بخشی از مقاله
تأثیرمصرف تعاملی دوشاخص گلیسمی بالا و پایین کربوهیدراتی و گلوتامین بر مقادیر CKMM وVO2max
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مصرف یک اسید آمینه غیر ضروری همراه با نمایه گلیسمی بالا و پایین کربوهیدراتی بر CKMM وVO2maxدر زنان فعال پس از آزمون بروس انجام شده است. با توجه به اهداف و استفاده از نمونههای انسانی و عدم امکان کنترل تمام متغیرهای مزاحم، پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی بود که به شکل میدانی با 3 گروه تجربی و 1 گروه کنترل به اجرا در آمده است. بدین منظور 40 دانشجوی دختر فعال به صورت داوطلب از میان دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران انتخاب و به صورت تصادفی به یک گروه کنترل - n=10 - و سه گروه تجربی - n=10 - تقسیم شدند.
جهت تحلیل دادههای پژوهش در چهار گروه و در مراحل مختلف آزمون از تجزیه تحلیل واریانس با اندازههای تکراری و در صورت مشاهده اختلاف معنادار درون گروهها از آزمون تعقیبی بونفرونی استفاده شد. سطح معنیداری P 0/05 در نظر گرفته و کلیه دادهها با استفاده از SPSS نسخه 19 تحلیل شد. یافتههای آزمون تجزیه تحلیل واریانس با اندازههای تکراری نشان داد که مصرف گلوتامین به تنهایی نسبت به گروه کربوهیدرات با گلیسمی پایین از افزایش میزان CK MM جلوگیری نمود، از سوی دیگر مصرف کربوهیدرات با دو نمایه گلیسمی بالا و پایین به همراه گلوتامین بر توان هوازی تأثیر معناداری دارد.
واژگان کلیدی: اسید آمینه آزاد ، نمایه گلیسمی، CKMM، VO2MAX
-1مقدمه
در دنیای امروز، تربیت بدنی و ورزش از حوزه یک فن، تخصص و یا هنر خارج شده و تنها یک مهارت محسوب نمی شود بلکه به عنوان دانش تلقی می گردد که دارای ابعاد گوناگون نظری و عملی است. تغذیه ورزشی از جمله شاخه ها و زیر گروه های علم ورزش است که به مطالعه علمی وضعیت تغذیه ای ورزشکاران در تمرینات و مسابقات پرداخته و دستورالعمل هایی را برای تغذیه قبل، در حین و بعد از آن تدارک می بیند .
تحقیقات و مطالعاتی که در کشورهای مختلف در ارتباط با تغذیه و تأثیر آن روی اجراها و عملکردهای ورزشی صورت می گیرد دامنه دار بوده و روز به روز یافته های تازه ای را در اختیار پژوهشگران قرار می دهد - کرمی، . - 1388 امروزه مسئله تغذیه و رابطه آن با سلامت و بهداشت بدن اهمیت اساسی یافته است، زیرا پایه و بنیان یک زندگی موفق و سرشار از تلاش و سازندگی را تشکیل می دهد - ابراری و شیخ، . - 1378 تغذیه صحیح یکی از عوامل مهم حیاتی در تأمین سلامت و بهداشت هر شخص، خانواده و جامعه است با استفاده از غذای لازم و کافی، جنبش و حیات، کارایی و فعالیت کار، رضایت خاطر، نشاط زندگی و قدرت مبارزه با مشکلات در انسان تأمین می شود بعلاوه سلامت و بهداشت نسل های بعدی نیز تضمین و افزون می گردد - مهدی زاده، . - 1390 بدن از درشت مغذی ها به عنوان انرژی استفاده می کند که عبارتند از کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها. وظیفه اصلی کربوهیدرات ها تأمین انرژی سوختی بدن است.
انرژی حاصل از تجزیه گلوکز و گلیکوژن نهایتا برای نیرو بخشیدن به انقباض عضلانی و نیز اشکال دیگر اعمال زیستی استفاده می شود. برای حفظ ذخایر گلیکوژنی نسبتا محدود بدن، باید روزانه به مقدار کافی کربوهیدرات مصرف کرد. گلیکوژن ذخیره شده در عضله وگلوکز موجود در خون، اصلی ترین منبع در اولین دقایق تمرین و هنگام تمرین های شدیداند که برای تأمین نیازهای سوخت وساز هوازی کافی نیست - صداقتی پور و همکاران، . - 1386 از این رو، از مسائل مهم و گستردهای که ذهن فیزیولوژیستها و صاحب نظران علم بیوشیمی در عرصه ورزش و فعالیتبدنی را به خود مشغول کرده است.
افت و کاهش عملکرد ورزشکاران بواسطه فقدان و یا کاهش سوبستراهای تولید انرژی در سطح سلول و به ویژه در سطح سلولهای عضلات اسکلتی است. این امر به ویژه در زمانی که تمرین و فعالیتبدنی در طولانی مدت و یا در وهلههای شدید اجرا میشود، به وضوح آشکار است، از سوی دیگر تولید و تجمع متابولیت های ناشی از متابولیسم سلولی در زمان ورزش و فعالیت بدنی که منجر به تخریب و اسیب سلولی به ویژه سلول های تار عضلانی می شود، نیز باعث مضاعف شدن محدودیت های بیشتری نسبت به عوامل ذکر شده می باشد.
از جمله ملاحظات تغذیه ای که امروزه در دنیای ورزش کاربرد فراوان دارد استفاده از مکمل های غذایی جهت بهینه ساختن اجرای ورزشی است. ورزشکاران در جستجوی هر عاملی هستند که بتوانند شانس پیروزی را هر چند ناچیز افزایش دهد. مکملها از جمله موادی هستند که ورزشکاران برای به حداکثر رساندن اجرای خود از این مواد استفاده می کنند - گرجی، . - 1386 با توجه به اینکه گلوتامین یکی از فراوانترین اسید آمینه آزاد بدن انسان است و50 تا 60 درصد کل ذخایر اسید آمینه آزاد عضلات اسکلتی و حدود 20 درصد کل ذخایر اسید آمینه پلاسما را تشکیل می دهد - ولتمن، - 1383 و منبع اصلی آن عضلات اسکلتی می باشد جایی که از آن به جریان خون رها شده و به بافت های مختلفی منتقل می شود .
در این راستا، گلوتامین با نقش تنظیمی چندین فرایند خاص در سلول شناخته شده است - رزاقی،. - 1390 برای هموستاز بدن - شامل تعادل مایعات، PH و تنظیم حرارت بدن و ضربان قلب - و عملکرد مطلوب تعدادی از بافت های بدن بویژه سیستم ایمنی و روده ضروری است. همچنین گلوتامین در انتقال نیتروژن از عضوی به عضو دیگر درگیر است و بطور مستقیم بر تعادل ساخت پروتئین و تجزیه آن تأثیرگذار است - ولتمن ، . - 1383 این اسید آمینه غیر ضروری که در سلولهای عضلانی یافت می شود و سوخت اصلی سیستم ایمنی است، احتمال دارد از تجزیه عضلات و ضعف سیستم ایمنی جلوگیری نماید، از نقطه نظر تئوری گلوتامین احتمالا در جلوگیری از تجزیه سلولهای عضلانی که بطور طبیعی در تمرینات سخت روی می دهد، نقش دارد.
گلوتامین در جذب آب به داخل سلول و افزایش حجم آن کمک می کند - رمضانی، . - 1389از طرف دیگر، یکی از مشکلات عمده افرادی که به فعالیت های بدنی سنگین و طولانی مدت می پردازند، بروز خستگی زودرس به علت کاهش سطح گلوکز خون وگلیکوژن عضلانی است که کاهش بازدهی بدن را در پی دارد، به همین علت از پرسش های متداول در تغذیه ورزشی این است که ورزشکاران در روزهای تمرین و مسابقه چه نوع غذایی بخورند. برخی متخصصان تغذیه و ورزش معتقدند مصرف رژیم غذایی کم کربوهیدرات در زمان تمرین های ورزشی موجب جلوگیری از کاهش غلظت گلوکز خون می شود که دلیل آن کاهش اکسایش کربوهیدرات، افزایش ساخت گلیکوژن عضلانی و ساخت مجدد گلیکوژن کبدی است.
این امر موجب جلوگیری از خستگی زودرس و حفظ میزان گلوکز خون در حد طبیعی، کاهش تخلیه گلیکوژن عضلانی و در نتیجه بهبود کارایی ورزشی می شود. ولی هم اکنون نوع کربوهیدرات مصرفی از نظر شاخص گلیسمی برای ورزشکاران از اهمیت خاصی برخوردار گردیده است. بسیاری از پژوهش ها نشان می دهند که مقدار مساوی از کربوهیدرات موجود در غذاهای مختلف قند خون پس از مصرف را به یک میزان افزایش نمی دهد. در نتیجه برای حفظ میزان قند خون شاخص گلیسمی کربوهیدرات دارای اهمیت است.
مولر1در مطالعه ای تاثیر مکمل هیدروکسی متیل بوتیرات - HMB - را بر ترکیب بدنی و توان تولیدی عضلات در مردان ورزشی غیررقابتی 19 تا 24 سال بررسی کرد، که این مردان تمرین مقاومتی را 3 بار در هفته و به مدت 8 هفته انجام دادند. در مطالعه مذکور فعالیت کراتین کیناز - CK - کاهش پیدا کرد. هم چنین در گرده تجربی توان تولیدی عضلات بالاتر و درصد چربی ثبت شده پایین تر بود.
آلی سیو مولفینو2 در یک مقاله مروری در دانشگاه رم ایتالیا به این نتایج دست یافتند که در انسان،گلوتامین هم به عنوان سوبسترا وهم به عنوان تعدیل کننده متابولیسم گلوکز می باشد. کربن گلوتامین به عنوان یک پیش ماده برای سنتز چربی در سلولهای چربی مورد استفاده قرار می گیرد . گلوتامین تحریک کننده مهم عملکرد سیستم ایمنی است و به طور خاص باعث تحریک تکثیر لنفوسیت ها می شود.
وایت4 و همکاران تحقیقی با عنوان تأثیر زمان بارگیری مکمل کربوهیدرات-پروتئین بر آسیب حاد عضلات در تمرینات سخت انجام دادند. در این تحقیق که بر روی افراد بدون تمرین - n=27 - صورت پذیرفت این افراد به سه گروه تقسیم شدند. گروهی که کربوهیدرات و پروتئین بعد از تمرین دریافت کردند، دسته ای که از پلاسیبو قبل از تمرین و کربوهیدرات و پروتئین بعد از تمرین استفاده کردند و گروهی که به عنوان کنترل در تمرینات شرکت کردند.
تحقیقات نشان داد که تفاوتی در زمان فعل وانفعالات در بین گروه ها وجود ندارد گرچه کراتین کیناز در تمامی گروه ها افزایش یافت و افزایش دردناکی عضلات در 48 ساعت پس از تمرین به بالاترین میزان خود رسید - وایت و همکاران، . - 2008 مارسلو ماکو5 و همکاران اثر مصرف آلانین-گلوتامین بر غلظت گلوتامین پلاسما پس از فعالیت درمانده ساز در موشها را بررسی کردند و نتیجه گرفتند که آلانین-گلوتامین بر روی غلظت گلوتامین تأثیر دارد اما زمان درمانده سازی را افزایش نداد.
آزاد و همکاران تأثیر سه ماهه پرش عمقی و مصرف مکمل اسید آمینه های شاخه دار بر فعالیت آنزیم کراتین کیناز کشتی گیران را مورد بررسی قرار دادند. جامعه آماری 22 کشتی گیر مرد بود که بصورت دوسوکور پرش ها و مصرف مکمل و دارونما را انجام دادند، نتایج نشان داد که آنزیم کراتین کیناز هم در بررسی های درون گروهی و هم بین گروهی تفاوت معناداری نداشت - آزاد و همکاران، . - 1392 فرخشاهی و همکاران تأثیر مکمل گلوتامین بر شدت درد ادراک شده و تغییرات سطح آنزیم کراتین کیناز متعاقب تمرینات برونگرا در مردان تمرین نکرده را بررسی کردند، کراتین کیناز و درک درد عضلانی 24 و 48 ساعت پس از تمرین اندازه گیری شد، نتایج تحقیق نشان داد هیچ نوع تفاوت معناداری بین دو گروه مکمل و دارونما مشاهده نشد.
هم اکنون نوع کربوهیدرات مصرفی از نظر شاخص گلیسمی برای ورزشکاران از اهمیت خاصی برخوردار گردیده است. علاوه بر کربوهیدات برخی از مکمل ها نیز می توانند بر عملکرد ورزشی و کاهش اسید لاکتیک اثر گذار باشند. اما برخی از انها می توانند عواقب مرگباری داشته باشند. از نظر تئوری، مصرف گلوتامین می تواند در جلوگیری از کاهش گلوتامین پلاسما موثر باشد، با این حال بسته به نوع، شدت و مدت فعالیت ورزشی، گلوتامین پلاسما ممکن است در اثر ورزش افزایش یابد یا تغییر نکند.
این اسید آمینه غیر ضروری که در سلولهای عضلانی یافت می شود و سوخت اصلی سیستم ایمنی است، احتمال دارد از تجزیه عضلات وضعف سیستم ایمنی جلوگیری نماید، اما مستندات کافی برای اثبات این احتمال وجود ندارد. اگرچه نتایج پژوهش ها با یکدیگر در تضادند، از نقطه نظر تئوری گلوتامین احتمالا در جلوگیری از تجزیه سلولهای عضلانی که بطور طبیعی در تمرینات سخت روی می دهد، نقش دارد.
