بخشی از مقاله
چکیده
هدف از بیان مسئله گروهگرایی، شناخت و تأثیر آن بر یادگیری دانشآموزان و بیان دیگر تأثیرات گروههای جمعی وکارهای گروهی یا حتی درمانهای گروهی بوده است که طی این مقاله با بررسی آموزش و تأثیر متقابل افراد گروه در آموزش از طریق کارگروهی و تأثیرات مربی بر متربی و تأثیرات متربی بر مربی مورد بحث قرار می گیرد. گروه گرایی در آموزش به معنای این است که با تشکیل گروههایی از فراگیران توسط مربی یا مسئول آموزش تمام فعالیت-های آموزشی به وسیله گروه و درون گروه انجام شود و افراد گروه به وسیله خرد جمعی به اهداف آموزشی مربی برسند.
مقدمه
در بررسی نقش خانواده، مدرسه وگروه همسالان که کودک عضوی ویژه در این گروهها می باشد تأثیر پذیری کودک را به صورت عینی می توان مشاهده کرد حتی این تأثیرپذیری میتواند در زندگی او در بزرگسالی باعث خوش بختی و یا نارضایتی او باشد.
در بررسی تأثیر گروه بر عملکرد افراد گروه، با مقایسه گروههای بازیهای دست جمعی در کودکان به تأثیر تشویق و یا انجام شدن مسئولیتهای افراد گروه به طور عالی در گروهها باعث موفق شدن تمام اعضای گروه و احساس مسولیت بر انجام وظایف خود در گروه بصورت عالی میشود که این نیز تأثیری از آموزش گروهی برای کودکان است که در بررسی آن در بزرگسالی این دسته از کودکان، افرادی همیار میابیم که مشکلات اجتماعی خود را کنترل کرده و دیگران را نیز به گونه ای متقاعد کرده و با خود همراه میکنند و به طورکلی افرادی اجتماعی هستند.
در بخشی دیگر نیز تأثیرات و کارآییهای گروهها از نظر کوچک یا بزرگ بودن آنها را مورد بررسی قرار می-دهد که در بخش آموزشی گروهها باید به چه شیوه ای تشکیل و توضیح و تبیین شوند که با بررسی آنها میزان موفقیت آنها نیز مشخص میشود.
یافته ها
در دنیای پیچیده امروز تعلیم و تربیت نقش مهمی را ایفا می کند. در شرایطی که دولتها و کشورهای بزرگ جهان، پیشرفت و توسعه خود را منوط به رشد نظامهای آموزشی میدانند، نمیتوان با توسل به روشهای آموزش سنتی، این پیشرفت و تحول را حاصل نمود.
تدریس یک فعل و انفعال دو جانبه میان معلم و فراگیران است تا فراگیران را با محتوای درسی درگیر کند و با علاقمندی و شور و شوق، مفاهیم جدید را از موضوعات ارائه شده استنباط نمایند و بدین وسیله زمینه تغییر در نگرش خود را فراهم نموده، ارزش های نوینی را خلق کند . در چنین حالتی، ویژگیها و رفتار معلم بر فعالیت و اعمال فراگیران تأثیر میگذارد و بالعکس، معلم از ویژگیها و رفتارهای فراگیران متأثر میشود. براساس این طراحی معلم ساخته، هدایت فعالیتهای تدریس جهت درگیر شدن فراگیر با موضوع درسی، وظیفه اصلی معلم در فرایند تدریس است.
یکی از روشهای متداول و رایج تدریس، روش تدریس سخنرانی یا آموزش مستقیم است. روش تدریس سخنرانی یا روش آموزش مستقیم یکی از روشهای بسیار معمول مورد استفاده معلمان در سرتاسر جهان است. تعاریف بسیاری در ادبیات تربیتی از روش تدریس مستقیم یا سخنرانی ارائه شده است. در آموزش مستقیم، معلم به شیوه چهره به چهره، مهارتهایی را که باید یاد گرفته شود، می گوید، نشان می دهد، سرمشق می دهد به نمایش می-گذارد و میآموزد. در این روش، عنصر کلیدی معلم است. زیرا اوست که مسؤول موقعیت یادگیری است و درس را رهبری میکند.
بر خلاف روش تدریس سخنرانی که معلم مدار است، اکثر عوامل، تحت کنترل معلم هستند و دانشآموزان تا حدود زیادی غیر فعالند. در روش تدریس بحث گروهی، دانشآموزان به طور فعال و پویا در کارهای کلاسی شرکت دارند، یادگیرندگان میتوانند دیدگاه ها و ایدههای خود را بیان کنند، از عقاید و اندیشههای خود دفاع کنند و با اندیشهها و عقاید دیگر اعضای کلاس نیز آشنا شوند.
تدریس و یادگیری به شیوه بحث گروهی، در بهبود مهارتهای ارتباطی، ایجاد اعتماد به نفس با بحث در مورد موضوع، بهبود توانایی در رساندن و شفاف سازی منظور، تقویت توانایی گوش کردن، مشاهده واکنش دیگران نسبت به آنچه که گفته می شود، مخالفت بدون ایجاد مقاومت و جبهه گیری، بیان آزاد نظرات و طرح سؤالات متقابل که گاهی آغازگر و نقطه شروع یک پژوهش خواهند بود، ارزشمند است. به طور کلی، گفتگو و مباحثه، به تفکر، درک، آموختن و به خاطر آوردن کمک می کند و همه افراد، علاقمندانه از این شیوه بهره میبرند بهعلاوه، این شیوه تدریس ضمن اثربخشی بهتر، وظیفهای پرچالش و دشوارتر برای مدرس به شمار می رود. زیرا برای مدرس ارائه یک بحث دارای پیچ و خم، به صورت مبهم و بی چالش ، به مراتب بی دردسرتر و آسانتر از بحث منسجم فراگیران همراه با تفکر، تعمق و سؤال کردن آنان است.
در خصوص توجیه نظری مشارکت دادن شاگردان در تدریس می توان به انواع محیط های یادگیری و مقایسه آنها با یکدیگر و میزان اثر بخشی آنها در فرآیند یاددهی - یادگیری کلاس درس اشاره نمود . انواع محیطهای یادگیری را در یک تقسیم بندی کلی به سه دسته تقسیم نموده اند .
الف - محیط رقابتی : این محیط ، محیطی است که در آن هر شاگرد از خود می پرسد که شاگرد اول کلاس کیست؟ رقیب من کیست ؟ شعار حاکم بر این نوع محیط این است که » اگر تو ببری من باخته ام ، من ببرم تو باخته ای « همیشه یک ترس و اضطراب دائمی وجود شاگردان بخصوص شاگردان با توانمندی بالا را گرفته است که نکند من موفقیت خودم را در کلاس درس از دست بدهم .
ب - محیط فردی : در این محیط هر کس به تنهایی و با سرعت خاص خود حرکت می کند و به فعالیت مشغول است . تعامل بین شاگرد در حداقل خود و آن هم در زنگ های ورزش ، تفریح ، هنر و . . . معلم مرجع اصلی کلاس می باشد. ارتباطمعمولاً یک سویه است . شعار کلاس این است که ما تنها هستیم .
ج - محیط همیاری ] مشارکتی : [ محیطی است که در آن شاگرد یاد می گیرد که اگر وقتی نیاز به کمک دارد، اگر چیزی برای گفتن دارد. سوالی و مسئله ای و مشکلی دارد. غیر از معلم افراد دیگر که هم کلاسی او هستند قابل اعتماد و اطمینان هستند میتواند به آنها درمیان بگذارد. شعار عمومی این نوع کلاسها این است که » همه با هم نجات پیدا می کنیم یا همه با هم غرق می شویم « وابستگی مثبت به دیگران وجود دارد. در کنار همه این مسایل پاسخ گویی فردی به سوالات آموزشی نیز به قوت خود باقی است.
با توجه جو عمومی و روانی اجتماعی که در محیط مشارکتی و همیاری در فضای کلاس حاکم است بدون شک یافته های این گونه کلاسها به مراتب در مقایسه با سایر کلاسها بهتر خواهد بود، همچنانکه تحقیقات متعدد نشان داده اند که میزان یادگیری در این نوع کلاسها بیشتر است. لذا بهتر است جهت کار آمد کردن فعالیت کلاسها از روش مشارکت دادن افراد در کلاس درس استفاده کنیم.
برخی از اثرات و مزیتهای مشارکت دادن شاگردان در تدریس
مهارت یافتن در به کار گیری مهارت مشارکت دادن شاگرد در تدریس از ناحیه معلمان و دبیران و بهره جستن از این مهارت خویش در کلاس بدون شک مزایا و فواید مختلف آموزشی، تربیتی و اجتماعی را در بر خواهد داشت. از جمله میتوان موارد زیر را مورد اشاره قرار داد :
- 1 جذاب شدن محیط کلاسی درس .
- 2 خسته نشدن شاگردان در کلاس درس .
- 3 تقویت روحیه مشارکتی و گروهی در شاگردان .
