بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از این تحقیق مطالعه تأثیر استفاده از دو سطح تغذیه اي روغن کنجد بر عملکرد برههاي نر پرواري بود. تعداد 18 رأس بره نر نژاد شال تقریباً مشابه از نظر سن - 130 تا 150 روز - و وزن 22/4 - تا 24/6 کیلوگرم - در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با3 جیره آزمایشی و 6 تکرار در هر جیره - هر تکرار یک بره در باکس انفرادي - تحت آزمایش قرار گرفتند. جیره ها شامل جیره شاهد - بدون روغن کنجد - ، جیره حاوي %2/5 روغن کنجد و جیره حاوي %5 روغن کنجد - بر اساس ماده خشک - بودند که از نظر محتواي انرژي و پروتئین یکسان بودند. آزمایش 105 روز - شامل 21 روز دوره عادت پذیري 84 روز دوره پرواربندي - طول کشید ودر پایان دوره نیز تمام برهها کشتار شدند. میزان مصرف ماده خشک برهها به صورت روزانه و افزایش وزن آنها به فاصله هر 14 روز یک بار اندازهگیري شد. ضریب تبدیل غذایی نیز بر اساس همین داده ها محاسبه گردید. با استفاده از روغن کنجد در جیره مصرف ماده خشک، افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی در بین گروه هاي مختلف برهها تفاوت معنیداري نداشت. نتایج این تحقیق نشان می دهد در صورت دسترسی به منابع ارزان روغن کنجد میتوان از آن تا میزان %5 ماده خشک در جیره برههاي پرواري شال به عنوان منبع انرژي و تغییر دهنده ترکیب اسید هاي چرب گوشت بدون تأثیر معنیدار بر مصرف خوراك، افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی استفاده نمود.
واژههاي کلیدي: روغن کنجد، عملکرد پرواري، برههاي نر شال. مقدمه
امروزه به طور معمول از چربی در تغذیه نشخوارکنندگان، به منظور افزایش تراکم انرژي در هر کیلوگرم جیره و تأمین نیاز حیوان به انرژي، استفاده می شود. علاوه بر این، اصلاح ترکیب اسیدهاي چرب موجود در چربی بدن نشخوارکنندگان از طریق تغذیه نیز به عنوان مبحثی مهم در بخش تحقیقات تغذیه دام مطرح می باشد. مکمل سازي جیره نشخوارکنندگان با روغن هاي گیاهی غنی از اسیدهاي چرب غیر اشباع یکی از موثرترین ابزار براي کاهش میزان اسیدهاي چرب اشباع و افزایش اسیدهاي چرب غیر اشباع سودمند در چربی حاصل از نشخوارکنندگان است. روغن کنجد یکی از روغن هاي گیاهی حاوي مقادیر بالاي اسید هاي چرب غیر اشباع شامل اسید لینولئیک و اسید اولئیک است که می توان از آن به منظور بهبود ترکیب اسیدهاي چرب موجود در شیر و گوشت نشخوارکنندگان در جیره آنها استفاده نمود. هدف از این تحقیق مصرف روغن کنجد به عنوان یکی از منابع تامین انرژي و تغییردهنده احتمالی ترکیب اسید هاي چرب گوشت در جیره و مطالعه تاثیر آن بر مقدار خوراك مصرفی، افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی در بره هاي نر پرواري نژاد شال بود.
مواد و روش ها جهت انجام این آزمایش تعداد 18 رأس بره نر نژاد شال که از نظر سن 130 - تا 150 روز - و وزن 22/4 - تا 24/6 کیلوگرم - تقریبا یکنواخت بودند در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با3 جیره آزمایشی و 6 تکرار در هر جیره - هر تکرار یک بره در قفس هاي انفرادي - مورد استفاده قرار گرفتند. جیره ها شامل جیره شاهد - بدون روغن کنجد - و جیره هاي حاوي %2/5 و %5 روغن کنجد - بر اساس ماده خشک - بودند که از نظر انرژي، پروتئین و سایر ترکیبات شیمیایی مشابه بوده و نسبت علوفه به مواد متراکم در جیره ها 35 به 65 بود. از روغن کنجد در جیره هاي آزمایشی به منظور تامین بخشی از انرژي جو استفاده گردید.خوراك به صورت جیره کاملاً مخلوط شده - TMR - بطور روزانه در دو وعده و در هر وعده به مقدار مساوي - صبح و عصر در ساعات 8:30 و - 18:00و در سطح حدوداً%5 بیشتر از مصرف خوراك روز قبل در اختیار بره ها قرار می گرفت. دوره عادت پذیري 21 روز و دوره آزمایش 84 روز بود. میزان مصرف ماده خشک بره ها به صورت روزانه و افزایش وزن آنها نیز، علاوه بر ابتدا و انتهاي آزمایش، هر 14 روز یک بار در طول دوره آزمایش اندازه گیري شد و سپس ضریب تبدیل غذایی محاسبه گردید. از مواد خوراکی نیز در ابتداي آزمایش و به فاصله هر دو هفته یک بار نمونه برداري شد. سپس با استفاده از روش هاي استاندارد ماده خشک، پروتئین خام و چربی خام جیره ها اندازه گیري شد. انرژي قابل متابولیسم - ME - روغن کنجد با استفاده از معادله ME = TDN × 0/04409×0/82به میزان 6/4 مگا کالري در کیلو گرم برآورد گردید. داده هاي این آزمایش با استفاده از نرم افزار SAS و به روش GLM مورد تجزیه آماري قرار گرفتند و مقایسه میانگین ها نیز توسط آزمون چند دامنه دانکن انجام شد.
نتایج و بحث نتایج مربوط به عملکرد پرواري بره ها در جدول 1 -4 نشان داده شده است. همانطوري که مشاهده می شود استفاده از روغن کنجد در جیره بره هاي پرواري تأثیر معنی داري بر ماده خشک مصرفی، افزایش وزن روزانه، ضریب تبدیل غذایی و وزن نهایی بره ها نداشت. تأثیر افزودن چربی به جیره نشخوارکنندگان بر عملکرد آنها متفاوت گزارش شده است. دلیل این تفاوت ها می تواند به ترکیب جیره هاي پایه - یعنی تراکم انرژي و میزان غلات مصرفی - ، مقدار چربی اضافه شده به آنها، نوع و ترکیب - میزان اسیدهاي چرب آزاد و اشباع - چربی هاي مورد استفاده و نیز به هم انرژي یا غیر هم انرژي بودن جیره ها مربوط باشد. مشخص شده است که افزودن چربی به جیره نشخوار کنندگان سبب افزایش تراکم انرژي جیره شده و به واسطه تنظیم شیمیایی صورت گرفته در نوع مصرف، مقدار ماده خشک مصرفی را کاهش می دهد . - 1 - اما، باید متذکر شد که در این تحقیق تمام جیره ها هم انرژي بودند و شاید به همین دلیل ماده خشک مصرفی بره ها تحت تأثیر چربی افزوده شده قرار نگرفت. همانند مطالعه حاضر، در سایر بررسی ها نیز با افزودن چربی به جیره بره ها - 6 - ، میش ها - 3 - و گاوهاي گوشتی - 10 - نتایج مشابهی بدست آمده است. همچنین، در سایر مطالعات زمانی که میزان چربی اضافه شده به جیره بیش از %5 بود و یا وقتی مواد دانه اي زیادي به جیره پایه افزوده می شد، افزودن چربی به جیره منجر به کاهش مصرف ماده خشک می گردید. براي مثال در مطالعه موري و همکاران - 7 - اضافه کردن 40 گرم چربی حیوانی در هر کیلوگرم خوراك براي هر رأس گوساله نر، منجر به بهبود ماده خشک مصرفی گردید در حالیکه اضافه کردن 80 گرم چربی در هر کیلوگرم خوراك، مصرف ماده خشک را کاهش داد. انجیدي و همکاران - 8 - نیز نشان دادند که در گوساله هاي نر مصرف نمک کلسیمی اسید هاي چرب به میزان کمتر از 50 گرم در هر کیلوگرم تأثیري بر ماده خشک مصرفی نداشت و استفاده از مقادیر بالاتر از 60 گرم در کیلوگرم منجر به کاهش مصرف خوراك گردید. در این تحقیق نیز مقدار روغن کنجد مورد استفاده در جیره هاي آزمایشی به میزان 2/5 و %5 و مقدار جو در جیره هاي حاوي روغن به ترتیب 39 و %35 - کمتر از 400 گرم در کیلوگرم - بود که به نظر می آید وجود این میزان دانه در جیره مقدار متعادلی است و شاید به این دلایل اضافه کردن روغن کنجد بر مصرف ماده خشک تأثیر گذار نبوده است.
نتایج این تحقیق با نتایج مانسو و همکاران - 6 - نیز مطابقت دارد که در مطالعه آنها استفاده از چربی تا %5 در جیره بره هاي پرواري تغییري در ضریب تبدیل غذایی، ماده خشک مصرفی و افزایش وزن روزانه ایجاد نکرد. اما بر خلاف این مطالعه حداد و یونس - 4 - و سانتوس و همکاران - 9 - به ترتیب با اضافه کردن چربی حفاظت شده تا %5 و روغن سویا تا %10، کاهش در مصرف ماده خشک را بدون تغییر در افزایش وزن روزانه گزارش کردند. لازم به ذکر است که در مطالعه حداد و یونس میزان دانه بیش از %50 جیره بود و در مطالعه سانتوس و همکاران نیز میزان روغن استفاده شده در سطح %10 جیره بوده است. از طرفی، نتایج تحقیق حاضر با یافته هاي انجیدي و همکاران - 8 - مطابقت ندارد زیرا در مطالعه آنان اضافه کردن چربی تا %6 به جیره سرعت رشد را در گاوهاي گوشتی کاهش داد که دلیل آن می تواند استفاده از میزان دانه زیاد و سطح %6 چربی در جیره باشد. همچنین، نتایج کامرون و هوگو - 2 - در بره هاي پرواري و هافمن و همکاران - 5 - در گاوهاي گوشتی با نتایج به دست آمده در تحقیق حاضر تفاوت دارد که در آن مطالعات اضافه کردن چربی منجر به کاهش سرعت رشد گردیده است ولی لازم به ذکر است که میزان چربی مورد استفاده در آن مطالعات بیشتر از %5 بود.
یکی از مهم ترین دلایل عدم تأثیر استفاده از روغن کنجد بر عملکرد پرواري بره ها در مطالعه حاضر می تواند همسان بودن انرژي جیره ها باشد. علت مشابه بودن ضریب تبدیل غذایی در بین گروه هاي آزمایشی نیز به دلیل یکسان بودن ماده خشک مصرفی و افزایش وزن بره ها در بین گروه ها می باشد. مشابه بودن ضریب تبدیل غذایی می تواند نشانگر عدم تفاوت در هضم سه جیره باشد.
نتیجه گیري این تحقیق نشان داد که در صورت دسترسی به منابع ارزان روغن کنجد، می توان از آن تا سطح %5 ماده خشک به عنوان منبع تامین انرژي و تغییر دهنده ترکیب اسید هاي چرب گوشت بدون تأثیر معنی دار بر مصرف خوراك، افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی در جیره بره هاي پرواري شال جوان استفاده نمود.
