مقاله بررسی قرارداد های EPC/EPCF با نگرشی بر نحوه تامین کالا در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب

بخشی از مقاله

بررسی قرارداد هاي EPC/EPCF با نگرشی بر نحوه تامین کالا در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب

چکیده

مهمترین عوامل تاخیرات در مرحله اجراي پروژه ها، در بخش دولتی به غیر از توان فنی مالی پیمانکاران و مشاورین، ضعف مدیریت تدارك و تامین مصالح پروژه ها است. روش EPC/EPCF که امروزه در دنیا یکی از متداولترین روش هاي واگذاري پروژه به پیمانکار است. به دلیل آنکه طراحی تفصیلی و مدیریت تامین را در حیطه وظایف پیمانکار قرار می دهد، ضمن حذف هزینه هایی از قبیل انبارداري، کاهش هزینه هاي بالاسري پیمانکار و کاهش نیروي انسانی کارفرما، کاهش دوباره کاري هاي ناشی از عدم تطابق طرح با تجهیزات و تجهیزات با اجرا، منجر به تغییر برنامه ریزي منابع از کلان به کارگاهی شده و لذا برنامه ریزي واقعی تر و امکان تحقق آن سهل تر می شود.

کلید واژه: قرارداد، پروژه، EPC، EPCF، کالا، نفت

مقدمه

EPC براساس یک تعریف کلی شامل سه بخش عمده طراحی و مهندسی (Engineering) ، تامین کالا (Procurement) و اجرا (Construction) می باشد. اما این مقوله فراتر و عمیق تر از ترکیب سه واژه است. در واقع پروسه اداره کردن ، تحویل به موقع، هزینه پیش بینی شده و در نظر گرفتن خطرات و ریسک پروژه جزئی از پروژه هاي EPC می باشد. هر یک از مراحل سه گانه فوق، خود داراي زیر مجموعه هایی است که براي آگاهی و اشراف کاملتر و بهتر از آن و جهت انجام صحیح و به موقع این نوع پروژه ها، لازم است که مدیریت شرکتهاي پیمانکار و مشاور درگیر در این قرار دادها از آنها اطلاع کافی داشته باشند. از ویژگیهاي عمده اجراي پروژه ها به روشEPC ، کاهش زمان کلی اجرا و افزایش سود پروژه (بویژه از دیدگاه کارفرمایان ) می باشد. که همین دو ویژگی مهم، باعث جذابیت کارفرمایان و پیمانکاران به انجام پروژه ها با این روش شده است. (سعید واحد احمدیان)

تعاریف

پروژه : C قراردادي است که در آن مجموعه خدمات ، نصب و راه اندازي توسط یک پیمانکار انجام می شود.

1

پروژه : PC قراردادي است که درآن مجموعه خدمات تأمین کالا و تجهیزات، نصب و اجرا توسط یک پیمانکارانجام می شود.

پروژه : EP قراردادي است که در آن مجموعه خدمات مهندسی و طراحی ، تأمین کالا و تجهیزات توسط یک پیمانکار یا مشاور انجام می شود.

پروژه : EPC قراردادي است که درآن مجموعه خدمات مهندسی وطراحی ، تأمین کالا و تجهیزات ، نصب و اجراء ، توسط یک پیمانکار / مشاور یا مشارکتی از دو یا چند پیمانکار انجام می شود.

پروژه : EPCF قراردادي است که در آن مجموعه خدمات مهندسی، طراحی و تامین کالا و تجهیزات و عملیات ساختمانی و تامین منابع مالی آن توسط پیمانکار یا مشارکتی از دو یا چند پیمانکار انجام میگیرد.

دراجراي پروژه هاي مختلف EPCF,EPC,EP,PC,C که براساس مفاد شرایط عمومی و خصوصی پیمان و قرارداد مربوطه حسب مورد با پیما نکاران و مشاوران منعقد گردیده، ممکن است درمراحل مختلف تعلیق/ ابطال و بخصوص در زمان اتمام پروژه ،کالاهایی بجا مانده که مازاد تلقی گردند، لذا جهت صیانت از منافع شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب شناسایی ، تعیین تکلیف و در نهایت انتقال اقلام مازاد به انبارهاي اصلی حسب شرایط و ضوابط خاص لازم الاجراء می باشد.

این شرایط به صورت جز لاینفک به ضمیمه اسناد قرارداد/ پیمان در هنگام برگزاري مناقصات در اختیار مجریان و پیمانکاران پروژه قرار گیرد.

شرحی بر قرارداد هاي EPC/EPCF

امروزه ضرورت شناسایی و ترویج ابزارهاي تأمین مالی پیمانکاران پیمان هاي EPCF از دو بعد داخلی و بین المللی مورد توجه است. از طرفی، محدویت هاي موجود در منابع مالی دولت و وجود تحریم هاي مالی بین المللی علیه کشور، حرکت دولت به سمت استفاده از روش هاي ارجاع کار توام با تامین مالی از سوي پیمانکاران را اجتناب ناپذیر کرده است و از سوي دیگر، رقابت تنگاتنگ بین المللی شرکت هاي پیمانکاري در اخذ پروژه هاي مختلف، مزیت سال هاي گذشته تقبل تأمین مالی پروژه را به یک الزام تبدیل کرده است به طور که امروز بدون داشتن توانایی براي تأمین مالی یک طرح، امکان رقابت پیمانکاران کشور در عرصه بین المللی وجود ندارد.

به طور کلی بسته به ویژگی هاي خاص هر صنعت می توان از رویکرد EPCF استفاده کرد. اینکه پیمانکار از چه منابعی براي تامین مالی استفاده کند تفاوتی در اصل روش نخواهد داشت اما محدودیت هاي مالی بین المللی و کمبود منابع داخلی بانک ها فرایندهاي این روش را در کشور به سمت به کارگیري اوراق بهادار اسلامی سوق داده است. استفاده از اوراق بهادار اسلامی براي تامین مالی پروژه ها بر حسب نوع عقود اسلامی در حالات متفاوت قابل کاربرد خواهد بود. اما در کشور تاکنون تنها براي اوراق اجاره دستوالعمل هاي اجرایی مصوب شده و سایر حالات ممکن در مبانی ذیربط قانونی از جمله بانک مرکزي و سازمان بورس اوراق بهادار در حال بررسی هستند.

2

شکل -1 تامین مالی سازمانی/ تامین مالی پروژه اي

پروژههایی که به روش EPC انجام میپذیرند ویژگیهاي اجرایی خاصی دارند.تمرکز این ویژگیها بر برنامهریزي، کنترل، سرعت بخشیدن به فعالیتهاي همزمان و حفظ کیفیت اجرا قرار دارد. شرکتی که مسئولیت اجراي پروژه به روش EPC را عهدهدار میگردد متعهد به اجراي یک سلسله فعالیتهاي موازي در قالب برنامه زمانبندي پروژه میگردد.

در روش EPC عملیات مهندسی، تدارکات و اجرا در قالب یک قرارداد انجام میپذیرد، به طوري که همزمان که خدمات مهندسی در جریان تکمیل قرار میگیرد، خدمات تحویل کالا و تجهیزات به کارگاه نیز انجام و اجراي عملیات ساختمانی و نصب به موازات آنها سرعت میگیرد. مدیریت، نقش بسیار عمدهاي در ایجاد هماهنگی موازي و تکمیل موفقیتآمیز پروژه EPC دارد.

استفاده از تکنیکهاي کاربردي مدیریت پروژه و استفاده از ارگانهایی که داراي تجربه مدیریت و کنترل پروژه میباشند توصیه میشود. شرکتی موفق است که خدمات مهندسی و تدارکات کالا را به گونهاي کنترل کند که

ضمن حفظ استانداردهاي مورد اشاره در قرارداد، هزینههاي اضافی در تدارکات کالا را به حداقل رساند.

3

از آنجا که در روشEPC/EPCF ، نظارت که یکی از عوامل افزایش هزینه و زمان است،کاهش مییابد، لازم است سیستمهاي تضمین کیفیت در مهندسی پایه، مهندسی تفصیلی، ساخت و نصب به طور کامل در شرکتها پیاده شود.

در توزیع هزینه پروژههاي EPC/EPCF بیشترین ریسک را بخش کالا و تجهیزات پروژه دارد؛ به همین جهت هماهنگی صحیح بخش مهندسی و بخش تدارکات کالا و تجهیزات، بسیار کلیدي و پراهمیت خواهد شد.

در قراردادEPC ، پیمانکار تجهیزات را طراحی و مواد مورد نیاز را تامین میکند و پروژه را میسازد که این کار میتواند به صورت مستقیم و یا برونسپاري بخشی از کار انجام میشود. در برخی مواقع، بر حسب اسکوپ کاري مورد توافق، پیمانکار ریسک مربوط به زمانبندي و بودجه پروژه را در عوض یک قیمت ثابت (Fixed Price) که به آن قیمت مقطوع (lump sum) یا کلید در دست با قیمت مقطوع یا LSTK میگویند، تقبل میکند.

زمانی که اسکوپ به مهندسی و تامین محدود باشد به آن قرارداد EP یاE and P یا E+P میگویند. این کار را میتوان در شرایطی انجام داد که ریسک ساخت براي پیمانکار بسیار بالا باشد یا زمانی که خود کارفرما کار ساخت را انجام میدهد.

کلید پلانت راهاندازي شده به ازاي یک مبلغ مورد توافق به مالک داده میشود، همانند زمانی که یک سازنده کلید یک طبقه را به خریدار تحویل میدهد. برخی از قراردادهاي EPC در زمان تکمیل مکانیکی و قبل از راهاندازي (Commissioning) پایان مییابند ولی قراردادهاي LSTK1 همیشه شامل راهاندازي میشوند.

دلایل اجراي این مدل قرارداد و توجیهات مجري
قراردادهاي EPC داراي اهمیت روزافزونی در سطح جهانی هستند. یک مالک به دلایل زیادي تصمیم به بستن قرارداد میگیرد، از جمله:

* کاهش استرس مالک

* کار آسان و رشد شرکت

* بستن یک قرارداد براي مالک باعث سادگی در ارتباطات میشود

* آمادگی و وجود خدمات پس از راهاندازي

* اطمینان از کیفیت و کاهش مسایل عملی که در روشهاي دیگر وجود دارند

* مالک در مقابل تغییر قیمت مواد، نیروي انسانی و مانند آن محافظت میشود

* قیمت در شروع پروژه مشخص است

4

در قرارداد EPC موارد زیر تعریف میشوند:

* اسکوپ (Scope) و مشخصات (Specifications) پلانت

* کیفیت

* مدتزمان پروژه

* هزینه

هزینه یا پولی که بر مبناي قرارداد EPC باید پرداخت شود مورد مذاکره قرار میگیرد و نهایی میشود و در زمانهاي مورد توافق پرداخت میشود.

 عملیات

 عملیات مهندسی

 برنامهریزي

 تخمین و استعلام((request for quote

 عملیات تامین

 خرید

 تسریع

 دریافت

 فاکتورسازي

 تعهدات مالک و پیمانکار

زمانی که یک قرارداد EPC امضا شود، پیمانکار متعهد به تکمیل پروژه مطابق با شرایط مدارك مناقصه (Tender) میشود. وي در عوض میتواند پیمانکاران دست دوم یا تامینکنندگان دسته دوم را براي تکمیل بخشهاي مختلف به کار گیرد. آنها ترجیح میدهند متناسب با تکمیل کار به علاوه پیشپرداخت پول خود را دریافت کنند.

در صورتی که پیمانکار موارد زیر را رعایت کند، احتمال موفقیت پروژه بیشتر خواهد شد:

 گارانتیها را به خوبی تعریف کند

 اسکوپ و کیفیت را با دقت زیاد تعریف کند

 مایلاستونها را با وسواس زیاد تعریف کند