بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین میزان چاقی با آمادگی جسمانی و وضعیت اجتماعی - اقتصادی پسران ٌَ-ََ راهنمایی شهر شیراز بود. جامعه ی آماری دوگروه شهرشیراز ٍٍٍٍِ نفربودند .تعداد ٌٌٍدانش آموز ٌٌ تا ٌُ ساله به روش خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. برای انجام این مطالعه آزمودنی ها به دو گروه مطلوب - برخوردارازنظروضعیت اقتصادی-اجتماعی - وگروه متوسط رو به پایین - غیر برخورداراز نظروضعیت اقتصادی- اجتماعی - انتخاب گردید.. صدک شاخص توده بدنی براساس مرجع CDC2000 محاسبه شد .سطح آمادگی جسمانی آزمودنی ها نیز باآزمون های ،تست کوپر - شاتل ٍَ متردر ٌٍ دقیقه - ، چابکی - دو9ُxمتر - دو استقامت قلبی تنفسی - دوُِِمتر - ،استقامت عضلانی - دراز ونشست - ، بار فیکس اصلاح شده ، انعطاف پذیری - رساندن دست در حال نشسته به پا - هرکدام ازدانش آموزان مقدار آن ثبت گردید. از آزمون کلموگروف -اسمیرنوف برای نرمال بودن داده ها استفاده شد..برای تجزیه و تحلیل داده ها ، ازرگرسیون چند متغیره و تحلیل واریانس دو طرفه و ضریب همبستگی پیرسون و سطح معنا داری از آلفای ِ%استفاده شد .
از ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی ارتباط بین اضافه وزنی و چاقی با وضعیت اجتماعی اقتصادی برای بررسی ارتباط بین آمادگی جسمانی با اضافه وزن وچاقی و هم چنین ارتباط آن با وضعیت اجتماعی اقتصادی استفاده شد .نتایج حاصل از داده های توصیفی میزان چاقی در آزمودنی های گروه متوسط رو به پایینٌٌٌٌ درصد ودر آزمودنی های گروه مطلوب ٌٌَ9 درصد بوده است.اما میزان چاقی در خانواده های آزمودنی ها گروه متوسط رو به پایین بیشتر نشان داد .. چاقی با چاقی پدر در دو گروه مطلوب و متوسط رو به پایین رابطه داشت . بین وضعیت اقتصادی و متغیر های آمادگی جسمانی در دو گروه رابطه معنا دار بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد دانش آموزانی که از نظر BMI پایین تراز وزن قابل قبول بودند ،از نظر آمادگی جسمانی آماده تر از دیگر دانش آموزان نشان داد. همچنین وضعیت اجتماعی اقتصادی ارتباطی با BMI دانش آموزان نداشت .ولی آمادگی جسمانی با BMI دانش آموزانی که در گروه مطلوب بودند آماده تر از گروه متوسط رو به پایین بودند. BMIو WHR دانش آموزان در گروه مطلوب بهتر از گروه متوسط رو به پایین بود. همچنین میزان چاقی در داده های توصیف آزمودنی ها و والدین آنان در گروه مطلوب، کمتراز گروه متوسط رو به پایین بودند . ×
واژه های کلیدی: آمادگی جسمانی،شاخص توده بدن - BMI - ، نسبت دور کمر به باسن - - WHR چاقی شکم،گروه مطلوب و متوسط روبه پایین، وضعیت اجتماعی × اقتصادی ×
مقدمه
درسال های اخیر مسئله چاقی در کودکان و نوجوانان یکی از مشکلات جدی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه است. بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان با مشکلات وزنی مواجه اند که دست کم ٍََ میلیون نفر از آنان چاق هستند. اوج بیماری همه گیر چاقی واضافه وزن ازحدودسالٌ9َِآغاز شده است.درایران ِ میلیون نفراز ٍِ میلیون نفرمبتلابه چاقی و ٌ1 میلیون نفرمبتلابه اضافه وزن هستند .درکشورهای آفریقایی آمارکم وزنی بیشترازچاقی است ودرکشورهای پیشرفته دنیامانندآمریکاحدود 0َ تا 1َ درصدمبتلابه چاقی ویااضافه وزن هستندکه این آماردرمورداضافه وزن باکشور ما یکسان ودرموردچاقی حدود ٌَ درصدبیشتراست . در ایالات متحده آمریکا طی ٍَ سال گذشته ،شیوع چاقی و اضافه وزن در گروه سنی ٌُ- 0 ساله سه برابر شده است . در حال حاضر تخمین زده می شود که ٌُ میلیون کودک 0 تا ٌُ ساله در اروپا دچار اضافه وزن باشند. دربعضی از کشور های آسیایی مانند ، کره ، سنگاپور ،تایلند و اندونزی متعاقب توسعه اقتصادی وافزایش چاقی گزارش شده است. .عزیزی فوق تخصص غدددرون ریزومتابولیسم آمارمبتلایان به چاقی یااضافه وزن درشهرهای مختلف کشوربایکدیگرمتفاوت است به گونه ای که درتهران این آماردرجمعیت مردان به 0َ درصدودرجمعیت زنان به 1َ درصدمیرسد .
میزان ابتلای کودکان به چاقی بین ٍ تا ٍٍ درصددراستان های مختلف گزارش شده است؛آمار ٍٍ درصدمربوط به استان های شمالی وآمار ٍ درصدمربوط به استان های کوچک مانندایلام وسیستان وبلوچستان است. چاقی نوجوانان شایع ترین مشکل بهداشتی میان نوجوانان کشور های پیشرقته بین سنین ٌٍتا ٌ1 سالگی است. امروزه حداقل ٍ%1 کودکان و ٌٍ% نوجوانان چاق هستندکه این امر افزایش ُِ% در چاقی کودکان و افزایش ٍ%9 را در چاقی نوجوانان در طی دو دهه اخیر نشان میدهد. با این روند افزایش چاقی در دوران کودکی و نوجوانی تخمین زده می شود که 1َ% نوجوانان چاق تبدیل به بزرگسالان چاق می شوند. کودکان چاق در مقابل مشکلات بهداشتی متعددی از جمله: کاهش توان کاری ،اختلالات ارتوپدی و ریوی ،مقاومت انسولین ، و پرفشاری خون قرار دارند. کودکان چاق زودتر از هم سالان خود به بلوغ می رسند.که این امر موجب کوتاه شدن دوره رشد طولی استخوان و کوتاه قدی آنان میگردد.چاقی در کشور های فقیر در طبقات اجتماعی اقتصادی بالاو در کشورهای غنی در طبقات اجتماعی اقتصادی پایین قرار دارند.
در کشور ما در تحقیقی که روی ٌٌ9 دختر ٌِتا ٌ1 ساله انجام گرفت نشان داد رابطه معنا داری بین پایگاه اجتماعی - اقتصادی و شیوع اضافه وزن و چاقی در نوجوانان دختر وجود ندارد ولی مشاهده شده درصد افرادی که وزن آنها از حد طبیعی بیشتر یا کمتر بوده است، بیشتر به طبقه متوسط رو به پایین جامعه تعلق دارد .همچنین در تحقیقی که روی ٍُِ دانش آموز پسر و دختر مقاطع مختلف سنین ٌٍتا ٌ1 سال انجام شد وضععیت اجتماعی - اقتصادی با BMI رابطه معنا داری نداشت، هم چنین بین BMI و آمادگی جسمانی رابطه معنا دار بود. آمادگی جسمانی دانش آموزانی که در وضعیت مطلوب قرار داشتند بهتر بود . همچنین در تحقیقی بر روی ٌُ0ٌ9 مرد و زن َُ تا 1ِ ساله اروپا - ٍََِ - ، مشخص شد اضافه وزن در بین مردان و زنان با وضعیت اجتماعی -اقتصادی پایین در مقایسه با افراد با وضعیت اجتماعی -اقتصادی مطلوب ،بیشتر است. همچنین نشان داد چاقی ارتباطی با وضعیت اجتماعی- اقتصادی ندارد برخی پژوهشگران براین باورند که ارتباط بین متغیر های BMIو وضعیت اجتماعی اقتصادی به توسعه یافتگی هر کشوری بستگی دارد و در برخی دیگر از تحقیقات ارتبط آن را یکسان و در برخی وجود ارتباط را رد می کنند.با توجه به تناقض موجود و همچنین بررسی کمتر این موضوع به بررسی رابطه چاقی با وضعیت اجتماعی - اقتصادی ، آمادگی جسمانی و شاخص توده ی بدن دانش آموزان شهر شیراز پرداخته ایم و در پژوهش حاضر در پی پاسخ به پرسش های زیر هستیم.
-1 آیا بین BMI و WHR ،با وضعیت آمادگی جسمانی ارتباطی وجوددارد؟ ٍ- آیا بین آمادگی جسمانی باوضعیت اقتصادی آزمودنی هارابطه ای وجوددارد؟ ٍ- آیا بین چاقی با وضعیت اجتماعی اقتصادی آزمودنی هارابطه وجوددارد؟
ُ- آیابین اندازه دور کمر، شکم،باسن ،ران و WHR وBMI پدر با BMIآزمودنی هارابطه وجود دارد؟
ابزار و روش کار
قبل از آزمون ، به مدارس رفته وبا هماهنگی مسئولین آموزشگاه اعم از مدیر ، معاون اجرایی و مسئول بهداشت از وضعیت جسمانی و سلامت دانش آموزان اطلاع حاصل کرده و سپس دانش آموزان انتخاب شدند .هرکدام از دانش آموزان فرم رضایت نامه وفرم اطلاعات دموگرافیک شامل:اطلاعات فردی دانش آموز :درپرسشنامه اطلاعات فردی دانش آموزشامل کددانش آموز،تاریخ تولددانش آموز،مدرسه محل تحصیل،وزن آزمودنیهابه وسیله ترازوی دیجیتال زنهیل آلمانی اندازه گیری وبادقت ٌََ گرم خوانده شدبالباس سبک - شامل بلوزوشلوار - ،بدون کفش،درحالی که فردکاملابی حرکت ایستاده،بادقت ٌََ گرم خوانده شد.اندازه گیری قدبدون کفش،درمقابل قدسنجی که به دیوارنصب شده ودرحالی که پشت پاشنه پا،باسن وشانه هابادیوارتماس دارد،باقدآزمودنی هابه وسیله قدسنج دیواری سکا با دقت ٌ/َ سانتیمتریاد داشت گردید.اطلاعات مربوط به والدین : شامل وزن که وزن وقد یادداشت گردید.پس ازهرده باراندازه گیری دقت ترازوبه طورمکرر،کنترل می شد.تحصیلات والدین در چهار سطح - زیر دیپلم ،دیپلم ، فوق دیپلم ،لیسانس ،فوق لیسانس و بالاتر - شغل والدین آزمودنی ها: - کارمند ، آزاد ،برای پدر و برای مادران شغل کارمند، آزاد،خانه دار - وضعیت اقتصادی سطح درآمد - ضعیف، متوسط ، مطلوب ،بسیار خوب - که پرسشنامه توسط والدین به صورت حضوری درآموزشگاه تکمیل گردیدکه دربخش دموگرافی پرسشنامه والدین موردارزیابی قرارگرفت وازنوع بسته پاسخ وبازپاسخ است.
وضعیت اجتماعی - اقتصادی آزمودن ها اندازه گیری نسبت دور کمر به باسن - - WHR ،طبق معیارهای سازمان بهداشت جهانی نسبت دورکمربه باسن بالاتراز ِِ/َ درزنان وبالاتراز 9ِ/َ درمردان به عنوان چاقی شکمی درنظرگرفته شد ، اندازه گیری شد. شاخص توده بدن که از تقسیم وزن بر حسب کیلو گرم بر توان دوم قد،برحسب متر در هر رده سنی محاسبه شد.البته برای تعیین رده های وزنی ازصدک شاخص توده بدنی براساس مرجعCDC2000محاسبه شد.سطح آمادگی جسمانی آزمودنی هانیزتوسط آزمونهای ، درازنشست در ٌدقیقه توسط کرنومتروبارفیکس اصلاح شده باشمارش ومطابق بااصول روش صحیح دراجرا،آزمون تخته کشش میزان انعطاف پذیری هرکدام ازدانش آموزان مقدارآن ثبت گردید،آزمون تست کوپر - دواستقامت بلندمدت - - شاتل ٍَمتردر ٌٍ دقیقه - ،آزمون ُِِمتر - دواستقامت کوتاه مدت - دور زمین والیبال،وآزمون چابکی بادو ×9ُکه به طول ٍ0 متر می باشدبه وسیله زمان سنج دقیق اندازه گیری شد.لازم به ذکراست هرکدام از رکوردهابرای جلوگیری ازکاهش میزان خطا ٍ بارتکرارشد .پس از هر آزمون میانگین و انحراف استاندارد آن به دست آمد،سپس نمره Zهر آزمون محاسبه شد. در نهایت میانگین شش نمره Zهر آزمودنی برای امتیاز آمادگی جسمانی او ثبت شد. میزان روایی محتوایی پرسشنامه به وسیله اساتیدتربیت بدنی وعلوم ورزشی وکارشناس ارشد آمار درپژوهشکده معلم شیرازبررسی ومورد تایید قرار گرفت. برای رفع نواقص
نتایج و یافته های تحقیق ×
به دو گروه مطلوب و متوسط روبه پایین تقسیم شدند . برای هر نفر یک پرسشنامه شامل اطلاعات دموگرافیک طبق پرسشنامه نیکولاس باربوساتکمیل گردید . × احتمالی ٍَ نسخه ازپرسشنامه دربین گروه موردمطالعه،توزیع وجمع آوری شد،پایایی پرسشنامه بررسی وآلفای کرونباخ آن 1ِ/َ حاصل گردید. ×
