بخشی از مقاله
چکیده:
با ورود رایانه به زندگی اجتماعی بشر، تغییرات شگرفی را در جامعه بشری شاهد بودیم، به تبع این تغییرات زندگی بشر به فضای جدیدی منتقل شده و یا در حال انتقال است به همین سبب جرایم در اجتماع شکل جدیدی یافته و روشهای جدیدی را برای پیشگیری و کشف میطلبد و آینده پژوهی برای ترسیم وضعیت جرایم در آینده اجتناب ناپذیر به نظر میرسد. مقاله ی حاضر با روش توصیفی و اسنادی، به بررسی تعاریف جرایم سایبری، جرایم سایبری در ایران، انواع طبقه بندی از جرایم سایبری برای تدوین قوانین مرتبط با آنها، تشریح بیشتر مصادیق جرایم سایبری، با هدف شناخت دقیق تر در جهت مبارزه با آن ها، ارائه ی راهکارهای مفید در جهت کاهش آسیب های ناشی از جرایم سایبری و پیشگیری از جرایم سایبری پرداخته شده است.
مهم ترین راهکارهای مقالهی حاضر عبارتند از: بهترین روش برخورد درست با مجرمان فضای سایبر در ایران وقتی قابلیت اجرا پیدا می کند که نقش مردم در آن به خوبی دیده شود و بتوان بخشی از آموزش درست استفاده کردن از فضای سایبر را به مردم واگذار کرد. با آموزش اخلاق مجازی به درک خطر رفتارهای مضر و غیر قانونی آنلاین و یادگیری این که چگونه از خودمان محافظت کنیم دست می یابیم. ایجاد انجمن های دانشجویی و دانش آموزی مبارزه با جرایم سایبری و آموزش آنان برای همکاری آنان با پلیس سایبر؛ زیرا که حضور این قشر در شبکه های اجتماعی سایبری فرصتی برای تعامل با پلیس سایبری و پیشگیری از جرایم سایبری ایجاد کرده است.
مقدمه و بیان مساله:
اواخر سده بیستم و در عصر فراصنعتی، جهان شاهد ظهور پدیدهای شگرف در اثر پیشرفتهای علمی و فناوریهای جدید بود. پدیدههایی که در حقیقت به معنای تولد جهانی دیگر با شرایط و ویژگیهایی متفاوت با جهان کنونی بود. ابداعی که دنیای اقتصاد، سیاست و فرهنگ را مجذوب خود ساخت. این دنیای جدید، فضای مجازی یا فضای سایبر نام گرفت - زیبر، . - 1383 دسترسی میلیون ها نفر در سرتاسر جهان به اینترنت به طور فزایندهای مهم شمرده میشود زیرا که موجب ارتباط و تعامل بیشتر و نزدیک تر انسانها شده است. ارتباطی جهانی برای آدمیان را میسر کرده است.
فرصتهای بسیاری برای ایجاد ارتباط با افراد جدید را امکان پذیر ساخته است، موجب توسعه شبکههای حرفهای شخصی شده است و برخورد با موقعیتهای جدید را برای افراد ی که به گونهای راه انحراف را پیش گرفتهاند، به صورت شبانهروزی این فرصت را برایشان ایجاد نموده است - Reyns, 2011 - فناوری اطلاعات، تنوع و پیچیدگی تخلفات و تعدیات مربوط به این قلمرو را موجب گردیده است. اگر در دهه 60 و 70 سرقت اطلاعات از رایانه یا تخریب اطلاعات موجود در رایانه جرمی جدید به شمار میآمد، امروزه جرایم ارتکابی در فضای مجازی شبکه اینترنت بخش اعظم جرایم رایانهای را تشکیل میدهد - حیدری، . - 1390 واژه فضای مجازی اولین بار در سال 1984 در رمان علمی- تخیلی ویلیام گیبسون با نام نیورومنسر مطرح شد.
- Vrooman, 2002 - در مجموع فضای مجازی را میتوان فضایی که در آن فعالیتهای گوناگون در ابعاد داده ورزی و اطلاع رسانی، ارتباطات و ارائه خدمات، مدیریت منترل از طریق ساز و کارهای الکترونیکی و مجازی انجام می پذیرد، تعریف کرد - صدری، . - 1384 فضای مجازی که منشا تحولات گوناگونی در زندگی بشر بوده، به همان اندازه که شرایط زندگی را بهبود بخشیده است، زمینه مساعدی برای ارتکاب جرم نیز بوده است. سرعت ارتباطات به بزهکاران اجازه داد که آسانتر دست به ارتکاب جرم بزنند.
پیامد فنون و شیوههای جدید زندگی دامن زدن به اشکال نوین بزهکاری از جمله جرایم فضای مجازی بود - باستانی، . - 1382 در توصیف رفتارهای انحرافی مرتبط با رایانه، اصطلاحات مختلفی از قبیل جرم رایانه ای، تخلفات رایانهای، جرایم مجازی و یا جرایم سایبری به جای یکدیگر مورد استفاده میگیرند - مک کواد، . - 2006 جرایم سایبری نشانگر فعالیتهای غیرقانونی و خلافکارانه مبتنی بر رایانهای است که از طریق کاربرد شبکه جهانی آزاد و تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات ناشی میشود. این جرایم فقط رایانه را شامل نمیشود بلکه با فعالیتهایی مرتبط میشوند که از طریق تکنولوژی اطلاعات صورت میگیرند - محسنی، . - 1386 با افزایش روزافزون استفاده از امکانات اینترنت، جرایم مربوط به آن نیز روبه فزونی میباشد.
هم چنین، همزمان با ورود به عصر اطلاعات، جرایم جدیدی نیز حول آن پدیدار گشتهاند . - Parker, 1979 - تحقیقات موجود، نشان دهنده افزایش شکلهای متنوعی از جرایم سایبری شامل هککردن، حدس زدن کلمه رمز دیگران، پخش ویروس، پورنوگرافی و کلاهبرداری در کشورهای مختلف است که پیامدهای مالی، روانی و احساسی مخربی به همراه داشته است - علیوردینیا و ملکدار، . - 1393 جرایم سایبری، بیلیون ها دلار به اقتصاد جهانی آسیب می رسانند و متخصصان معتقدند این مساله، تهدیدی برای امنیت ملی رفاه اجتماعی به شمار می آید.
آمریکا در راس تعداد جرایم سایبری قرار دارد، کره شمالی در مکان دوم، چین در مکان سوم آلمان و فرانسه در مکانهای بعدی قرار دارند - فریبرزی، . - 1390 در ایران، از 124 هزار پرونده جرایم سایبری در سال 87، 26 درصد مربوط به دسترسی غیر مجاز به شبکه های رایانهای - هک - ، 26 درصد مربوط به هتک حیثیت و نشر اکاذیب، 7 درصد مربوط به تکثیر غیر مجاز نرم افزار، 5 درصد مربوط به کلاهبرداری، 3 درصد مربوط به تخریب و اختلال سیستم ها و دادههای رایانهای و 29 درصد نیز مربوط به موضوعات متعددی مثل اخاذی، تهدید و شناسایی سیستم های غیر مجاز مربوط می شود - امامی، . - 1389 در مقاله حاضر به بررسی جرایم سایبری، طبقه بندی، مصادیق و راهکارهای جرایم سایبری پرداخته میشود.
اهمیت و ضرورت مساله:
چند دههای است که رایانه و اینترنت، در مناسبات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، جای خود را یافته؛ به نحوی که در جوامع پیشرفته استفاده از آن به عنوان یک ضرورت مطرح شده است و این امر، جهان را به دهکدهای شبیه ساخته است. میل و اشتیاق به استفاده از رایانه و اینترنت و بهره مندی از مزایای آن، یک تمایل جهانی است. این تمایل با سرعت قابل توجهی در حال افزایش است - آیکاو، ویژگیهای منحصر به فرد اینترنت از جمله محتوای تحریک آمیز، سهولت دسترسی، آسودگی کار با رایانه، هزینه پایین و تحریک برانگیزی، همگی موجب استقبال فرد به استفاده از اینترنت شده است.
امکانات وسیع این دنیای مجازی به حدی است که تمامی افراد به خصوص جوانان و دانشجویان که بیشترین کاربران اینترنت در ایران به شمار میروند، را به خود جذب کند - پاشایی و همکاران، . - 1387 ناگفته پیداست که فضای سایبر همانند دیگر عناصر زندگی اجتماعی، از گزند یک پدیده ی بسیار انعطافپذیر و لاینفک از اجتماع به نام جرم در امان نمانده است - جلالی فراهانی، . - 1384 با توجه به اهمیت مسالهی جرایم سایبری و مبارزه با آنها، در مقالهی حاضر به بررسی جرایم سایبری، طبقه بندی و مصادیق جرایم سایبری و در نهایت ارائهی راهکارهای مقابله با جرایم سایبری پرداخته شده است.
روش پژوهش:
روش تحقیق از لحاظ حوزه تحقیقاتی، » تحقیقی توصیفی« و از نوع مروری و اسنادی یا به عبارتی کتابخانهای میباشد. در این پژوهش سعی شده با جمعآوری، مطالعه و بررسی پژوهشها و کتب انتشاریافته گرفته موضوعیت بررسی جرایم سایبری و مصادیق آن به بحث و کاوش دربارهی آن پرداخته شود.
جرایم سایبری
توصیف رفتارهای انحرافی مرتبط با رایانه، اصطلاحات گوناگونی از قبیل جرم رایانهای، تخلفات رایانهای، جرایم سایبر و جرایم مجازی وجود دارد که اغلب به جای یکدیگر مورد استفاده میگیرند و تمایز و تفکیکی در به کارگیری این اصطلاحات وجود ندارد - مک کواد، . - 2006 جرایم سایبری به جرایمی گفته میشود که در محیطی غیر فیزیکی علیه فناوری اطلاعات با حالات شبیهسازی و مجازی سازی ارتکاب مییابد - بیابانی و همکاران، . - 1384 سایبر در اصطلاح به همه چیزهایی گفته میشود که اساس فعالیت آنها بر مبنای پردازش و طبق سامانه صفر و یک کار میکنند - زندی، . - 1389
