بخشی از مقاله
چکیده
به منظو ارزیابی تاثیر مالچ زنده ماشک بر کنترل علف هرز و عملکرد ذرت دانهای، آزمایشی به صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1393 در استان فارس، شهرستان فیروزآباد اجرا گردید. تیمارها شامل سرکوب مالچ زنده ماشک به وسیله علفکش توفوردی به میزان 750 سیسی در هکتار، در سه مرحله ی 4، 6 و 8 برگی ذرت به عنوان فاکتور اصلی و تراکم ماشک در سه سطح 10 - ، 20، 40 بوته در مترمربع - به همراه دو سطح وجین و عدم وجین علفهرز به عنوان فاکتور فرعی بود.
نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی تحت تأثیر تیمارهای آزمایشی قرار میگیرند. در این تحقیق تعداد، ارتفاع و وزن خشک علفهای هرز پیچک صحرایی - Convolvulus arvensis L. - و منداب - Eruca sativa L. - به طور معنیداری تحت تأثیر تیمار های آزمایش قرار گرفتند. همچنین، نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه - 11/793 - و - 9/454 - تن در هکتار به ترتیب در مرحله 6 و 8 برگی ذرت با کنترل مالچ زنده توسط علفکش توفوردی حاصل گردید. به طور کلی در بین تیمارهای مورد استفاده، تیمار وجین تمام فصل با عملکرد 13/141 تن در هکتار بیشترین و تیمار عدم وجین تمام فصل با 8/942 تن در هکتار کمترین عملکرد را داشتند. در مجموع نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که استفاده از مالچ زنده ماشک و کنترل آن در مرحله 6 برگی ذرت باعث افزایش عملکرد این محصول میگردد.
مقدمه
علفهایهرز یک تهدید جدی برای کشاورزی محسوب میشوند، زیرا آنها با گیاهان زراعی برای دستیابی به مواد غذایی، آب و نور رقابت میکنند و باعث خسارت به محصولات کشاورزی میشوند .[11] مشکل علفهرز خصوصاً در محصولات ردیفی که فاصله بینردیف محصول زیاد است، مشکلساز میباشد. در کشاورزی پایدار یک روش جایگزین برای کنترل شیمیایی و مکانیکی علفهایهرز در محصولات زراعی استفاده از مالچزنده است، مالچزنده یک پوششگیاهی است که در بین ردیفهای محصول اصلی مانند ذرت، سویا و غیره کشت میشود و به عنوان پوششزمین در طی فصلرشد از محصول اصلی محافظت میکند .[5]
ماشک به عنوان مالچ زنده در ایالاتمتحده و اروپا شناخته شده و باعث تثبیتنیتروژن، افزایش سریع زیست توده، جلوگیری از فرسایش و افزایش تخلخل خاک، بهبود محیطزیست، کنترل علفهرز در اکوسیستم کشاورزی میشود . ماشک گل خوشهای - Vicia villosa L. - یکی از مالچهایزنده بقولات است که مانع از جوانهزنی علفهرز و تأمین نیتروژن در سیستم کشتپایدار میشود .[9]
بنابراین در نظامزراعی مالچزنده میتواند با سایهاندازی که انجام میدهد از جوانهزنی بذر علفهرز جلوگیری کند. هنگامی که مالچزنده وجود داشته باشد نابودی بذر علفهرز در سطح خاک نیز بالاتر است .[7] به طورکلی یکی از عوامل مهم در مکانیسم سرکوب علفهرز توسط مالچزنده، نور است، از آنجایی که گیاه برای نمو نیاز به نور دارد و مالچزنده مانع از رسیدن نور خورشید به علفهرز میشود، علفهایهرز خوابیده نمیتوانند به اندازه کافی نور برای رشد و جوانهزنی جذب کند .[12] زکریا و همکاران - 2012 - نشان دادند که گیاهپوششی به طور قابل توجهی زیستتوده علفهرز را در مقایسه با تیمارهای بدون پوششی کاهش میدهد. یکی از اهداف این آزمایش بررسی اثر مالچزنده ماشک بر عملکرد گیاه ذرت می باشد .[15]
مواد و روش
این آزمایش در سال زراعی 1393-1394 با آرایش کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک کاملتصادفی با چهار تکرار در استان فارس، شهرستانفیروزآباد اجراء شد. فاکتور اصلی دارای سه سطح و شامل زمان سرکوب مالچزنده ماشک در مرحله 4 - ، 6 و 8 برگی ذرت به وسیله علفکش توفوردی 750 سیسی در هکتار - ، فاکتور فرعی شامل تراکمهای مختلف کاشت ماشک در سه سطح 10 - ، 20، 40 بوته در مترمربع - به همراه تیمار شاهد کنترل و تداخل تمام فصل با علفهرز میباشد - جدول . - 8 عملیات خاکورزی شامل شخم، دیسک و تسطیح قبل از کاشت انجام شد.
ذرت مورد استفاده سینگل کراس 704 با تراکم نهایی110000 بوته در هکتار بصورت جوی و پشته با فاصله ردیف 75 و فاصله بوته 12 سانتی متر استفاده شد، ابعاد هر کرت آزمایش 3/75×5 متر بود، در هر کرت 5 خط کشت به طول 6 متر در نظر گرفته شد.عملیات کاشت در 9 تیرماه 1393 انجام و آبیاری بر اساس نیاز گیاه به روش غرقابی - هر هفت روز یکبار - صورت گرفت. بذرهای ذرت به صورت کپهای در عمق 5 سانتیمتر، بر روی پشتهها با دست کشت، و در مرحله 4 برگی تنک شد. گیاه ماشک درونجوی در عمق 0/5 سانتیمتر همزمان با ذرت کشت گردید. در کرتهای مربوط به تیمار تداخل تمام فصل هیچ عملیات کنترلی علیه علفهایهرز صورت نگرفت. در تیمار کنترل شیمیایی، علفکش توفوردی با استفاده از سمپاشپشتی موتوری مدل Matabi با نازلهای بادبزنی شرهای با شماره V110-AG03 و فشار 2/5 بار کالیبره، و براساس پاشش 300 لیتر آب در هکتار انجام شد.
نمونهبرداری از علفهایهرز در هر یک از واحدهای آزمایشی، با استفاده از کوادرات یک متر مربعی در مرحله آخر نمونه برداری و قبل از برداشت نهایی انجام گرفت و گونههای مختلف علفهرز شمارش و از هم جدا شدند و صفاتی همچون ارتفاع ، وزن خشک و عملکرد بیولوژیک علفهایهرز مورد محاسبه قرار گرفت. برای تعیین وزن خشک، آنها را در آون قرار داده و پس از خشک شدن توزین شدند. علفهایهرز غالب این منطقه شامل منداب - Eruca sativa L. - و پیچک صحرایی بودند. تجزیه و تحلیل نتایج آزمایش از طریق آنالیز واریانس با استفاده از نرمافزارMSTAT-C صورت گرفت و برای مقایسه میانگینها از آزمون دانکن در سطح %5 استفاده شد.
نتایج و بحث
علفهای هرز یکی از ارکان اصلی تولید محصولات زراعی در سراسر جهان محسوب میشوند. کنترل علفهای هرز در کشت مخلوط ذرت با لگومها راهی برای کاهش نهادههایی مانند علفکشها است. علفهای هرز مشاهده شده در مزرعه در جدول - 1 - آمده است. علفهای هرز پیچک صحرایی - Convolvulus arvensis L. - و منداب - Eruca sativa L. - با بیشترین تراکم، علفهای هرز غالب مزرعه بودند.
جدول -1 علفهای هرز مزرعه به تفکیک گونه و خانواده
