بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش، تأثیر 5 جدایه از گونه قارچیدر افزایش رشد گیاه کاهو در شرایط گلخانهای و کشت بدون خاک در قالب طرحکاملاً تصادفی در 4 تکرار انجام شد. برای انجام این پژوهش تنها از غلظت 10درصد عصاره بهازای مقدار کل آبیاری - آب+ مواد شیمیایی - هر گلدان استفاده شد. وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه بهعنوان شاخصهای رشدی در این آزمون مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج آزمون نشان داد که جدایهها اثرات متفاوتی در شاخصهای رشدی گیاه کاهو داشته و تفاوت معنیدار آماری در سطح احتمال 1 درصد با آزمون چند دامنهای دانکن نشان دادند. در بین جدایهها، 7Bi با افزایش 66/66 درصدی وزن تر اندام هوایی، 45/21 درصدی وزن خشک اندام هوایی، 87/81 درصدی وزن تر ریشه، 51/12 درصدی وزن خشک ریشه گیاه بیشترین اثر رشدی را از خود نشان داد. امکان استفاده از جدایههای یاد شده بهعنوان عوامل محرک رشد گیاهی در این مقاله بحث شده است.
مقدمه
انواع مختلفی از میکروارگانیز ها در خاک زندگی میکنند که این گروه هم شامل عوامل بیماریزا و هم غیر بیماریزا میباشند، در بین میکروارگانیز هایشناخته شده که معمولاً به منظور حفظ سلامت عمومی گیاه بکار می روند، گونه های قارچ تریکودرما از اهمیت زیادی برخوردارند. براساس پژوهش انجام شده، ثابت شد که بهکارگیری مایه تلقیح بهصورت توده زنده مخلوط با خاک باعث افزایش بیشتری در وزن خشک ساقههای ترب نسبت به بهکارگیری آن بهصورت سوسپانسیون اسپور میشود . - 1 - اسلی و همکاران - - 9 نشان دادند که برخی از جدایههای T. تنها در غلظت 1 درصد در خاک باعث افزایش رشد اندامهای هوایی و ریشه گیاه کاهو شدند. البته واکنش گیاهان مختلف نسبت به اثرات رشدی جدایه های قارچ تریکودرما متفاوت خواهد بود.پژوهشها نشان داده است که نوع ومیزان متابولیتهای تولید شده توسط جدایههای تریکودرما میتواند در تأثیر منفی یا مثبت روی رشد گیاهان مختلف نقش داشته باشد. در یک آزمایش گلخانهای، اضافه کردن سوسپانسیون کنیدیایی . به خاک باعث افزایش معنیداری در وزن خشک گیاهان گوجهفرنگی، فلفل و خیار شده ولی باعث افزایش رشد گیاهان لوبیا و ترب نگردید . - 3 - با در نظر گرفتن این مطلب که اثرات آنتاگونیستی قارچ تریکودرما و بهویژه گونه - در مقایسه با گونههای باکتریایی با خاصیت مشابه و حتی بسیاری از قارچهای آنتاگونیست - علیه بسیاری از بیمارگرهای خاکزی به اثبات رسیده است - . - 11 و با توجه به اینکه این گونه قارچ تریکودرما در خاکهای ایران به وفور یافت میشود و بهعبارت بهتر به نوعی فراوانترین گونه تریکودرما در خاکهای ایران بهحساب میرود . - 15 - کاهو گیاهی است یک ساله که از حوالی اروپای ساحلی یا آسیای مرکزی به دیگر نقاط جهان منتقل شده است. گروهی از محققین معتقدند که هندوستان مبدأ اصلی کاهو می باشد . - 7 - از نظر ارزش غذایی کاهو دارای ویتامین آ، ب، ث و مواد دیگری مانند ید، آهن، فسفر، منیزیم، روی، منگنز و مس است. امروزه کشت کاهو با دو هدف استخراج روغن از بذر آن و مصرف تازهخوری صورت می گیرد . - 5 - کاهو بیشتر به صورت نشایی کشت میشود بنابراین سعی شده است تا اثرات رشدی 5 جدایه از قارچ روی گیاه کاهو و با هدف ارزیابی تأثیر جدایههای 7Bi، T14 ،T20 ،T65 و 795 قارچ مزبور روی فاکتورهای رشدی مهم نشاء کاهو شامل وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، مورد بررسی قرار گیرد.
مواد و روشها
آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی در 4 تکرار طرح ریزی شد. جدایه ها از گروه گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی که شاملTBi ,T14,T20,T65, T95 بود تهیه گردید. هر کدام از جدایه ها درون محیط کشت PDA ودر پتری دیش هایی به قطر 10 سانتی متر در دمای 25 درجه سانتی گراد در آون به مدت 5 روز نگهداری شد تا قارچها به رشد مناسبی جهت مرحله بعد برسند. رشد قارچ ها درون محیط کشت دانه به منظور تهیه عصاره قارچ ها از محیط کشت انتخابی داوه - Davet - که شامل یک گرم کلسیم نیترات ،یک گرم کلسیم کلرید،250میلیگرم پتاسیم نیترات ،250میلیگرم منوپتاسیم فسفات،50 میلیگرم اسید سیتریک، 2 گرم سوکروز، 25 گرم آگار، 30 میلیگرم سولفات استرپتومایسین به ازای هر لیتر آب مقطر و محیط کشت دارای 0/2 گرم سولفات منیزیم،0/9 گرم دی پتاسیم فسفات،1/5 گرم کلرید پتاسیم،3 گرم گلوکز، 20 گرم آگار بهازای هر لیتر آب مقطر بود ،استفاده شد . - 10 - این محیط کشت درون ارلن های 2 لیتری که از قبل توسط اتوکلاو در دمای 120 درجه سانتی گراد در فشار 10 اتمسفر استریل شده بود ریخته شد. حال نوبت به انتقال پرگنه جدایه های قارچ به داخل این ارلن ها بود بدین منظور از اسکارپل استفاده شد و قطعاتی به ابعاد تقریبا 2*2 سانتی متر از قارچها که همراه با محیظ کشت PDA بود به ارلن ها منتقل شد و پس از هر بار انتقال اسکارپل مورد استفاده توسط شعله استریل گردید. ارلن ها به جهت هوادهی بر روی شیکر به مدت 8 روز در دمای 25 درجه سانتی گراد نگهداری شد. پس از این مدت فاز جامد از فاز مایع توسط یک پارچه ململ که ته آن را پشم شیشه ریخته ایم جدا شد و فاز مایع جهت استفاده در مراحل بعدی در یخچال نگهداری شد.بذر رقم سیاهو به گلدانهای با دهنه ی 10 سانتی متری که توسط کوکوپیت و پرلیت با نسبت 50 درصد پر شده بودند منتقل شدند گلدانها در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد نگهداری شدند. 90 درصد از کل نیاز روزانه نشاء ها از محلول غذایی هوگلند و میزان 10 درصد باقی مانده از عصاره ی جدایه های قارچ تریکودرما تأمین گردید. از غلظت 10 درصد عصاره به ازای کل محلول مصرفی استفاده شد. وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه بعد از گذشت 25 روز توزین گردیده و آنالیز داده های جمع آوری شده به وسیله نرم افزار Minitab16-2001 انجام شد.
