بخشی از مقاله
چکیده:
حسابداری مدیریت زیست محیطی به عنوان شاخه درون سازمانی حسابداری محیط زیست یک سامانه اطلاعاتی خیلی قوی است که مدیریت برای کنترل بهینه مصرف مواد خام، آب، جریانات انرژی و سوخت ایجاد و دفع ضایعات و پسماند و پیشگ یری از آلودگی محیط زیست یاری میرساند. در این راستا حسابداری مدیریت بایستی جهت جمع آوری اطلاعات مفید درباره محیط زیست و استفاده از آن ها در گزارش برای تصمیمگیریهای مدیریتی بصورت ساختارمند عمل کند . بنابر اهمیت موضوع ، هدف مطالعه حاضر بررسی مبانی تئوریکی ارتباط بین حسابداری مدیریت محیط زیست و عملکرد و تصمیم گیری مدیران می باشد. بدین منظور با استفاده از منابع کتابخانهای و اسنادی و با مراجعه به پژوهش ها و مقالات مرتبط ، با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی ا ین موضوع پرداخته شده است . نتایج نشان داد که ، مدیریت بهینه هزینههای زیست محیطی باعث اجرای بهتر سیستم مدیریت محیط زیست شده است و فواید مهمی برای سلامت جامعه و موفقیت واحد تجاری دارد، که در این راستا حسابداری مدیریت بایستی جهت جمع آوری اطلاعات مفید درباره محیط زیست و استفاده از آن ها در گزارش برای تصمیم گیریهای مدیریتی بصورت ساختارمند عمل نماید.
مقدمه
با توجه به رشد روزافزون جمعیت و محدود بودن منابع طبیعی در دسترس، امروزه مسئله حفاظت از محیط زیست به عنوان یکی از مهمترین مسائل جامعه بشری مطرح شده است. نکته حائز اهمیت این است که حفظ محیط زیست محدود به مرزهای سیاسی و جغرافیایی نبوده است و اهتمام جمعی همه ساکنان زمین را میطلبد. در چنین شرایطی که اطلاعات زیست محیطی اهمیت ویژه ای پیدا کرده، منابع تأمین کننده این اطلاعات هم افزایش یافته است . لذا ضروری است اطلاعات به گونه ای تهیه و به استفاده کنندگان و تصمیم گیرندگان ارائه شود که از سردرگمی نجات پیدا کنند - ویسمانا، ٌُُُ - .1 حسابداری زیست محیطی، بخشی از این تغییرات را در سازمان و وسیع تر از آن در جامع ارائه می کند و با ارائه شناخت اساسی بیشتر و مشارکت در فعالیت های کاری روزانه، به تعیین هدف توسعه مستمر به عنوان رویکردی خاص کمک می کند . تحقیقات تجربی انجام شده در حسابداری مدیریت محیط زیست محدود هستند و اغلب به جای آنکه تجزیه و تحلیل یا ارزیابی انتقادی اثر بخشی ابزارهای جدید بپردازند، به تشریح وضعیت موجود می پردازند - حجازی و قنبری، ًٌَُ - . بوما و واندروین - ًًٍٍ - 2 بیان می کنند که بیشتر تحقیقات حسابداری محیط زیست تجویزی هستند و اغلب بر تعداد محدودی مطالعه موردی استوار هستند. در این راستا بنت و مابتس - ًًٌٍ - 3 از ترکیب نظرات مختلف جوامع حسابداری و محیط زیست از قبیل کمیته حسابداران رسمی، انجمن حسابداران مدیریت، د قت نمایندگی محیط زیست، شبکه حسابداری مدیریت محیط زیست در رابطه با تاثیر حسابداری مدیریت محیط زیست بر بهای تمام شد محصولات و کاهش آن بحث کرده است. بوما و والتز - ٌَُُ - 4 بیان نمودند که آگاهی کافی از طیف گسترده رویه های حسابداری مدیریت محیط زیست و تئوری حسابداری مدیریت محیط زیست برای انتخاب و اثر بخشی رویه های آن بایستی به کار گرفته شود . از جمله مطالعات دیگر می توان به مطالعات گراژ - ًًٍّ - ، ناکاگامی - ًًٌٍ - 5، جاش - ًًٍٍ - 6 اشاره کرد. در مطالعات داخلی نیز می توان به مطالعه حیدرپور و قرنی - ٌَُُ - اشاره نمود. در این مطالعه به بررسی تاثیر حسابداری زیست محیطی بر شاخص های مالی و عملیاتی شرکت های تولیدی پرداخته شده است . نتایج نشان دهنده تأثیر حسابداری محیط زیست بر شاخص های مالی و عملیاتی شرکتها شامل میزان تولید شرکت های تولیدی، میزان کاهش تولید ضایعات، کمکهای بلاعوض فنی بیرون از سازمان به شرکت های تولیدی، نوع کالاهای تولید شده و نسبت بدهی خدمات - بازپرداخت اصل و فرع بدهیهای بلند مدت - به کل بدهی های شرکت های تولیدی می باشد. همچنین می توان به مطالعات حجازی و قنبری - ًٌَُ - ، نصیرزاده - ٌَََ - ، دهقان خاقانی و خلیلی شومیا - ًٌَُ - اشاره نمود. مدیریت سازمان باید نسبت به آثار و خطرات عوامل زیست محیطی ناشی از فعالیت های شرکت آگاه باشد. با استفاده از تصمیم گیریهای تجاری بهتر سرمایه گذاری در فن آوریهای سازگارتر با محیط زیست - صنایعسبز - و طراحی دوباره فرآیند ها و محصولات تولیدی به طور قابل ملاحظهای کاهش داد و یا اصلاً آنها را حذف کرد. مدیریت بهتر هزینههای زیست محیطی می تواند عملکرد زیست محیطی شرکت را نیز بهبود بخشد و مزایا ی قابل ملاحظهای را برای جامعه به همراه داشته باشد . مدیریت هزینههای زیست محیطی علاوه بر بهبود عملکرد زیست محیطی، بطور مستقیم بر عملکرد مالی نیز تاثیر مثبت خواهد داشت. مدیریت بهینه و کنترل شده منابع طبیعی، از یک سو سبب بهبود عملکرد زیست محیطی و پیشروی به سمت توسعه پایدار خواهد بود و از سوی دیگر با کاهش هزینه های مصرفی منابع طبیعی از قبیل: آب، برق، گاز، سوخت، انواع مواد اولیه و . . . باعث بهبود عملکرد تجاری و سود مالی خواهد شد. حسابداری مدیریت زیست محیطی شرکتها را قادر می سازد اثر خود را بر طبیعت و محیط زیست تجزیه و تحلیل و مدیران ر ا نسبت به این موضوع و تأثیر مالی که شرکت بر طبیعت دارد آگاه کند - تیموتی اس دوپینگ، ٌٍَُ - . حسابداری مدیریت زیست محیطی گزارشاتی را از حسابداری زیست محیطی که حوزه وسیعی از علم حسابداری است را دریافت می کند تا برای تصمیمگیریهای مدیریت در مورد قیمتگذاری، کنترل هزینه ثابت و بودجه بندی سرمایه ای استفاده نماید . در واقع حسابداری مدیریت زیست محیطی به عنوان ابزاری مهم در فرآ یند تصمیمگیری مدیر یت با تأکید خاص بر مدیریت هزینه های زیست محیطی، نمود یافته و می تواند در مسیر کاهش و کنترل مصرف منابع طبیعی و جلوگیری از هدر روی سرمایه های ملی کشور مؤثر و کارساز باشد . با این مقدمه تلاش بر این است که تأثیرات حسابداری مدیریت زیست محیطی را بر عملکرد و تصمیم گیری مدیران بررسی شود.
ادبیات موضوع تعریف حسابداری محیط زیست
محیط زیست7به معنای تمام اجسام میباشد که اطراف ما را احاطه نموده است. حسابداری محیط زیست مجموعه فعالیتهای است که موجب افزایش توان سیستم حسابداری در شناسایی، ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخزیب محیط زیستی می شود و میتواند در شرکت های بزرگ و کوچک، صنایع مختلف و در مقیاس های مختلف با روشی سیستماتیک یا بر اسا س مبانی مورد نظر به کار گرفته شود - دهقان خاقانی و خلیلی شومیا، ًٌَُ - . حسابداری زیست محیطی شامل مجموعه فعالیتهایی است که موجب افزایش توان سیستمه ای حسابداری در جهت شناسایی، ثبت و گزارشگری آثار ناشی از تخریب و آلودگی زیست محیطی می شود. هزینههای زیست محیطی به عنوان یکی از هزینه های قابل قبول در فرآیندهای اقتصادی و محاسباتی است . هدف حسابداری زیست محیطی فراهم آوردن اطلاعاتی است که برای ارزیابی عملکرد شان می باشد. حسابداری زیست محیطی بر مفاهیم اقتصادی و زیست محیطی بنا شده و به دلیل عدم استفاده از ارزش های مبتنی بر بازار کاربرد آن مستلزم ایجاد تغییر در فرهنگ است . در تعریف دیگری؛ مجموعه فعالیت های است که با افزایش در توان سیستم های حسابداری - سنتی - موجب میگردد تا آثار ناشی از آلودگی و تخریب محیط زیست، شناسایی، اندازهگیری و گزارش گردد
