بخشی از مقاله
چکیده
توانایی دولت در اخذ مالیات، باعث میشود که نسبت به وجوه نقد شرکتها از ادعای با اهمیتی برخوردار باشد. درنتیجه شرکتها، زمان، پول و تلاش قابلملاحظهای را صرف محدود کردن پرداختهای مالیاتیشان میکنند. در مهمترین پیامدهای دیگر اجتناب مالیاتی یا به عبارت دیگر حداقل سازی مالیات میتوان به تأخیر در گزارشگری مالی شرکت اشاره نمود. چراکه مدیران در شرکتهای با فعالیت اجتناب مالیاتی، سود شرکت را با تأخیر میاندازند تا فرصت بیشتری برای اعمال مدیریت سود داشته باشند. بر پایه این استدلال، در پژوهش حاضر رابطه بین پرخاشگری مالیاتی شرکت بر جریان وجه نقد آزاد و بهموقع بودن گزارشگری مالی موردبررسی قرارگرفته است. جامعه آماری این پژوهش را شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران شکل داده است و شامل 85 شرکت فعال در صنایع مختلف طی سالهای 1387 تا 1395 است. به منظور تحلیل دادهها در پژوهش حاضر از مدل رگرسیون چند متغیره استفاده گردیده است. یافتههای پژوهش که با استفاده از مدل رگرسیون خطی صورت گرفته، نشان میدهد که یک رابطهنسبتاً قوی بین حداقل سازی مالیات و جریان وجه نقد آزاد وجود دارد که از لحاظ آماری معنیدار است و همچنین شواهدی مبتنی بر وجود رابطه مثبت معنیدار بین حداقل سازی مالیات و بهموقع بودن گزارشگری مالی وجود دارد. یافتههای تحقیق ضمن پر کردن خلاء تحقیقاتی صورت گرفته در این حوزه میتواند برای تدوینکنندگان قوانین مالیاتی، سرمایهگذاران و سایر ذینفعان اطلاعات حسابداری در امر تصمیمگیری راهگشا باشد.
کلمات کلیدی: حداقل سازی مالیات، جریان وجه نقد آزاد، بهموقع بودن گزارشگری مالی، مدیریت نقدینگی، اطلاعات حسابداری
-1مقدمه
حداقل سازی مالیات شرکتها و مدیریت نقدینگی، دو بعد مهم در ادبیات مالی شرکت محسوب میشوند. تحقیقات صورت گرفته در این زمینهها به تدریج افزایشیافته است. گرچه ارتباط بین این دو رشته بدون شک قابلتوجه به نظر میرسد، ولی شواهد کمی در این زمینه وجود دارد. تحقیقات محققان درزمینه مدیریت نقدینگی شرکتها، معمولاً از منظر عدم تقارن اطلاعاتی و هزینههای نمایندگی موردبررسی قرارگرفته است - وانگ1، 2015؛ جیانگ و یو،2 2013؛ لو و هان3، . - 2013 در سالهای اخیر، برخی از محققان به دنبال بررسی اثر استراتژی عامل داخلی شرکت و سیاستهای کلان اقتصادی بر روی مدیریت نقدینگی بودند - وانگ و سونگ4، 2012؛ لو و هان، - 2013 و اینکه آیا و چگونه نقدینگی شرکتها مالیات را تحت تأثیر قرار میدهد. بااینحال، اغلب کمتر موردتوجه قرارگرفته است. تنها چندین مطالعه اثر هزینههای مالیات را در ارتباط با بازگرداندن درآمدهای شرکت در نگهداشت وجه نقد موردبررسی قرارداده است - داچین5، . - 2010 بهطورکلی واضح است که شواهد تجربی کمی در خصوص اثر اجرای مالیات شرکتها بر جریان وجه نقد بهطور محدود باقیمانده است و درنتیجه نیاز به مطالعات بیشتری در این زمینه وجود دارد. از طرفی، از نظر مفهومی حداقل سازی مالیات به صورت کاهش مالیاتهای صریح بیان میگردد - وانگ، . - 2015 این تعریف تمام معاملاتی را که بر بدهی مالیاتی صریح شرکت اثر دارند، منعکس میکند و بین فعالیتهای واقعی با مطلوبیت مالیاتی، فعالیتهای حداقل سازی مالیات که به منظور کاهش مالیات صورت میگیرد و لابیهایی که برای کسب مزایای مالیاتی انجام میشوند، تمایز قائل نمیشود. در اکثر کشورها، بخش عمدهای از منابع درآمدی دولت از طریق مالیات تأمین میشود. سهم آن از کل درآمدهای عمومی در میان کشورها متفاوت است. در این میان، حداقل سازی مالیات در کشورها باعث شده است تا درآمدهای مالیاتی کشورها همواره از آنچه برآورد شده است، کمتر باشد. بنابراین، ازجمله موضوعات بسیار مهم که در حال حاضر در اکثر پژوهشها موردتوجه است، بحث حداقل سازی مالیات عوامل مؤثر بر آن و نتایجی است که از آن حاصل میشود. از دیدگاه نظری، منظور از حداقل سازی مالیات، تلاش در جهت کاهش مالیاتهای پرداختی است - هانلون و هیتزمن1، . - 2010
حداقل سازی مالیات، درواقع نوعی استفاده از خلاءهای قانونی در قوانین مالیاتی در جهت کاهش مالیات است؛ بنابراین حداقل سازی مالیات، فعالیتی بهظاهر قانونی میباشد و در محدودهای معین جهت استفاده از مزایای مالیاتی است و بهطور عمده قوانین محدودکنندهای درزمینه کنترل حداقل سازی مالیات وجود ندارد - جم، - 1379؛ بنابراین، به نظر میرسد بسیاری از شرکتها درگیر حداقل سازی مالیات باشند و به همین دلیل تعیین عوامل تأثیرگذار بر سطح حداقل سازی مالیات در شرکتها دارای اهمیت زیادی است. مدیریت هرساله سود شرکت را برای دو هدف تهیه مینماید. از یکطرف باهدف گزارشگری مالی و مطابق با اصول پذیرفتهشده و عمومی حسابداری و از طرف دیگر به منظور تعیین مالیات بر درآمد شرکت و مطابق با قانون مالیاتهای مستقیم. مطابق با بخش 446 قانون مالیاتهای مستقیم در آمریکا و ماده 18 از تصویبنامه اصلاحیه آییننامه تبصره 2 ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم در ایران، سود مشمول مالیات بر مبنای "استانداردهای حسابداری "و درنتیجه بر مبنای تعهدی تهیه میگردد - خانی و همکاران، . - 1392 علیرغم این مدیران، زمانی روشهای انتخابشده برای اهداف مالیاتی را برای گزارشگری مالی بکار میبرند که منافع این کار، بیشتر از هزینههای آن باشد. ازجمله منافع این کار، اجتناب از رسیدگیهای اضافی و جرایم احتمالی از طرف سازمان مالیاتی خواهد بود، نتیجه مدنظر قراردادن منافع و هزینههای مذکور از سوی مدیریت به تفاوت بین سود قبل از مالیات گزارششده در صورت سود و زیان و سود مشمول مالیات - تفاوت دفتری مالیات - میگردد - میلز2، - 2001؛ بنابراین، نحوه برآورد سود مشمول مالیات یا به عبارت دقیقتر، تفاوت دفتری مالیات و پرداختهای مالیاتی ازجمله عوامل بسیار مهمی هستند که میتوان از طریق آن حداقل سازی مالیات را اندازهگیری نمود - خانی و همکاران،. - 1392 چن و همکاران - 2011 - 3 و کیم و همکاران - 2011 - 4 بیان کردند که اجتناب مالیاتی اثر سوء بر محیط اطلاعاتی شرکتها دارد و با فرض اینکه شرکتها بهطور بالقوه با تعارضات نمایندگی مواجه هستند، تأثیر منفی اجتناب مالیاتی بر محیط اطلاعاتی شرکت امکان انحراف منابع شرکت از سود مدیران را فراهم میآورد. کیم
