بخشی از مقاله
چکیده
در این تحقیق تاثیر تنظیم آننده هاي رشد بر آشت درون شیشه اي ژنوتیپهاي مختلف اوجا - Ulmus carpinifolia - انجام شد . در مرحله سترونسازی استفاده از محلول 0/3 درصد آلرورمرآوریک براي زمان 5 دقیقه در فصل زمستان برای نمونه های شمال و زمان 3 دقیقه برای نمونه های تهران مناسب بود. ضریب ازدیاد و سبزینگی مناسب شاخه برمحیط آشت DKW با هورمونهاي BA و IBA در غلظتهای به ترتیب 1 و 0/01 میلیگرم در لیتر و رشد طولی بهینه شاخه ها با هورمون BA, 2ip در غلظت 1 و 0 /5میلیگرم در لیتر - به ترتیب براي ژنوتیپ 1 و - 2 بدست آمد. ریشه زائی با IBA در غلظت 0/5 میلی گرم در لیتر انجام شد. گیاهچه هاي حاصل در گلخانه مراحل سازگاري خود را با موفقیت طی نمودند.
واژه هاي آلیدي: تنظیم آننده رشد - اوجا- آشت درون شیشه اي
مقدمه
گونه اوجا ،Ulmus.minor- synonym: Campestris متعلق به منطقه خزري بوده و چوب این درخت در مصارف روستائی براي تیر و ستون خانه بکار می رود. با توجه به خطر رو به انقراض بودن اآثر گونه هاي جنس نارون از جمله ملج و اوجا با بیماري موسوم به مرگ نارون، تکثیر غیرجنسی پایه هاي قطور و مسن مقاوم به بیماري مذآور از طریق آشت بافت، می تواند علاوه بر حفاظت از این منابع ژنتیکی با ارزش، منجر به یافتن و تکثیر پایه هاي مقاوم به بیماري شود. اندام زایی از طریق آشت جوانه نسبت به سایر اندامها داراي مزیت است، زیرا جوانه بالقوه توانایی تکثیر و تولید اندامهاي جدید را دارد و به همین دلیل از ثبات ژنتیکی آافی نیز برخوردار می باشد.در ایران در سال 1378 توسط خانم مهندس ایزدپناه - - 1 تحقیق موفقی بر روي ریزازدیادي گونه ملج - - Ulmus glabra از طریق آشت جوانه تا استقرار نهالهاي آشت بافتی در مزرعه صورت گرفت. همچنین در سال 1383 توسط آقاي دآتر شیروانی در رابطه بامطالعه فنوتیپهاي سالم و بیمار ملج براي شناسایی ژنوتیپهاي مقاوم به بیماري مرگ نارون - 2 - در قالب پایان نامه دآتري تحقیق جامعی انجام پذیرفت.
مواد و روشها
ژنوتیپهاي مورد تحقیق : -1 پایه بالغ واقع در آجور- مازندران: قطر درخت 65 Cm ، 60- 80 سال- 2 . پایه جوان موجود در جنگل آاسپین- موسسه : قطر درخت 25 Cm ،15- 30 سال شاخه هاي هر پایه مجزا و بعد از تقسیم به قطعات آوچک حاوي جوانه در آوتاه ترین زمان مورد سترون سازي و آشت قرار گرفت. آه مراحل استریل عبارت بودند از:الف: برس آشی با مایع ظرفشوئی ب: برس کشی با محلول الکلی اتانل 70 درصد ج: تقسیم شاخه به قطعات آوچک 8-7 سانتیمتري و شستشوي آنها با محلول الکلی اتانل 70 درصد براي 30 تا 60 ثانیه د: استفاده از محلول سترون سازي آلرور مرآوریک 0/1،0/3 و 0/5 درصد در زمانهاي مختلف بسته به فصل نمونه برداري و ژنوتیپ گیاه. و: شستشوي جوانه ها با آب مقطر سترون جهت حذف محلولهاي استریل در هر مرحله.
شاخهزائی : در هر بازکشت براي یافتن بهترین هورمونها و مناسبترین ترآیب آنها،ترآیبات مختلفی از اآسینها و سیتوآینین مورد مطالعه قرار گرفتند.در پایان هر ماه از تعداد جوانه ها، تعداد شاخه ، طول و سبزینگی شاخه براي هر دو ژنوتیپ گزارشی تهیه و تنظیم شد. پس از استقرار جوانه ها سه واکشت انجام گرفت آه فاصله این واکشتها 4 هفته بود. تعداد تکرارها در تیمار 20 عدد بود - 5 ظرف آشت و در هر ظرف 4 زیر نمونه - . جهت آزمون آماري داده هاي مربوط به میانگینهاي ضریب ازدیاد - متوسط تعداد جوانه و شاخه در هر تکرار - ، رشد طولی و سبزینگی شاخهها، در قالب طرح فاآتوریل دو عاملی - ژنوتیپ و هورمون - بر پایه طرح کاملا تصادفی با نرم افزار Minitab مورد بررسی قرار گرفت وحداقل تفاوت معنی دار در بین داده ها با آزمون توآی در سطح 0/05 محاسبه و نمودار انها ترسیم گردید.
ریشه زائی: آشت شاخهها در محیط آشت حاوي هورمونهاي IBA و NAA در غلظتهاي متفاوت - 0/1، 0/5، و 1 میلی گرم در لیتر - و سپس انتقال نمونه ها به تیمارهاي تاریکی آوتاه مدت انجام شد. بعد از دوماه شاخه هاي ریشه دار به مخلوط خاك استریل پیت/پرلیت/ورمیکولیت - - 4/1/4 در شرایط گلخانه منتقل شده و پس از طی مراحل سازگاري تدریجی آنها با محیط در فصل مناسب در خاك مزرعه غرس شدند.
نتایج و بحث
در مرحله سترون سازي، مناسب ترین تیمار براي جوانه هاي آجور عبارت از شستشو در فصل زمستان با محلول آلرورمرآوریک 0/3 درصد براي زمان 5 دقیقه و براي ژنوتیپ آاسپین تیمار مزبور در زمان 3 دقیقه بود . چرا آه خفتگی جوانه ها و پوشش ضخیم سطح ساقه و جوانه ها در این فصل با محافظت از بافتهاي آسیب پذیر درونی نمونه ها، امکان بکار بردن محلولهاي سترون آننده را در غلظتهاي بالاتر و مؤثرتر فراهم ساخت. برس کشی سطح جوانه ها با مایع ظرفشوئی و اتانل در حذف زوائد سطح جوانه موثر بود و آلودگیهای سطحی را تا حد امکان به حداقل رسانید. اتانل نیز با حذف لایه مومی سطح کوتیکول به محلول اصلی ضد عفونی اجازه می داد که قدرت نفوذ و تاثیر بهتری را بر بافت نمونه داشته باشد . - Enjarlic ,6 -
در بهترین تیمار شاخه زائی BA در حد 1 میلی گرم در لیتر استفاده گردید. اما به دلیل اثرات نامطلوب استفاده از BA زیاد از جمله رشد چند شاخهاي گیاه Biondi و همکاران - - 3 مقادیر آمتر BA یا تعویض آن با سیتوکنین مناسب دیگر را برای تکثیر توصیه نمودند. در این تحقیق پس از وصول به شاخه هاي متعدد در محیط آشت بهینه براي جلوگیري از چند شاخه شدن نمونه ها و نیز رشد طولی مناسب شاخه ها از بازآشت انها بر محیط حاوي BA 0.5 mgl-1 براي ژنوتیپ 2 و 2ip 1mgl -1 براي ژنوتیپ 1 استفاده شد. منطبق با نتایج تحقیق اخیر، ریشه زایی آسان گیاه ملچ نیز در محیط بدون هورمون یا حاوي IBA 0.5 mgl-1 توسط Cheng,Shi - 4 - گزارش شده است.
مقایسه میانگینهاي عوامل رشد - ضریب ازدیاد و رشد طولی و سبزینگی - تحت تاثیر ژنوتیپ و هورمون - نمودار - 1 نشان داد آه در محیط - 5 - DKW ترآیب هورمونی 1 BA و 0/01 IBAمیلی گرم در لیتر بیشترین تعداد شاخه با سبزینگی مناسب را براي هر دو ژنوتیپ تولید نمود و میانگین رشد طولی در تیمار 1 2ipو 0/01 IBA میلی گرم در لیتر براي ژنوتیپ 1 و تیمار BA 0/01 IBA ,0/5 میلی گرم در لیتر براي ژنوتیپ 2 داراي بیشترین مقدار بود - تصویر. - 1 در مرحله ریشه زایی بیشترین میزان ریشه دار شدن نمونه ها در تیمار مربوط به IBA در غلظت 0/5 میلی گرم در لیتر بدست امد.
