بخشی از مقاله
چکیده
نقش فیزیولوژیکی پروستاگلندیناف2آلفا در نرها بهخوبی شناخته نشده است. تصور بر اینست که پروستاگلندیناف2آلفا بطور مستقیم بر بافتهای قابل انقباض کپسول بیضه و اپیدیدیم اثر گذاشته و باعث افزایش نرخ عبور اسپرمها از اپیدیدیم به مجرای دفران میشود. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر پروستاگلندیناف2آلفا بر فراسنجههای منی قوچ عربی، شامل: حجم منی، غلظت، شمار کل، جنبانی و درصد اسپرمهای زنده و ناهنجار در فصل تولیدمثل بود. برای این کار، 8 رأس قوچ نژاد عربی که از نظر سن و وزن، کمابیش همانند بودند بگونهی تصادفی و یکسانی در دو تیمار آزمایشی شاهد و پذیرندهی هورمون قرار گرفتند - 4 دام در هر تیمار - . به هر قوچ تیمار شاهد، مقدار 1 میلیلیتر سرم فیزیولوژیکی و به هر کدام از قوچهای تیمار پروستاگلندیناف-2 آلفا، 4 میلیگرم داینوپروست بصورت عضلانی تزریق شد. اسپرمگیری، 15 دقیقه پس از تزریق، 1 روز در هفته و به مدت 4 هفته در فصل تولیدمثل با دستگاه الکترواجاکولاتور انجام شد. غلظت اسپرم با لام هموسایتومتر اندازهگیری شد. جنبانی اسپرمها با ارزیابی سه میدان میکروسکوپی و درصد اسپرمهای زنده و ناهنجار با ارزیابی لامهای رنگآمیزی شده با رنگ ائوزین-نیگروزین اندازهگیری شدند. یافتههای ما نشان داد که پروستاگلندیناف2آلفا بگونهی معناداری، فراسنجههای یاد شده بجز درصد اسپرمهای زنده را در مقایسه با گروه شاهد افزایش داد . - p<0.05 -
واژگان کلیدی: پروستاگلندیناف2آلفا - کیفیت منی- قوچ- فصل تولیدمثل
مقدمه
پروستاگلندینها را اولین بار در ترشحات غدد پیوست جنسی شناسایی کردند و علت انتخاب این اسم هم به دلیل ارتباطی بوده که هورمون با غده پروستات داشته است. این هورمون بوسیلهی تقریبا تمامی بافتهای بدن تراوش میشود. تمام پروستاگلندینها از جنس اسیدهای چرب هیدروکسی غیر اشباع 20 کربنه هستند و یک حلقه سیکلوپنتن در ترکیب خود دارند. پیشنیاز پروستاگلندینها، یک اسید چرب ضروری بنام اسید آراشیدونیک است. اگرچه پروستاگلندینها در پلاسمای منی شناسایی شدهاند، ولی نقش فیزیولوژیکی آنها در جنس نر، بهخوبی شناخته نشده است . - 1 -
پروستاگلندیناف2آلفا به نظر میرسد که با اثر مستقیم بر بافتهای قابل انقباض کپسول بیضه و اپیدیدیم باعث افزایش سرعت عبور اسپرمها از اپیدیدیم به کانال دفران میشود. به همین دلیل، استفاده از این هورمون قبل از اسپرمگیری ممکن است غلظت اسپرم در منی انزالی را افزایش دهد . - 6 - اسپرماتوزوئیدها پس از آزاد شدن از اپیتلیوم لولههای اسپرمساز به سرعت به سوی لومن44 این مجاری و هیلوم45 بیضه جابجا میشوند. به نظر میرسد که شدت جریان مایع توبولی حاوی اسپرماتوزوآ به فعالیت انقباضی بافتهای اطراف مجاری بستگی دارد؛ که از نوع خاصی از سلولهای ماهیچهای صاف به نام سلولهای میوئیدی ساخته شدهاند . - 14 - پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر پروستاگلندیناف2آلفا بر فراسنجههای منی قوچ عربی در فصل تولید-مثل انجام شد.
مواد و روشها
این پژوهش در آبانماه سال 1390 هجری شمسی در ایستگاه دامپروری دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان واقع در شهر ملاثانی در 36 کیلومتری شمال شرقی اهواز انجام شد. در این آزمایش، 8 رأس قوچ نژاد عربی با سن و وزن کمابیش یکسان و تغذیهی همانند و بهینه در راستای طرح کاملا تصادفی و در دو گروه برابر - شاهد و تیمار - پخش شدند . - n=4 - به هر قوچ در گروه شاهد، 1 میلیلیتر سرم فیزیولوژیکی و به هر کدام از قوچهای گروه تیمار، 4 میلیگرم داینوپروست46 بصورت عضلانی تزریق شد. این کار، 1 روز در هفته و به مدت 4 هفته در فصل تولیدمثل گوسفند - پاییز - انجام شد. 15 دقیقه پس از تزریق، اسپرمگیری با دستگاه الکترواجاکولاتور انجام گرفت؛ نمونههای منی در فالکونهای درجهبندی شدهی همدما جمعآوری شد و ارزیابی جنبانی اسپرمها و رنگآمیزی لامها بیدرنگ در همان مکان انجام شد. برای برپایی شرایط دمایی بهینه و نگهداری نمونه-های رقیق شده، یک دستگاه حمام آب گرم بهکار گرفته شد. حجم از روی فالکون خوانده شد. غلظت اسپرمها با لام هموسایتومتر47 اندازهگیری شد. برای اندازهگیری جنبانی اسپرمها، یک میکروسکوپ نوری به همراه هات پلیت48 قابل تنظیم به-کار گرفته شد تا دمای لام و لامل، بهینه باشد. درصد اسپرمهای زنده و ناهنجار با رنگآمیزی ائوزین-نیگروزین49 و در بزرگنمایی ×400 میکروسکوپ نوری ارزیابی شد. دادههای این پژوهش با آزمون دانکن و نرمافزار spss - ویرایش - 16 آنالیز شدند.
یافتهها یافتهها در جدول 1 آورده شدهاند. ما دریافتیم که پروستاگلندیناف2آلفا باعث افزایش معنیداری در فراسنجههایی همچون حجم منی، غلظت، شمار کل، جنبانی و ناهنجاری اسپرمها شد ولی تأثیری بر درصد اسپرمهای زنده نداشت . - p<0.05 -
جدول :1 کارایی پروستاگلندیناف2آلفا بر فراسنجههای منی قوچ عربی در فصل تولیدمثل
بحث
در توافق با ما، معصومی و همکاران در پژوهشی روی گاو هلشتاین ایرانی - 9 - ، ناراسیمارائو و همکاران در گاومیش - 10 - و کریدر و همکاران در آزمایشی روی اسب - 7 - بیان کردهاند که پروستاگلندیناف2آلفا، حجم منی را بگونهی معناداری بالا برده است. در مقابل، تراس و روتکاستریتز در مطالعهای روی سگ - 13 - ، استیین و هارپر روی خوک - 3 - و ریچارد و همکاران در تحقیقی روی خرگوش - 11 - دریافتند که پروستاگلندیناف2آلفا تأثیری بر حجم منی نداشته است.
همانند با یافتههای ما، معصومی و همکاران - 9 - گزارش کردهاند که پروستاگلندیناف2آلفا بطور معنیداری، غلظت و شمار اسپرمها را افزایش داد. همچنین، هاشیزوم و نیوا - 4 - و همسورت و همکاران - 5 - در آزمایش روی خوک نتیجه گرفتند که فراسنجههای غلظت و شمار کل اسپرمها پس از تزریق عضلانی پروستاگلندیناف2آلفا افزایش یافت. همسو با این نتایج، روت-کاستریتز و هس در تحقیقی روی سگ - 12 - دریافتند که استفاده از پروستاگلندیناف2آلفا به همراه یک تیزر باعث بالارفتن شمار اسپرمها شد. همچنین، ریچارد و همکاران - 11 - مشاهده کردند که پروستاگلندیناف2آلفا، شمار کل اسپرمها را در خرگوش تا مقدار %50 افزایش داد. برخلاف این یافتهها، تراس و روتکاستریتز در پژوهش روی سگ - 13 - و استیین و هارپر روی خوک - 3 - گزارش کردند که پروستاگلندیناف2آلفا تأثیر معناداری بر فراسنجههای غلظت و شمار اسپرم نداشته است. در گزارشی، کریدر و همکاران - 7 - نشان دادند که پروستاگلندیناف2آلفا بطور معناداری، غلظت اسپرم در اسب را کاهش داد.
همانطور که از جدول برمیآید، ما مشاهده کردیم که پروستاگلندیناف2آلفا، جنبانی و ناهنجاری اسپرمها را افزایش داد ولی تأثیری بر درصد اسپرمهای زنده نداشت. در تقابل با نتایج ما، معصومی و همکاران - 9 - بیان کردهاند که کلوپروستنول، تأثیری بر جنبانی، ناهنجاری و درصد اسپرمهای زنده نداشته است. همچنین، کریدر و همکاران - 7 - و استیین و هارپر - 3 - ذکر کردهاند که پروستاگلندیناف2آلفا تأثیر معنیداری بر جنبانی و ناهنجاری اسپرمها نداشته است. تراس و روتکاستریتز - 13 - نیز عدم تأثیر پروستاگلندیناف2آلفا را بر جنبانی اسپرمها تأیید کردهاند.
تفاوت در نتایج ما و دیگران میتواند به نوع دام مورد استفاده، گوناگونی سن یا وزن دام نر، مصرف آنالوگهای متفاوت پروستاگلندیناف2آلفا، دز مصرفی و برخی کارهای مدیریتی، مربوط باشد . - 9 -
