بخشی از مقاله
چکیده زمینه و هدف: کنترل بازداری - مهار - مفهوم گستردهای است و دارای اشکال مختلفی از بازداری در حوزههای ادراک، توجه، شناخت و حرکت است. این پژوهش به منظور بررسی تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمهای مغز بر بازداری در ناحیهی قشرپیشپیشانی خلفی جانبی چپ و راست در افراد ورزشکار انجام شد.
روش کار: طرح این نوع پژوهش آزمایشی از نوع پیشآزمون-پسآزمون با گروه کنترل و همچنین از نوع یک سو کور بود. نمونه آماری شامل بازیکنان زن تیمهای ورزشی رشته بسکتبال و هندبال شهرستان شادگان در مقطع سنی 18-30 سال، که به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شده بودند. تعداد آنها 24 نفر بودند که جهت بررسی تفاوت اثر گذاری تحریک فراجمجمهای بر بازداری، به طور تصادفی به دو گروه 12 نفری تحریک واقعی و تحریک ساختگی - شم - تقسیم شدند. تحریک واقعی و شم با شدت جریان الکتریکی 2 میلیآمپری به مدت 20 دقیقه مطابق با نوع گروه برای شرکتکنندگان طی سه جلسه ارائه شد. شرکتکنندگان قبل و بعد از تحریک با تکلیف کامپیوتری برو/ نرو جهت بررسی متغیرهای زمان پاسخ و نمره بازداری که از عوامل سنجش مهار پاسخ هستند، مورد سنجش قرار گرفتند. برای تحلیل دادهها از آزمون تحلیل واریانس مرکب - گروه - - ×2آزمون - 2 با سنجش مکرر بر عامل آزمون در سطح معناداری P≥0/05 و با کمک نرمافزار SPSS نسخه 22 استفاده شد.
یافته ها: نتایج نشان داد که در متغیر میانگن زمان پاسخ، گروهی که تحریک الکتریکی دریافت کردند بهتر از گروه شم اجرا کردند. لیکن در متغیر نمره بازداری، تفاوت معناداری بین دو گروه یافت نشد . - P>0/05 -
نتیجه گیری: تحریک الکتریکی مستقیم مغز به طوری که تحریک آند بر روی قشر پیشپیشانی جانبی-پشتی چپ و تحریک کاتد بر روی قشر پیشپیشانی جانبی-پشتی راست اعمال شود، باعث بهبود کنترل بازداری در ورزشکاران میشود.
کلید واژه ها: تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمهای مغز، قشر پیش پیشانی جانبی-پشتی، بازداری، برو/ نرو، ورزشکار
.1 مقدمه:
توانایی برنامه ریزی، حل مسئله و اجرای رفتار در بخش عظیمی از فعالیت های روزمره زندگی نقش دارد. لازمه این امر توانایی، انتخاب درست و سودمند و مهار و فرونشاندن رفتارهای ناخواسته و مزاحم است. توانایی مهار رفتارهای ناخواسته و نامناسب تحت عنوان مهار پاسخ خوانده میشود - بارکلی، . - 1997 کنترل مهاری - Inhibitor Control - ، یک عملکرد اجرایی است که ما را به باز داشتن، وقفه یا تأخیر رفتار فعال شده قادر می سازد - مارکو، . - 2011 بازداری پاسخ، یک سازه چند بعدی است و از سه فر آیند بههم پیوسته شامل، باز داری پاسخی که غالبا به یک رویداد داده می شود، متوقف کردن پاسخ یا الگوی پاسخ جاری و درنگ یا ایست کردن - تأخیر - در تصمیم گیری برای پاسخ دادن یا ادامه پاسخ، حفظ دوره درنگ - ایست - و تولید پاسخ خود فرمان که از کنار گذاشتن رویدادها و پاسخهای رقیب در این دوره اتفاق میافتند، تشکیل یافته است - بارکلی، . - 1997 کارکردهای اجرایی از قبیل مهار پاسخ - Inhibitory Response - در فعالیتهای روزانه ورزشکاران و ارتقاء عملکرد ورزشی آنان اهمیت حیاتی دارند - محمدزاده و همکاران . - 1393 میتوان با مداخلاتی با رکورد ایمنی عالی، نسبتاً ارزان و قابل دسترس و بهویژه جذاب، عملکرد اجرایی ورزشکاران را بالا برد - ادواردز، . - 2017 یکی از این مداخلات، تحریک الکتریکی مغز با جریان مستقیم - Dorsolateral Perefrontal Cortex - میباشد. تحقیقات اخیر نشان میدهد که تحریک غیر تهاجمی مغز همچون جریان مستقیم تحریک فرا جمجمه ای یک تکنیک امیدوارکننده ای برای افزایش عملکرد شناختی است - چنج و همکاران، . - 2015 در این روش یک جریان الکتریکی ضعیفی معمولاً - یک تا چهار میلی آمپر - به مناطق خاصی از مغز جهت تحریک پذیری قشر، بوسیله تغییر پتانسیل غشا وارد می شود. تحریک آنودال باعث افزایش تحریک پذیری قشر در حالیکه کاتودال باعث کاهش آن می شود - نیچه و همکاران، 2009؛ نجاتی، . - 2017 تحریک الکتریکی فرا جمجمهای یک تکنیک درمانی عصبی است که جریان مستقیم را به مناطق قشر وارد و فعالیت خود انگیخته عصبی را تسهیل یا باز داری می کند - برانونی، 2012؛ سلطانی نژاد و همکاران، . - 1393 همچنین در مورد نواحی درگیر در کنترل مهاری، نتایج مطالعات تصویر برداری عصبی نشان داده اند که به هنگام فعالیت کنترل مهاری، شکنج تحتانی قطعه پیشانی راست و قشر پیشپیشانی خلفی-جانبی فعال می شود - نجاتی و همکاران، 2013؛ سلطانی نژاد و همکاران، . - 1393 بنابراین تکنیکهایی همچون تحریک مستقیم فراججمهای مغز که مستقیماً فعالیت قشر پیش پیشانی خلفی- جانبی را مورد بررسی و تنظیم قرار می دهند قابلیت خوبی برای بهبود کنترل مهاری دارند - ارکان و یار یاری، . - 1393 پارامتر های فیزیکی در تحریک الکتریکی فرا جمجمه ای شامل شدت جریان، مکان تحریک، اندازه الکترود، مدت زمان تحریک و قطبیت جریان - آند یا کاتد - هستند که هر یک موجب تأثیرات متفاوتی می شوند - کلارک، . - 2011 در سالهای اخیر تحقیق درباره کار آمدی تکنیک غیر تهاجمی تحریک مغز با استفاده از جریان مستقیم الکتریکی، نتایج امیدوار کننده ای نشان داده است - اهن و همکاران، 2008؛ ارکان و یاریاری، . - 1393 نجاتی و همکاران - 2017 - در پژوهشی که بر روی کودکان بیش فعال اجرا کرده بودند نشان دادند که تحریک آندی قشر پیش پیشانی پشتی-جانبی سمت چپ به وضوح بر حافظهکاری و کنترل تداخل تأثیرگذار است، در حالی که تحریک کاتدی قشر پیش پیشانی پشتی-جانبی سمت راست کنترل مهاری را بهبود بخشید. در این مطالعه شدت جریان یک میلیآمپر، مدت زمان ارائه تحریک 15 دقیقه و فاصله بین جلسات 72 ساعت بود. در مطالعه نیچه و همکاران - 2002 - نشان داده شد که تحریک آنودال قشر اولیه حرکتی منجر به افزایش عملکرد میشود در حالی که بر بقیه قشرها اثری ندارد. باجیو و همکاران - 2007 - بیان کرده اند که بعد از پنج جلسهی تحریک یک میلیآمپر آندی 20 دقیقهای، این تحریک اثرات سودمندی در بهبودی اختلالات روان پریشی خواهد داشت - عبادی و همکاران، . - 1396 سلطانینژاد و همکاران - 1393 - بهوسیله تحریک الکتریکی مستقیم شکنج پیشپیشانی به بررسی اثر تحریک الکتریکی مستقیم فراجمجمهای بر بهبود بازداری در کودکان دارای نشانگان نقص توجه و بیش فعالی پرداختند. نتایج این مطالعه نشان داد تحریک آند بر روی شکنج پیشانی تحتانی راست، باعث بهبود دقت افراد در آزمون برو / نرو شد ولی در زمان واکنش این آزمون تفاوت معناداری بین دو موقعیت موجود حاصل نشد. همچنین، هیچگونه تفاوت معناداری در دو موقعیت تحریک آند و شرایط شبه تحریک در دقت و زمان واکنش سه مرحله موجود در آزمون استروپ دیده نشد. شدت جریان بالاتر و مدت زمان بیشتر، میتواند بهبودی بیشتری را بر عملکردهای اجرایی داشته باشد - هوی و همکاران، . - 2013 همچنین، دستکاری موقعیت الکترود ها و قطبیت می تواند در مناطق مختلف به اثراتی در نواحی مغز منجرشود - چنج و همکاران، . - 2015 باجیو و همکاران - 2006 - نتیجه گرفتند که تحریک الکتریکی مغز می تواند اثرات مثبتی را بر عملکرد شناختی داشته باشد ولی آن به شدت و موقعیت تحریک وابسته است. براساس شواهد موجود، مطالعاتی که به بررسی اثر تحریکات مغز بر فرایند بازداری در افراد ورزشکار انجام گرفته است محدود بوده و همچنین در هر یک از تحقیقات ذکرشده مناطق مختلفی از مغز را با تحریکات الکتریکی قرار داده و پارامترهای فیزیکی متفاوتی را از تحریک در نظر گرفتهاند. بنابراین مطالعه حاضر در صدد برآمد پاسخگویی به این سوالات باشد: آیا بکارگیری مدت و شدت جریان بالاتر، باعث بهبودی مهار پاسخ در ورزشکاران میشود؟ آیا تحریک همزمان آندی در قشر پیشپیشانی جانبی-پشتی در سمت چپ و تحریک کاتدی در قشر پیش پیشانی جانبی-پشتی در سمت راست باعث بهبودی بازداری در افراد ورزشکار می شود؟ ورزشکاران نیاز به عملکرد سطوح بالاتری نسبت به افراد غیرورزشکار دارند - نامدارطجری و همکاران، . - 1396 ورزشکاران باید تصمیم گیری ها را در حالتی انجام دهند که اطلاعات متفاوتی از توپ، همبازی ها و حریف دریافت کنند - ویلیامز و همکاران، 1994؛ رشیدی رستمی، - 1392 و فرآیند تصمیم گیری تحت فشار حریف که سعی در محدود کردن زمان و فضا در دسترس بازیکن دارد، انجام شود. آنان باید توجه خود را تنها به مهم ترین و مربوط ترین منبع اطلاعاتی معطوف دارند تا اجرای موفق و مؤثری داشته باشند - کاسانوا و همکاران، . - 2009 ورزشکاران ورزشهای تیمی مانند والیبال و بسکتبال در محیطهای کاملا داینامیک تحت محدودیت زمانی قرار میگیرند بهطوری که در کوتاهترین زمان ممکن باید بهترین عملکرد را در مقابل حریفان خود داشته باشند که این تمرینات مکرر در حیطه های ورزشی شاید سبب تغییر در میزان تواناییهای ادراکی ورزشکاران شود - نوری و همکاران، . - 1391 بنابراین هرگونه روشی که موجب بهبود عملکرد شناختی افراد بهویژه ورزشکاران گردد از اهمیت و ضرورت ویژه ای برخوردار است. یکی از این روش ها، تحریک الکتریکی فراجمجمه ای مغز می باشد که تکنیکی مطمئن، کاربردی و کم هزینه می باشد - جفری و همکاران، . - 2007 در سال های اخیر تحقیق درباره ی کارآمدی این تکنیک افزایش یافته است - ارکان و یار یاری، . - 2014 با توجه به تأثیر تحریک فراجمجمه ای مغز به نظر می رسد که توسط این نوع مداخله بتوان فرصت هایی برای بالا بردن عملکرد های شناختی مانند مهار پاسخ بدون استفاده از دارو های افزایش دهنده عملکرد، در اختیار ورزشکاران و مربیان قرار داد.
.2 روش کار:
طرح این پژوهش نیمه تجربی از نوع پیشآزمون-پسآزمون با گروه کنترل و نیز از نوع یکسو کور بود. بدین معنی که آزمودنیها از نوع تحریک - تحریک واقعی یا شبه تحریک - اطلاعی نداشتند. نمونه آماری این پژوهش شامل 24 ورزشکار بوده که به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. ورزشکاران به طور تصادفی به دو گروه 12 نفری تحریک واقعی و تحریک ساختگی - شم - تقسیم شدند. بدین صورت که نفر اول که تحریک واقعی دریافت میکرد به نفر دوم تحریک شم وارد میشد. معیارهای ورود به مطالعه عبارت بودند از: دامنه سنی 18 تا 30 سال، راست دست بودن - از طریق پرسشنامه دست برتری ادینبورگ - ، نداشتن سوابق بیماریهای ذهنی - به وسیله پرسشنامه سلامت عمومی - ، عدم آسیب مغزی، قطعات پیوند فلزی در
