بخشی از مقاله
بررسی زمانبندی پروژههای مدیریت قرارداد EPC (پالاشگاه نفت و گاز)براساس استانداردPMBOK وPRINC2
چکیده :
معمولا" به دلیل حجم زیاد فعالیتها ، درقراردادهای EPC ، برای تحقق زمانبندی این گونه پروژه ها نیازمند برنامه ریزی دقیقی می باشیم. تا با همپوشانی فازهای مهندسی ، تدارکات و اجراء بر اساس استانداردهای پروژه با حداقل زمان ممکن پروژه در قالب یک سطح کیفی خاص و مشخص اجراشود.
دراین مقاله ابتدا به بررسی دو استانداد مطرح جهانی PRINCE2 و PMBOK در زمینه مدیریت پروژه، دامنه کاربردی وعلل بکارگیری آن ها پرداخته شده است. درادامه با مقایسه تطبیقی متدولوژیPRINCE2 با راهنمای جهانی PMBOK خواهیم پرداخت که در بخش نتیجه گیری به آنها اشاره گردیده است.
تهیه برنامه زمانبندی بدلیل وابستگی ارکان و عناصر اصلی پروژه بدون لحاظ نمودن تأثیر و تأثر آنها در یکدیگر امکانپذیر نیست و لذا این مقاله با توجه به این مهم بدنبال یافتن مسیر جامع و همه جانبه جهت تهیه برنامه زمانبندی بوده است. در انتها با تبیین اهمیت و جایگاه مدیریت زمان در قراردادهای EPC و لحاظ نمودن تمامی پارامترهای وابسته و اثرگذار و با بهره گیری از آموزه ها و رویکردهای استاندارد PRINCE2 و PMBOK فرآیند تهیه برنامه زمانبندی اجرایی پروژه مبتنی بر استراتژی قرارداد و برونسپاری و نیز تجربیات بدست آمده در اجرای مگاپروژه های پارس جنوبی تهیه و ارائه گردیده است.
واژگان کلیدی : مدیریت زمان، برنامه ریزی، زمانبندی ، استاندارد ،EPC
- مقدمه:
درقرارردادهای مهندسی ،خرید واجرا معمولا" با شرایط پیچیده ای جهت تامین زمان روبرو هستیم. بر این اساس برای مدیران پروژه ضروری است با استانداردهای مدیریت پروژه از جمله دواستاندارد راهنمای )PMBOKمطرحترین استاندارد توصیفی و تشریحی مؤسسه (PMI ومتدولوژی PRINCE2 (استاندارد تعیینی و تجویزی مدیریت پروژه مربوط به کشور انگلستان) آشنا شوند (صبحیه . فراهانی ، .(1387 همچنین مدیریت زمان که دربرگیرنده ی فرایندهای مورد نیاز بر اساس این دو استاندارد است می تواند در جهت حصول اطمینان ازتکمیل به موقع پروژه های مدیریت قراردادEPC موثر واقع شود.
- فرآیندهایPMBOK
گروه های فرآیندی به لحاظ مفهومی نوعی توالی دارند، ولی باید در نظر داشته باشید که یکی پس از دیگری اجرا نمی شوند و همپوشانی های فراوانی دارند.
- شرح متدولوژی PRINCE2
این استاندارد چگونگی تقسیم یک پروژه به مراحل قابل مدیریت را شرح داده و در هر یک از این مراحل، منابع به شکل مؤثری کنترل شده و بر پیشرفت منظم پروژه نظارت میشود. درهمین راستا نقشها و مسئولیتهای مختلفی برای مدیریت پروژه شرح داده میشود تا اندازه و پیچیدگی پروژه به طور چشمگیری کاهش یابد. پروژههایی که با کمک PRINCE2 مدیریت میشوند، بیشتر بر روی خروجی تمرکز دارند وخروجی هر فرآیند از اهمیت قابل ملاحظهای برخوردار است.(خرمی راد، .(1391
- محتوای استاندارد PRINCE2
- سازمان درPRINCE2
PRINCE2 هشت نقش تعریف میکند. هرکدام از این نقشها ، وظایف و اختیارات مشخصی دارند که هماهنگ با سطح آنهاست. میتوان یک نفر را به چند نقش از این نقشها اختصاص داد، ولی محدودیتهایی نیز وجود دارد. (خرمی راد، .(1391
- برنامه ریزی و زمانبندی در PRINCE2 و PMBOK
در PMBOK، برنامهریزی به عنوان بخشی از مهارتهای کلیدی مدیر پروژه در نظر گرفته میشود و یکی از پنج گروه فرآیندی است که در هر فاز بکار گرفته میشوند . درPRINCE2 یکی از هشت فرآیند اصلی به برنامهریزی اختصاص داده شده است و این فرآیند هم در کل طول عمر پروژه فعالیت لیست خود را انجام میدهد. از طرفی برای زمانبندی PRINCE2 سه قدم تکنیکی شامل : الف- ساختار شکست محصول ب- شرح محصول ج- دیاگرام جریان محصول5 مطرح شده است که این تکنیکها منجر به تهیه یک برنامه زمانبندی شبکهای یا نمودار گنت میگردد.( مهندسین مشاور اب و انرژی ، .( 1384 اما درPMBOK فرآیندهای مدیریت زمان پروژه شامل: تعریف فعالیتها ، توالی فعالیتها ، تخمین منابع فعالیتها ، تهیه برنامه زمانبندی ، کنترل برنامه زمانبندی(امیر محمودی ، .( 2008 که انجام این فرایندها منجر به تولید برنامه مدیریت زمانبندی و انتخاب متدولوژی زمانبندی می شود.. روش مسیر بحرانی (CPM) و زنجیره بحرانی (CCPM) از متدولوژیهای شناخته شدهتر هستند.
- شرح کلی قراردادهای EPC
واژه EPC نشاندهنده کلمات مهندسی، تأمین کالا و ساخت و اجرا میباشد. البته چنین نیست که اگر اصول مهندسی، تامین کالا و اجرا را بدانیم، آنگاه بتوانیم پروژه را به صورت EPC اجرا کنیم. پروژههایی که به روش EPC انجام میپذیرند ویژگیهای اجرایی خاصی دارند. کانون این ویژگیها در برنامهریزی، کنترل و سرعت بخشیدن فعالیتهای همزمان و حفظ کیفیت اجرا قرار دارد . پروژه EPC پروژهای است که در آن پس از اینکه کارفرما با استفاده از یک شرکت مشاور طرح اولیه خود را به عنوان پروژه هدف مطرح کرد، برنده مناقصه میبایست انجام سه فاز اساسی یعنی انجام طراحی تفضیلی پروژه، انجام خریدهای لازم برای تأمین تجهیزات پروژه و انجام فاز اجرایی پروژه را به انجام برساند (خیراندیش، عبدلی، مجید احمدیان ، .(1388 روش طراحی و ساخت به تغییرات در طراحی و ساخت نظم میبخشد و تصور میشود بدین طریق دوباره کاریهایی که به صرف هزینه و زمان میانجامند به حداقل خواهند رسید 2007) ،,.( Florence .Y.L, Benjemin در فرهنگ کاری کشور مانیز بعضاً استفاده از روش طرح و ساخت به شکل مشتقات EPC ،کاهش مسایل و مشکلات حاصل از عدم هماهنگی عوامل درگیر در پروژهها (کارفرما، مشاور و پیمانکار) را در پی داشته است . 2006) ،.( SIDNEY M.LEVY در قراردادهای EPC بدلیل گستردگی و پیچیدگی بسیار بالا بناچار از سازمان ماتریسی قوی جهت انجام عملیات اجرایی استفاده می گردد. (امیر محمدی ، (2008
- مهمترین هدفهای استفاده از این روش در انجام پروژهها عبارتند از:
کوچک کردن دستگاه اداری و اجرایی -2 کاهش هزینههای پروژه با ایجاد رقابت بین پیمانکاران-3 EPC کاهش زمان پروژه با هم-پوشانی مراحل مهندسی، تدارکات و اجرا -4 واگذاری مسئولیت کل پروژه به پیمانکار (محمد نژاد ، نوروزی ، مهاجری)
- عوامل مؤثر کاهش زمان در پروژه EPC
الف : تامین پیش پرداخت و هزینههای پروژه ب: تامین نیازهای اولیه مهندسی است. ج : تامین به موقع تجهیزات پروژه است
اما در صورت عدم وجود زمان و اطلاعات کافی قبل از امضای قرارداد ، قراردادهای (EPC) نمیتواند مفید باشد:. 2006)، .(Wade,C
- زمانبندی احداث پالایشگاههای نفت، گاز وپتروشیمی
اجرای پروژه EPC پالایشگاهی کاملا پیچیده و خارج از کنترل سازمان مجری به نظر میرسد اما آنچه که این کار را ممکن میسازد دانش مدیریت پروژه و راهکارهای مقابله با ریسک و مخاطرات درونی و بیرونی در سازمان مجری میباشد. سازمان مجری این توانمندی را در قالب استراتژی اجرا و برونسپاری پروژه به تحقق نزدیک میکند. شکل 3 عمده ورودیهای برنامه زمانبندی را به تصویر میکشد:
