بخشی از مقاله
بررسی ساختار جامعه زئوپلانکتونی دریاچه سد زاینده رود اصفهان درطی فصول مختلف
چکیده
زئوپلانکتونها ازمهمترین گروههای جانوری موجود در اکوسیستمهای آبی هستند، که به عنوان یک حلقه حـد واسـط بـرای انتقال ماده و انرژی در شبکه غذایی ایفای نقش میکنند. آنها حلقه میانی مهمی از هرم غذایی را تشکیل میدهنـد. جوامـع زئوپلانکتونی شامل گروههای عمده آنتن مشعبها، پاروپایان، آمفی پودا، استراکودا، لاروهای میگوها و سخت پوستان عالی می باشند. هدف از این بررسی تعیین تراکم و پراکنش زئوپلانکتونها در منطقه مورد مطالعه در طی فصول بهار، تابسـتان، پـاییز و زمستان بود. برای این منظور اقدام به نمونهبرداری از زئوپلانکتونهای دریاچه سد زایندهرود با تناوب 45 روز یکبار در 5 منطقه از دریاچه گردید. نمونه برداریها در طی فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان 1392 انجام شد. بیشترین تراکم از میان گروه-های زئوپلانکتونی در فصل بهار متعلق به آنتن منشعبها، در پاییز و تابسـتان متعلـق بـه پاروپایـان و در زمسـتان روتیفرهـا بیشترین تراکم را به خود اختصاص دادند.
کلمات کلیدی
زئوپلانکتونها، هرم غذایی، آنتنمنشعبها، پاروپایان، استراکودها
مقدمه
فیتوپلانکتونها بزرگترین تولید کنندگان اولیه در منابع آبی هستند که منبع مهم غذایی برای موجودات دیگر به شـمار مـی آیند. ترکیب جنس ها و تغییرات فصلی جمعیت آنها به فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب وابسته ا ست.[10] زئوپلانکتـونهـا نیـز ازگروههای بسیار مهم موجود در اکوسیستمهای آبی هستند، که به عنوان مبنایی برای شبکه غذایی محسوب میشوند. آنها حلقـه میانی مهمی از هرم غذایی را تشکیل میدهند. و انرژی و ماده آلی تولید شده طی عمل فتوسنتز را به سطوح بـالاتر شـبکه غـذایی همچون ذخائر ماهیان پلاژیک انتقال میدهند. چرخههای تولید مثلی آنها، رشد، میزان تولید مثل و بقای آنها همه از فاکتورهای مهم و مؤثر بر بازگشت ذخایر ماهیها می باشد. بسیاری از زئوپلانکتونها با اندازه کوچـک، منبـع اصـلی غـذایی زئوپلانکتـونهـای گوشتخوار می باشند.[7] زئوپلانکتونها الگوهای مکانی همچون تغییر غیر تصادفی جمعیتها و یا جوامع در یک محدوده گسترده از مقیاسهای زمانی و مکانی را نشان میدهند. بر حسب مطالعات انجام شده، الگوهای لکهای در جوامع زئوپلانکتـونی یـک پدیـده مهم در توزیع زمانی و مکانی آنها میباشد. زئوپلانکتونها شاخصی از شرایط محیطی هستند چرا که حساس بـه شـرایط کیفـی آب میباشند. آنها به مقدار اکسیژن حل شده در آب واکنش نشان میدهند و نیز مقدار زیاد مواد غذایی و یا آلودگیهای سمی و غـذای کم و حتی صید زیاد، بر گستردگی آنها تاثیر گذار است. با گسترش زئوپلانکتونها در یک منطقه، میتوان افزایش بیومس تولید شده
آنها و گستردگی و تنوع گونههای آبزی را انتظار داشت. جوامع زئوپلانکتونی شامل سـخت پوسـتانی مثـل گـروههـای عمـده آنـتن مشعبها، پاروپایان، آمفی پودا، استراکودا، لاروهای میگوها و سخت پوستان عالی می باشند. از جوامع زئوپلانکتونی مهم دیگر مـی-توان به روتیفرها، کرمهای نواری، کرمهای پیکانی، نرمتنان و لارو ماهیان اشاره کرد.[13,4] هدف از این بررسـی تعیـین تـراکم و پراکنش زئوپلانکتونها در منطقه مورد مطالعه در طی فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان بود.
مواد و روش ها منطقه مورد مطالعه
دریاچه سد زایندهرود با مساحتی بالغ بر 48 کیلومتر مربع در 110 کیلـومتری غـرب شـهر اصـفهان بـین طـول جغرافیـایی " 18 50°44' و 50 °36' 4" شرقی و عرض جغرافیایی 32°43' 34" و " 32°43' 5 شمالی واقع شده است. براساس مطالعات پیشـین، امکان دسترسی و توزیع مناسب تعـداد 5 نقطـه بـه عنـوان ایسـتگاههـای نمونـه بـرداری در سـطح دریاچـه انتخـاب شـد.موقعیت ایستگاه های نمونه برداری در شکل 1 و مختصات جغرافیایی آنها در جدول 1 آمده است.برای دسترسی به این نقـاط در مراجعـات متوالی از دستگاه GPS استفاده شد. نمونه برداری از اردیبهشت تا اسفند سال 1392 با تناوب زمـانی هـر 45 روز یکبـار در تمـام فصول صورت گرفت.
شکل .1 موقعیت ایستگاه های نمونه برداری در دریاچه سد زاینده رود جدول.1 موقعیت ایستگاه های مورد مطالعه در دریاچه سد زاینده رود
ایستگاه ها جغرافیایی طول عرض جغرافیایی
ایستگاه1 50.58081 شمالی 32.72719 شرقی
ایستگاه 2 50.62251 شمالی 32.72127 شرقی
ایستگاه 3 50.66854 شمالی 32.73647 شرقی
ایستگاه 4 50.69348 شمالی 32.72637 شرقی
