بخشی از مقاله
چکیده
36 راس بره نر عربی در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 جیره غذایی حاوی صفر - شاهد - ، 5، 10 و 15 درصد پنبه دانه به مدت 70 روز تغذیه شدند و افزایش وزن روزانه، خوراک مصرفی روزانه، ضریب تبدیل غذایی، بازده لاشه و سود اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت. بین گروه شاهد و تیمارهای حاوی پنبه دانه سالم از نظر ضریب تبدیل غذایی، میانگین افزایش وزن روزانه و راندمان لاشه تفاوت معنیداری وجود داشت
نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که سود حاصل از هر بره مصرف کننده جیره حاوی 10درصد پنبه دانه از بره های دیگر تیمارها بیشتر بود . با توجه به داده های حاصله نتیجه گیری می شود که می توان تا 15 درصد پنبه دانه را در جیره بره ها مورد استفاده قرار داد و با مصرف 10 درصد پنبه دانه در جیره انتظار عملکرد تولیدی و سود اقتصادی بیشتری داشت.
مقدمه
یکی از مواد خوراکی موجود در کشور ما پنبه دانه است . پنبه دانه محصول فرعی کارخانجات پنبه پاک کنی است و بطور گسترده ای برای تغذیه گاوهای شیری که تولید متوسط و یا بالایی دارند استفاده می شود. ماده خشک پنبه دانه حاوی چربی بالا، پروتئین خام بالا وNDF برابر با 440 گرم در کیلوگرم ماده خشک است که منعکس کننده انرژی و فیبر بالای این ماده خوراکی می باشد
این ماده خوراکی با توجه به خصوصیاتی همچون فیبر موثر فیزیکی بالا مشابه علوفه ها بوده و نیز بعلت محتوای چربی رو پروتئین بالا به عنوان یک خوراک کنسانتره ای شناخته می شود . - 3 - افزایش تقاضا برای انرژی و پروتئین توسط نشخوارکنندگان موجب افزایش اهمیت پنبه دانه به عنوان منبع انرژی و پروتئین گردید. کاهش تولید متان و حرارت افزایشی پایین چربی محتوی پنبه دانه خصوصا در ایام گرم سال مثل تابستان که پرواربندی بره ها بیشتر صورت می گیرد می تواند از مزایای استفاده از این دانه روغنی در مناطقی که هم کشت پنبه رواج دارد و هم پرواربندی به میزان زیادی صورت می گیرد باشد. این تحقیق به منظور یافتن بهترین سطح استفاده از این ماده خوراکی در تغذیه بره های پرواری و نهایتا دستیابی به حداکثر سود اقتصادی انجام گرفته است.
مواد و روش ها
در این آزمایش از 36 راس بره نر نژاد عربی 5-6 ماهه با وزن اولیه 33/8 کیلوگرم در یک طرح کاملا تصادفی استفاده شد. بره ها بصورت تصادفی بین 4 تیمار تقسیم شدند . میانگین وزن بره ها در تیمارها با یکدیگر مشابه بود - جدول. - 2 محل آزمایش از چهار آغل نیمه باز دارای محل استراحت و بهاربند تشکیل شده بود. در شروع آزمایش کلیه برهها بر علیه بیماری آنتروتوکسمی واکسینه شده و عملیات مبارزه با انگل نیز انجام گردید.
چهار جیره آزمایشی بر اساس میانگین وزن بره ها و بر اساس جداول استاندارد احتیاجات غذایی گوسفند - - 5 شامل سطوح صفر - شاهد - ،5 ، 10 و 15 درصد پنبه دانه کامل تهیه گردید - جدول. - 1 کلیه مواد خوراکی مورد استفاده در هر جیره آزمایشی با هم مخلوط و بصورت جیره کامل آماده سازی شد . تغذیه روزانه دوبار و در ساعت های8 و 16 انجام گردید. آب و مواد معدنی نیز در تمام دوره بطور آزاد در اختیار بره ها قرار داشت. بعد از طی دوره عادت پذیری 10 روزه، دوره اصلی آزمایش به مدت 70 روز به طول انجامید که طی آن خوراک مصرفی روزانه، افزایش وزن روزانه و ضریب تبدیل غذایی تعیین و ثبت گردید . بره ها هر 10روز یکبار قبل از دریافت خوراک صبح وزن کشی شدند .
در پایان آزمایش و پس از آخرین وزن کشی تمام بره ها جهت بررسی مقایسه ای لاشه ها کشتار شدند . داده ها با استفاده از روش GLMدر نرم افزار آماری SAS 9.0 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و از آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها استفاده شد.
نتایج و بحث
جدول 2 نشان می دهد که بیشترین افزایش وزن روزانه مربوط به بره هایی بود که با جیره حاوی 10 درصد پنبه دانه تغذیه شده بودند. تفاوت بین وزن نهایی بره هایی که با جیره های آزمایشی مختلف تغذیه شده بودند معنی دار بود
یکی از دلایل پایین آمدن افزایش وزن روزانه در جیرههای حاوی 15 درصد پنبه دانه، احتمالا به افت مصرف خوراک و همچنین به میزان تانن و گوسیپول موجود در جیرههای آزمایشی مربوط است. میانگین خوراک مصرفی روزانه برهها در طول دوره پروار تحت تاثیر سطح پنبه دانه استفاده شده در جیره قرار گرفت و استفاده از پنبهدانه در سطح 15 درصد ماده خشک جیره بطور معنیداری مصرف خوراک را کاهش داد.
بررسی مقالات مختلف نشان میدهد که تاثیر پنبه دانه بر روی مصرف ماده خشک به عوامل محیطی و جیرهای، نوع دام و حالت فیزیولوژیکی دام ارتباط دارد. غلظت چربی، فیبر، انرژی و میزان تجزیه پذیری پروتئین خام جیره نیز ممکن است مصرف ماده خشک جیره های حاوی پنبه دانه را کنترل کند . - 4 - تفاوتی در ضریب تبدیل غذایی بره های تغذیه شده با جیره های آزمایشی مشاهده شد و از نظر عددی بهترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به بره هایی بود که جیره حاوی 10درصد پنبه دانه را دریافت کرده بودند.
ضریب تبدیل غذایی تحت تاثیر جیره غذایی، سن و وزن حیوان و نیز تفاوتهای نژادی میباشد. در گونههای مختلف حیوانات مورد استفاده در کشاورزی، تفاوت موجود در ضریب تبدیل غذا در بین حیوانات، بر سود خالص حاصل از پرواربندی تاثیر دارد. طبق تعریف؛ ضریب تبدیل غذا عبارت از میزان غذای مصرفی - هزینه - برای هر واحد افزایش وزن - ارزش - می باشد - . - 1 میانگین راندمان لاشه گرم به وزن زنده در تیمار حاوی 10 درصد پنبه دانه، نسبت به 3 تیمار دیگر بهتر بود
گوشتی بودن دام در میزان بازده لاشه نقش زیادی دارد و برخی اندامهای غیر لاشه - نظیر قلب، کبد و کلیه - ، نیز بر تغییرات آن تاثیر دارند. بازده لاشه تحت تاثیر نژاد، جنس و سن دارای تغییرات زیادی بوده و بهبود آن به عنوان یک هدف مطلوب باید مورد توجه قرار گیرد - . - 2 بیشترین سوددهی اقتصادی در بره هایی بدست آمد که جیره حاوی 10 درصد پنبه دانه را مصرف کرده بودند. نتیجه گیریگنجاندن پنبه دانه سالم در جیره برههای پرواری موجب افزایش وزن روزانه و بهبود ضریب تبدیل غذایی شد.
نتایج فوق نشان داد پنبه دانه خوراکی غنی از انرژی و پروتئین و دارای اثرات سودمند بر نرخ رشد و بازده لاشه بوده که می تواند به سهولت تا سطح 15 درصد در جیره برههای نر پرواری استفاده گردد. همچنین نتایج نشان داد که استفاده از پنبه دانه در جیره در نهایت منجر به تولید و سود اقتصادی بالاتر با هزینه کمتر می شود
