بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر فعالیتهای استقامتی و کنسانتره انار بر تغییرات CK و LDH زنان غیر ورزشکار متعاقب یک جلسه فعالیت درمانده ساز بود.
روش تحقیق: در این مطالعه افراد بهصورت تصادفی در دو گروه »تمرین - n=11 - « و »تمرین و انار - n=12 - « تقسیم شدند. برای انجام پژوهش از پروتکلهای فعالیت درمانده ساز و تمرین استقامتی به مدت شش هفته استفاده شد. نحوه مکمل دهی مصرف روزانه 50 گرم کنسانتره انار بود. پیش از اولین جلسه فعالیت درمانده ساز از از ورید بازویی دست راست آزمودنیها، 5 میلیلیتر خون گرفته شد. سپس بلافاصله پس از انجام تمرین درمانده ساز دومین مرحله خونگیری انجام شد. پس از آن گروه »تمرین« و گروه »تمرین و انار« پروتکل تحقیق را آغاز کردند. سومین مرحله نمونهگیری خون، 48 ساعت پس از پایان پروتکل 6 هفتهای صورت گرفت. سپس در پایان فعالیت درمانده ساز، بلافاصله آخرین مرحله نمونهگیری خون انجام شد. تجزیهوتحلیل دادهها با استفاده از نرمافزار آماری IBM و آزمونهای t وابسته و T مستقل انجام شد. میزان P کمتر از 0/05 در نظر گرفته شد.
دستاوردها: تغییرات درونگروهی CK و LDH در گروههای »تمرین« و »تمرین و انار« بین مراحل اول و دوم خونگیری و بین مراحل سوم و چهارم افزایش معناداری داشت . - P<0/05 - از سوی دیگر مقایسه بین گروهی میانگین های CK و LDH در بین دو گروه در مرحله چهارم خونگیری تفاوت معناداری نداشت . - P>0/05 -
در مقایسه نتایج حاصل از آخرین نمونهگیری خون بلافاصله پس از فعالیت درمانده ساز، کاهش مقادیر کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز در گروه » تمرین و انار « در مقایسه با گروه »تمرین« مشاهده شد. هرچند این تفاوت معنادار نبود، بااینحال شاید بتوان دلیل این کاهش را به تأثیر مصرف کنسانتره انار بهعنوان یک آنتیاکسیدان قوی مرتبط دانست.
کلمات کلیدی: فعالیت استقامتی، کنسانتره انار، کراتین کیناز، لاکتات دهیدروژناز، فعالیت درمانده ساز
.1 مقدمه
یکی از سیستمهای مهم و حیاتی بدن سیستم ایمنی است که ارتباط آن با ورزش موردتوجه میباشد. سیستمی که بدون عملکرد صحیح آن ادامه حیات غیرممکن خواهد بود فعالیت بدنی شدید باوجود فواید گوناگونی که برای سلامتی عمومی دارد، میتواند به دلیل افزایش اکسایشی از طریق افزایش تولید گونههای واکنشپذیر موجب آسیب احتمالی بافتهای مختلف بدن شود. پروتکلهای مختلف ورزشی در کنار نقش مثبتی که بر سیستمهای فیزیولوژیک دارند میتوانند با آسیب سلولهای عضلانی همراه باشند. چنانکه ممکن است عضله در اثر فعالیتهای شدید دچار آسیب شود و برخی آنزیمها مانند کراتین کیناز1 و لاکتات دهیدروژناز 2 به درون خون انتشار یابد . - 32 - به همین دلیل، تغییرات این آنزیمها نوعی پاسخ عضلانی بوده - 19 - و هنگام آسیب عضلانی به دلیل تغییرات غشای سلول عضلانی، مقادیر پلاسمایی این آنزیم افزایش مییابد . - 24 -
کراتین کیناز از آنزیمهای دستگاه فسفاژن به شمار میرود و آنزیم لاکتات دهیدروژناز به مقدار فراوان و با غلظتهای متفاوت در سیتوپلاسم بافتهای بدن یافت میشود و در مسیر گلیکولیز بیهوازی باعث سرعت تبدیل اسید پیروویک به اسیدلاکتیک میشود. معمولاً مقدار این آنزیم 24 تا 48 ساعت پس از تحریک بهتدریج افزایش مییابد . - 25 - مطالعات متعددی در خصوص نقش فشارهای جسمانی بر سیستم ایمنی انجامشده است. این تحقیقات تأثیر فعالیت ورزشی بر عملکرد ایمنی را در کنار سایر فشارهای جسمانی مانند آسیبهای ناشی از گرما، جراحی و سکته قلبی حاد موردمطالعه قرار دادهاند . - 17 - یافتههای پژوهشی همچنین مؤید آن است که شاخصهای التهابی تحت تأثیر عوامل مختلفی همانند فعالیتهای بدنی و مکملهای غذایی نیز قرار میگیرند .چنانچه مطالعات نشان میدهد سطح آمادگی جسمانی افراد، مدتزمان فعالیت ورزشی، شدت فعالیت ورزشی، جنسیت و نیز استفاده از مکملهای غذایی در حین فعالیت ورزشی میتواند بر سطح شاخصهایی چون کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز مؤثر باشد . - 27 - برای مثال دمینیک3 و همکاران - 2013 - گزارش کردهاند که یک وهله فعالیت بیهوازیرَست موجب افزایش سطوح سرمی LDH میشود، اما مکمل دهی کراتین سطوح LDH را کاهش میدهد . - 11 -
گائینی و دیگران - 2010 - نیز نشان دادند که پس از یک جلسه فعالیت ورزش سرعتی استقامتی در رت های نر، مقادیر CK و LDH که شاخصهای آسیب عضلانی هستند در بیشتر گروههای تمرینی - سرعتی، استقامتی و ترکیبی - افزایش معنیداری یافت . - 15 -
پن کووا 4 و دیگران - 2003 - هیچ تغییر معنیداری در شاخصهای آسیب عضلانی CK و LDH به دنبال 3 ساعت دوچرخهسواری مشاهده نکردهاند. با توجه به اینکه الگوی تغییرات کراتین کیناز بستگی به عوامل متعددی چون سن، جنس، میزان آمادگی بدنی دارد، نمیتوان از وجود مغایرتهای تحقیقی نیز چشم پوشید . - 26 - محققین بر این باورند که آسیب بافتی ناشی از فعالیت و یا افزایش رادیکالهای آزاد در حین فعالیت ورزشی، تولید شاخص التهاب عضلانی را افزایش میدهد . - 23 - بااینحال آراکاوا 5 و همکاران - 2016 - نشان دادند که میزان شاخصهای آسیب سلولی از روز اول تا روز هفتم در یک رویداد تمرینی و مسابقهای کاهش مییابد . - 6 -
از سوی دیگر تحقیقات نشان داده است که ترکیبی از فعالیت بدنی و استفاده از مکملهای غذایی ازجمله مکملهای آنتیاکسیدانی میتواند از طریق افزایش فعالیت آنتیاکسیدانها در کنترل فعالیت سایتوکاین های التهابی مؤثر باشد . - 10 - الهی و همکاران - 1390 - در پژوهشی به بررسی تأثیر آلیسین بر کوفتگی عضلانی تأخیری پرداختند، نتایج تحقیق آنان نشان دادآلیسینِ موجود در سیر موجب کاهش معنیدار کراتین کیناز یک، بیستوچهار و چهلوهشت ساعت بعد از پروتکل تمرین در گروه مکمل نسبت به گروه دارونما شد، ولی قبل و بعد از 14 روز مکملگیری در فعالیت آنزیم کراتین کیناز دو گروه تفاوت معنیداری وجود نداشت . - 14 -
پژوهشگران سعی کردهاند تا تأثیرات منفی پس از ورزش در سیستم ایمنی را با استفاده از مداخلههای تغذیهای و یا شیمیایی تعدیل کنند آنچه مشخص است کمبود ویتامینها و آنتیاکسیدانها باعث ایجاد مشکلاتی در تمرینات ورزشی و ترمیم بعدازآن میشود. ولی تأثیر مکملهای آنتیاکسیدانی در یک ورزشکار سالم با تغذیه مناسب، هنوز موردبحث است. انجام فعالیت بدنی شدید با افزایش مصرف اکسیژن و تولید رادیکالهای آزاد سبب کاهش ظرفیت کل آنتیاکسیدانی و افزایش استرس اکسیداتیو در ورزشکاران میشود . - 20 - آنتیاکسیدانهای متعددی جهت محافظت سلول از اثر رادیکالهای آزاد معرفی شدهاند که از این جمله میتوان ویتامینهای Cو E، کاروتنوئیدها و فلاونوئیدها را نام برد. البته ویتامین C و E در میان آنتیاکسیدانها بیشتر برای مکمل ورزشی استفاده میشوند . - 7 -
لیکن بهتازگی انار و عصاره آن به دلیل ترکیبات آن ازجمله آلکالوئیدها، پلی فنول ها، فلانوئیدها، آنتوسیونیدها، اسیدهای آلی، کربوهیدراتها و ویتامینها موردتوجه محققین قرارگرفته است . - 18 - انار یکی از گیاهان بومی ایران است که اثرات دارویی فراوانی از آن به اثبات رسیده است. انار دارای پلی فنل های1 بیشتر در مقایسه با سایر نوشیدنیهای حاوی پلی فنل - میوهها، سبزیجات، کاکائوی موجود در شکلات، قهوه و چای سبز و غیره - میباشد. تحقیقات نشان داده است که آب انار دارای سطح آنتیاکسیدانی بالاتر نسبت به آب پرتقال، آب انگور و آب قره قاط میباشد . - 13 -
انار با نام علمی پونیکا گراناتوم2 میوهای از خانواده پونیکاسه3 است. آب انار حاوی مواد معدنی فراوان نظیر آهن، منیزیم، پتاسیم، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مانند اسید مالیک، سیتریک، اسید الاژیک اسید گالیک، اسید کافئیک، کاتچین4، آنتوسیانین ها، کرستین5 و روتین6 است. مهمترین پلی فنل آب انار، پونیک الاژن 7 ها میباشد - 20 - که از غنیترین منابع آنتیاکسیدانی است که در پیشگیری از آترواسکلروز و بهبود قلب، مغز و سلامت عمومی مؤثر است.
به عنوان نمونه صادق اقبالی و همکاران - 2016 - تحقیقی با عنوان تأثیر هشت هفته تمرین ترکیبی با و بدون مصرف کنسانتره انار بر شاخصهای سندرم متابولیک زنان میانسال دارای اضافهوزن را بررسی کردند؛ که روزانه 50 گرم کنسانتره انار به مدت هشت هفته مصرف کردند. در این تحقیق حداکثر اکسیژن مصرفی در هر دو گروه تمرین ترکیبی و تمرین ترکیبی + مصرف کنسانتره انار بهطور معنیداری افزایش یافت اما تغییرات بین گروهی معنیدار نبود. تغییرات سطح گلوکز و انسولین در هر دو گروه نسبت به پیشآزمون معنیدار بود اما تغییرات بین گروهی سطح گلوکز و انسولین معنیدار نبود. همچنین شاخص مقاومت به انسولین در هر دو گروه کاهش معنیداری را نشان داد اما تغییرات بین گروهی آنها معنیدار نبود . - 2 -
در مطالعه شیشهبر و همکاران - 2015 - اثر رب انار بر عوامل خطرزای بیماریهای قلبی– عروقی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مورد بررسی قرار گرفت. سطح قند خون، پروفایل لیپیدی، فشارخون و ظرفیت تام آنتیاکسیدانی پس از مصرف روزانه 50 گرم رب انار برای مدت یک ماه اندازهگیری شد و مشخص گردید که مصرف رب انار باعث بهبود LDH و ظرفیت تام آنتیاکسیدانی در بیماران دیابتی نوع دو میشود. همچنین کاهش در میزان قند خون ناشتا رخ داده بود، اما این تغییرات معنیدار نبود. دلیل تأثیرگذاری آب انار، داشتن ترکیبات آنتیاکسیدانی نظیر فلاونوئیدها اعلام شد . - 29 -
در مطالعه باب8 و همکاران - 2003 - نشان داده شد که مصرف آب میوههای حاوی ترکیبات فنلیک، صدمات اکسیداتیو به DNA را کاهش داده و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود میبخشد . - 8 -
مطالعه حاضر، با هدف ارزیابی مصرف کنسانتره انار بر روی سطح سرمی کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز در زنان سالم غیر ورزشکار در پیشگیری از بیماریهای غیر واگیر و مزمن و تقویت سیستم دفاع آنتیاکسیدانی بود. افزایش مصرف منابع غذایی حاوی ترکیبات فنلیک میتواند در سلامتی انسان نقش داشته باشد. استفاده از این نوع ترکیبات ضروری بوده و عملکرد سیستم ایمنی را بهبود میبخشد. امروزه علاوه بر آنتیاکسیدانهای سنتی مانند ویتامین C، ویتامین E و بتاکاروتن، توجه محققان به سمت سایر ترکیبات پلی فنلی معطوف شده و همچنین علاقه به مطالعه بر روی استفاده از منابع طبیعی به منظور یافتن منابع غنی از آنتیاکسیدانها و نقش مصرف این ترکیبات در محافظت از بدن در برابر عوامل التهابی میتوان اشاره کرد. با توجه به کمبود پژوهش در رابطه با پاسخ سطوح سرمی کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز به مصرف کنسانتره انار و نیز وجود این ابهام تفاوت در پاسخ کراتین کیناز و لاکتات دهیدروژناز به مصرف کنسانتره انار، محقق به دنبال پاسخ این سؤالات است که آیا مصرف کنسانتره انار همراه با فعالیت استقامتی در درازمدت میتواند بر
