بخشی از مقاله
چکیده:
هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر دوره پیش دبستانی بر رشد اجتماعی دانش آموزان پایه اول و دوم ابتدایی است. محقق بدنبال پاسخ این سؤالات بود که آیا دوره پیش دبستانی میتواند بر رشد اجتماعی دانش آموزان ابتدایی مؤثر باشد؟ و آیا بین میانگینهای دو گروه شاهد و تجربی درآزمون رشد اجتماعی واینلند تفاوت معناداری مشاهده میشود؟ روش کار بدین ترتیب بود که جامعه مورد مطالعه از دانش آموزان مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 90 - 91 در پایه های اول و دوم ابتدایی شهرستان ری انتخاب شد سپس از هر پایه از طریق روش نمونه برداری تصادفی طبقهای و ساده یک گروه 25 نفری به عنوان گروه تجربی انتخاب شد. و همین تعداد برای گروه شاهد به روش همتاسازی و براساس یکسان بودن طبقه اجتماعی و اقتصادی اقدام به نمونه گیری شد.بدین ترتیب 100 نفر نمونه مورد مطالعه قرار گرفتند 50 - نفر گروه تجربی و 50 نفر گروه شاهد - .اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه و اجرای آزمون رشد اجتماعی و اینلند جمع آوری شدند.جمع بندی وتفسیرو آزمون فرضیهها با استفاده از روشهای آمار توصیفی و استنباطی انجام شد و در نهایت نتیجه گرفته شد که دانش آموزان پایه اول و دوم ابتدایی که دوره پیش دبستانی را طی کردهاند نسبت به گروه شاهد از رشد اجتماعی بالاتری برخوردارند.در پایان نیز پیشنهاد شد که از مربیان متخصص و آشنا به اصول روانشناسی در مراکز پیش دبستانی استفاده شود. ومحققین بعدی تأثیرات دوره پیش دبستانی در پایه اول و پایههای بالاتر و همچنین در بین دختران و پسران و رشد کلامی آنهارا مقایسه نمایند.
مقدمه:
اساس وجودی همه موجودات عالم به جز خداوند، بر تحول و تغییر نهاده شده است. انسان نیز در تمام دوران زندگی خود، دستخوش تغییرات مداوم است. هر تغییری، مقدمه دگرگونی بعدی و محصول و نتیجه تحول قبلی است. این تغییرات را در مراحل چندی به وضوح میتوان مشاهده کرد - نطفه، جنین، نوزاد، کودک، نوجوان، جوان، بزرگسال و پیر - بنابراین میتوان گفت ارکان و پایههای شخصیت انسان بالغ ورشید، به چگونگی دوران کودکی او بستگی دارد. سالهای بین 3 تا 6 سالگی مرحله شکل گیری شخصیت استاین. سالها دقیقاً زمان آموزش قبل از دبستان است که نفوذ و تأثیر آن میتواند دائمی باشد و با نفوذ و تأثیر خانواده، مطابقت و مقابله کند.عملکرد اساسی آموزش پیش از دبستان آشنا کردن کودکان،با زندگی اجتماعی است. این اجتماعی کردن دو جنبه دارد: از یک سو به انها میآموزد که چگونه به صورت جمعی با کودکانی که تقریباً هم سن آنها هستند، و یا بزرگسالانی که والدین آنها نیستند، و وظایف مشخصی را انجام میدهند زندگی کنند و خود رابا گروه و فعالیتها و نظم و ترتیب آموزشگاه تطبیق دهند.جنبه دیگر این اجتماعی شدن که کمترآشکار است، این است که نوعی یگانگی در واکنش کودکان بوجود میآورد.همچنین کودک به تدریج میآموزد که در اعمال خود و در اعمال سایر کودکان، آنچه را که مثبت تلقی میشود، از آنچه که منفی در نظر گرفته میشود،را تمییز دهد - دلشاد، . - 1374
از این رو باید سعی نمود که کودک را دقیقاً زمان مناسب، یعنی زمانی که برخوردهای محیطی بیشتری تأثیر را در شکوفایی استعدادهای ذاتی کودک میگذراند، آموزش داد زیرا آموزش زودتر و یا دیرتر از این دوران حساس، چه بسا ممکن است برای کودک مشکلات و مسائلی را به وجود آورد. همانگونه که متفکرین پیشقدم در قرنهای هفدهم، هجدهم و نوزدهم عقیده داشتند که اگر آموزش در سنین اولیه کودکی، آغاز شود، بسیاری از مسائل اجتماعی حاد پدید نخواهد آمد.ژان ژاک روسو فیلسوف فرانسوی بر این عقیده بود که آموزش باید از بدو تولد آغاز شود و تا سن 25 سالگی ادامه یابد. رابرت اون عقیده داشت که شخصیت فرد تحت تأثیر عوامل محیطی است و از این رو در سنین اولیه محیط آموزش غنی را تعیین کننده شخصیت مؤثر و سازنده دانست. جان آموس کمینیوس متخصص تعلیم و تربیت، اولین کتاب مصور را برای آموزش کودکان به رشته تحریر درآورد. و فردریک فرابل، نخستین کسی بود که ارزش بی پایان دنیای شخصی کودک را با نظر تعلیم و تربیت شناخت و چون برای اولین بار کودکستانی برپا ساخت.به همین جهت پدر کودکستان لقب گرفت - مفیدی، . - 1372تربیت باید زمینه را برای ورود طفل به زندگی اجتماعی فراهم کند کودک در این زمینه باید مواردی چون آگاهی به آداب معاشرت، پذیرش مسئولیت اجتماعی، نحوه شرکت در مجامع، راه مقابله با نیازهای اجتماعی را بیاموزد - قائمی، 1355حال - . اگر تربیت کودکان در این مرحله صرفاً به خانوادهها محول شود، به دلایل چندی ممکن است از عهده این مهم برنیایند، اولاً عدم آشنایی کامل با اصول تربیتی خاص، ثانیاً اشتغال مادران در خارج از منزل و عدم وجود فرصت مناسب جهت رسیدگی به فرزندان.اینکه ما میتوانیم دانش آموزان یک کلاس را بشناسیم، دلیل بر وجود تفاوتهای جسمی آنهاست. از نظر تواناییهای ذهنی نیز تفاوتهای چشمگیری بین دانش آموزان وجود دارد. اجرای آزمونهای هوش، استعداد، مهارتهای حسی -حرکتی و اجتماعی بود ن به خوبی نشان دهنده وجود تفاوتهای فردی است - گنجی، . - 1374در دوره ابتدایی شاهد کودکانی هستیم که دارای تواناییهای خاصی در برقراری روابط اجتماعی و عاطفی با گروه همسالان هستند و عدهای دیگر در برقراری این روابط و هم چنین شرکت در بازیها، قبول مسئولیت و شرکت در فعالیتهای گروهی دچار ضعیف میباشند.اگر کودکی از اصول صحیح تعلیم و تربیت برخوردار باشد، در سنین قبل از ورود به دبستان، قدرت فکری او، در جهت درک واقعیتهای زندگی و دستیابی به تصورات خلاقه، احساسات دوستانه در قبال نزدیکان و درک نیازهای آنها فعالانه پرورش مییابد ولی، در صورتی که یک کودک در سنین خردسالی نتواند این خصوصیات مثبت انسانی را تحصیل نماید، جبران آن در سینین بالاتر مشکل و حتی غیر ممکن است - استروسکایا ما، مترجم اصغرزاده . - 1372تحقیقات متعدد نشان داده است که پرورش اجتماعی، جسمی و روحی انسان به شدت تحت تأثیر عوامل موجود در اولین سالهای زندگی وی قرار دارد و به طورعمده میتواند بوسیله آنها تغییر یابد. کودک با کمبودهای دوران خردسالی قادر نخواهد شد در سطوح بالاتر و پیشرفته از شرایط و فرصتهای تربیتی بهره مند گردد و رشد کند.بنابراین افراد باید با استفاده از، آموزشهای رسمی و از نخستین سالهای زندگی، چگونه زیستن را بیاموزند و به نقش اجتماعی خود عمل نمایند . - ترکمان، . - 1373بوعلی سینا و فارابی به تمایزات و تفاوتهای فردی توجه بسیار داشته و آغاز تربیت را از سن 2 سالگی دانستهاند - هاشمیان، . - 1372 افلاطون نیز از لحاظ استعداد فطری بین کودکان تفاوت قائل شده است و خواستار تعلیمات مربیان براساس ذوق و استعداد آنها شده است - پارسا، . - 1362 همچنین لازمه تربیت صحیح را پاکسازی محیط اجتماعی و فرهنگی و فراهم ساختن زمینههای رشد و نمواستعدادهای طبیعی کودک میداند - کاردان، . - 1372هاینریش پستالوزی نیز خواستار از میان برداشتن حالات رسمی و اکتفا نکردن به نوشتههای کتابی در امر آموزش و تربیت بوده است - صفوی، . - 1368پیاژه عقیده دارد، رشد عقلی و اخلاقی کودک معادل کنش و واکنش متقابل او و محیط عادی و به ویژه محیط اجتماعی است. بنابراین هدف عمده تربیت باید از راه زندگی اجتماعی و برای زندگی اجتماعی صورت گیرد - کاردان، . - 1372 خانم مونته سوری سعی کرده در دوره کودکستان، کودک را با زندگی واقعی و آن چیزی که او در بزرگسالی نیز با آن روبرو میشود آشنا کند - دوتران، مترجم، منصور، . - 1358میرزاده - 1365 - در زمینه بررسی تأثیر آموزش پیش دبستانی بر سازگاری عاطفی کودکان پایه اول دبستان مینویسد آنها دچار اضطراب کمتری هستند. اکبرزاده - 1371 - درباره مقبولیت اجتماعی و موقعیت کودک در گروه، اثر مثبت دوره آمادگی را خاطر نشان کرده است .تحقیق کوزه گر قدیمی - 1375 - نشان میدهد که گذراندن دوره آموزشهای پیش دبستانی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر مثبت داشته است.
