي امکان پذير نمي باشد. در اين جا به برخي از کمالاتي که جوانان عاشورا به دليل آراستگي به آن ها توانستند در ايفاي وظايف خود موفق باشند اشاره مي گردد:
الف . ايمان راسخ : جوانان پاکباز عاشورا به دليل پرورش در دامن خانواده هاي مؤمن و پرهيزکار، به کامل ترين مراحل ايمان ست يافته بودند. به گونه اي که جز به اعتلاي حق و حاکميت احکام الهي به چيز ديگري نمي انديشيدند و حتي با اشتياق تمام در اين راه آماده شهادت بودند. وقتي امام حسين عليه السلام در مسير کربلا در منزل «قصر بني مقاتل » به دنبال خوابي که ديده بودند جمله "انالله و انا اليه راجعون" را بر زبان آوردند. فرزند بزرگوارشان علي اکبر(ع)از آن حضرت علت اين امر را سؤال کردند. حضرت فرمودند: در خواب ديدم سواري مي گويد: اين کاروان به سوي مرگ مي رود.علي اکبر در پاسخ به پدر عرض کرد: پدر جان مگر ما بر حق نيستيم ؟ امام عليه السلام فرمودند: چرا! آنگاه علي اکبر فرمود: در اين صورت ما باکي از مرگ در راه حق نداريم . (اعيان الشيعۀ، ص ٢٠٦) در شب عاشورا نيز وقتي امام حسين عليه السلام به اصحاب خود مژده شهادت در راه خدا مي دادند، ناگهان حضرت قاسم ، فرزند امام مجتبي (ع) روبه امام کرده فرمودند: عموجان! آيا اين فيض بزرگ شامل حال من نيز خواهد شد؟! امام حسين عليه السلام در حالي که سخت تحت تاثير برادرزاده مهربان قرار گرفته بود، از او پرسيدند: پسرم مرگ در کام تو چه طعمي دارد؟ عرض کرد: مرگ در راه حق براي من شيرين تر از عسل است ! آن گاه امام (ع) فرمودند: آري به خدا سوگند تو نيز يکي از کساني خواهي بود که فردا به فيض عظيم شهادت نائل مي آيي. وي از شنيدن اين خبر بسيار خوشحال گشت .(مدينۀ المعاجز، ص ٢٦١) بديهي است اين گونه از خود گذشتگي حکايت والاي يقين و ايمان دارد. لذا وقتي علي اکبر به عنوان اولين شهيد از بني هاشم عازم ميدان شدند، در توصيف ويژگي هاي اخلاقي و کمالات بلند الهي او
فرمودند: پروردگارا شاهد باش که به مبارزه اين مردم ستمگر جواني را، که شبيه ترين مردم از نظر خلقت و اخلاق و گفتار به رسول تو بود، فرستاديم و ما هرگاه اشتياق ديدار پيامبرت را پيدا مي کرديم به چهره او نگاه مي کرديم . (بحارالانوار، ص ٤٣)
ب. بصيرت: در دوران حاکميت حکومت اموي، به دليل تبليغات زهراگين عليه خاندان پيامبرصلي الله عليه وآله ، تشخيص حقانيت امام حسين عليه السلام کار آساني نبود و حتي بسياري از سياستمداران بزرگ تحت تاثير وضع حاکم ، قيام آن حضرت را مورد انتقاد قرار مي دادند و افراد به اصطلاح، خيرخواه، به امام عليه السلام توصيه مي کردند که دست از مخالفت با يزيد برداشته با او به گونه اي مصالحه کنند! در چنين موقعيتي عده اي