بخشی از مقاله
چکیده
امروزه نقش مواد آلی، عناصر ریز و درشت مغذی در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه ثابت شده است و در این رابطه تغذیه متعادل عناصر غذایی و مواد آلی از مهمترین فاکتورهای موثر بر عملکرد و کیفیت محصول درختان پسته میباشد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر برنامه غذایی مدون توصیه شده شرکت بازارگان کالا در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه پسته رقم اکبری در شهرستان دامغان به صورت فاکتوریل بر پایه بلوکهای کامل تصادفی و با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل رقم پسته در یک سطح - اکبری پیوند شده بر روی پایه اکبری - و برنامه غذایی در دو سطح شامل شاهد - بدون مصرف کود - و برنامه غذایی توصیه شده کارشناسان شرکت بازارگان کالا، بود. ترکیبهای کودی مورد استفاده، زمان استفاده و مقدار مصرفی هر کود در جدول 3 آمده است. نتایج نشان داد، با اعمال برنامه غذایی مدون، درصد تشکیل میوه، تعداد میوه خشک در هر خوشه - Nut - ، میزان عملکرد در هر درخت، میزان عملکرد در هر هکتار، به طور معنیداری نسبت به درختان شاهد، افزایش یافت. تعداد میوه خشک در هر خوشه به میزان 54 درصد، مقدار عملکرد در هر درخت به میزان 64 درصد و مقدار عملکرد در هر هکتار به میزان 62 درصد افزایش یافت. همچنین علاوه بر افزایش کمی میوها، کیفیت میوهها نیز افزایش یافته بود بهطوریکه درصد خندانی 10/90 درصد افزایش و درصد پوکی 20/82 درصد کاهش، یافته بود. چنانچه قیمت پسته اکبری با انس 22 دانه را به ازای هر کیلو 32 هزار تومان در نظر بگیریم و از آنجایی که میزان افزایش عملکرد در هکتار با توجه به برنامه غذایی استفاده شده، 1524/8 کیلوگرم بود، میزان درآمد حاصل از این مقدار افزایش عملکرد در شرایط بهینه مدیریت برابر با 48 میلیون و هشتصد هزار تومان شد.
از طرفی میزان هزینههای انجام شده برای اجرای برنامه کودی پیشنهادی برابر با هشت میلیون و پانصد هزار تومان به ازای هر هکتار بود. در نتیجه میزان سود حاصل از مصرف یک برنامه غذایی کامل و جامع که از سوی کارشناسان شرکت بازارگان کالا به این باغدار معرفی شده بود، 40 میلیون و سیصد هزار تومان در هکتار بود. حال چنانچه با استفاده از تغذیه کودی مناسب و حتی در صورت نبود شرایط مناسب مدیریتی، تنها 50 درصد از افزایش عملکرد گفته شده 762/4 - کیلوگرم در هکتار - برای کشاورزان حاصل شود، میزان سود حاصل از اجرای برنامه کودی پیشنهادی، پانزده میلیون و نهصد هزار تومان خواهد شد.
کلمات کلیدی: پسته، رقم اکبری، برنامه غذایی، افزایش عملکرد، درصد خندانی و پوکی، شرکت بازارگان کالا.
مقدمه
امروزه نقش عناصر مختلف در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه ثابت شده است - اردلان و ثوابقی، ;1376 ملکوتی و همکاران، . - 1378 از این رو، اضافه کردن متعادل کودهای شیمیایی بیشتر از سایر نهادهها در افزایش تولید محصولات کشاورزی موثر است. بدیهی است تولیدکنندگان با اضافه کردن مواد غذایی بطور متوازن و متناسب سعی در رساندن تولید خود به حد مناسبی دارند. در این راستا قابل اجرا ترین راه حل در شرایط کنونی انجام توصیه کودی بر اساس آزمون خاک میباشد - بابالار و پیرمرادیان، ;1379 تدین و رستگار، ;1383 طلایی و همکاران، . - 1380
کمبود عناصر ریزمغذی در خاکهای آهکی در مقایسه با خاکهای اسیدی بیشتر مطرح است ولی متاسفانه، این عناصر نیز مانند مواد آلی چندان مورد توجه قرار نگرفته اند. در خاکهای آهکی حلالیت عناصر ریزمغذی و قابلیت جذب آنها در مقایسه با خاکهای اسیدی به مراتب کمتر و بنابراین نیاز گیاهان به آنها بیشتر است ولی در گذشته به این امر مهم توجه نشده است، زیرا میزان به تولید کم در واحد سطح جوابگوی نیازهای غذائی، کم و بیش بوده است راضی بودند - خوش گفتار منش، ;1386 دولتی بانه و طاهری، . - Asgharzadeh and babaeian, 2012 ;1388 تجربه نشان میدهد که تحت این شرایط محلول پاشی روشی مؤثر برای جبران کمبود این عناصر در درختان میوه میباشد - ارشد و همکاران، ;1385 بای بوردی و ملکوتی، ;1384 آزادی و حسینی، ;1384 داوری نژاد و همکاران، . - 1388
میزان کاربرد عناصر ریزمغذی در کشورهایی با کشاورزی پیشرفته، حدود 2 تا 4 درصد کل کود مصرفی است ولی این مقدار در ایران ناچیز و حدود 0/02 درصد میباشد - ملکوتی و همکاران، . - 1378 در این روش - محلول پاشی - عناصر مورد نیاز گیاه به سرعت ، با کارایی نسبتا بالایی و به میزان کمتر - راندمان بالاتر - 9 در اختیار گیاه قرار میگیرد. کاهش مصرف کودهای شیمیایی و پیامدهای زیست محیطی ناشی از آن - نظیرآلودگی آبهای زیرزمینی و تخریب ساختمان خاک - از ویژگیهای این روش کوددهی است. امروزه همگام با مدیریت تغذیه با محلولپاشی، توجه به روشهای مختلفی جهت کنترل و کاهش صدمات و خسارات ناشی از تنشها توسط محققین مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته است، اما دراین میان ترکیباتی وجود دارند که با محلول پاشی در زمانهای مناسب باعث جلوگیری از تنش و یا بهبود صفات کمی و کیفی درختان میوه میگردند دراین میان میتوان به ترکیبات با نامهای بیوفرتٌ، باسفولیر اکتیوٍ، فسگاردَ و.... اشاره نمود. این ترکیبات به علت دارا بودن مواد غذایی مختلف، ازجمله اسیدهای آمینه که علاوه بر مقاوم سازی گیاه نسبت به تنش های مختلف، بهعنوان یک مکمل غذایی بسیار مناسب و مفید برای کلیه گیاهان میباشند که آثار استفاده از آن در طول فصل رشد و در زمان برداشت قابل مشاهده است - رسولی و ملکوتی، . - Brown et al., 1993 ;1379
پسته - Pistacia vera L - ، به دلیل ویژگیهای بالقوهایکه از نظر سازگاری با شرایط نامساعد محیطی، از جمله شوری آب، خاک و مقاومت نسبی به خشکی دارد به عنوان مناسبترین محصول باغی برای مناطق خشک ایران توصیه میشود - اردلان و ثوابقی، . - 1376 ایران هم اکنون مهمترین و بزرگترین صادرکننده پسته دنیا میباشد. در حال حاضر، بالغ بر 430 هزار هکتار باغ پسته بارور و غیر بارور در ایران زیر کشت است که حدود %70 از آنها در استان کرمان واقع شده است، اما به دلیل وجود خاکهای آهکی، شور و آب آبیاری با کیفیت نامناسب در مناطق پسته کاری، مشکلات تغذیهای فراوانی به وجود آمده که باعث کاهش تولید و عملکرد پسته در این شرایط شده است - ملکوتی، . - 1388 لذا کاربرد برنامه تغذیهای مناسب، در جهت استفاده بهینه از خاک و آب و افزایش کمیت و کیفیت محصول درختان پسته، از اهمیت ویژهای برخوردار است. بنابراین هدف از پرورش و نگهداری درختان میوه بایستی به حد مطلوب رساندن باردهی و حداقل کردن سال آوری و تولید محصول در سراسر طول عمر اقتصادی باغ باشد، لذا با اعمال روشهای منطقی و مصرف بهینه کودها میتوان با افزایش عملکرد و بهبود خصوصیات کیفی میوه، باغداران را به توسعه هرچه بیشتر سطح زیر کشت پسته تشویق نمود - خوش گفتار منش، ;1376 دولتی بانه و طاهری، ;1388 طلایی و همکاران، . - 1380
در این راستا، تحقیق حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه غذایی کامل و جامع بر خصوصیات کمی و کیفی میوه پسته رقم اکبری انجام شد.
روش تحقیق
این پژوهش در باغ شخصی آقای هوشمند در روستای اسماعیل آباد از توابع شهرستان دامغان و در مختصات جغرافیایی به طول 53 درجه و 15 دقیقه و عرض جغرافیایی 34 درجه و 45 دقیقه و ارتفاع 1170 متر از سطح دریا و بر روی درختان 18 ساله پسته رقم اکبری پیوند شده بر روی پایه اکبری در سال 1393 انجام شد. فاصله درختان روی ردیفها 2 متر و فاصله بین ردیفها 7 متر بود. این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تیمار و سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل رقم پسته در یک سطح - اکبری پیوند شده بر روی پایه اکبری - و برنامه غذایی در دو سطح شامل - شاهد - بدون مصرف کود - و برنامه غذایی توصیه شده کارشناسان شرکت بازارگان کالا بر طبق آنالیز خاک و آب - بود - جدول 1 و . - 2 ترکیبهای کودی مورد استفاده، زمان استفاده و مقدار مصرفی هر کود در جدول 3 آمده است.
جدول -1 خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک محل آزمایش
