بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از این تحقیق بررسی تأثیر یک دوره تمرینات آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت بر فاکتورهای آمادگی جسمانی و خودادراکی دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر در شهر اهواز بود. پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل وتمرین انتساب تصادفی که یکی از بهترین طرحها از لحاظ اعتبار درونی محسوب می شود، بود.
جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر دختر با سن تقویمی 13 تا 15 سال شهرستان اهواز به تعداد100 نفربود، که 30 نفر به صورت تصادفی - خوشه ای-مرحله ای - از یک مدرسه انتخاب شده که پس از انجام پیش آزمون به طور مساوی در دو گروه کنترل - - n=15 و گروه تمرین - - n=15 قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری در تحقیق حاضر شامل پرسشنامه خودادراکی هارتر و آزمونهای آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت ایفرد بود.
یافته های تحقیق نشان داد که یک دوره تمرینات آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت بر شاخص آمادگی جسمانی و شاخص توده بدنی دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر تاثیرمعنی داری دارد. همچنین یک دوره تمرینات آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت بر فاکتورهای آمادگی قلبی - تنفسی، استقامت عضلانی، انعطاف پذیری و قدرت عضلانی دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر تاثیر معنی داری دارد. همچنین نتایج نشان داد یک دوره تمرینات آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت بر خود ادراکی دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر تاثیر معنی داری دارد.
مقدمه
عقب ماندگی ذهنی2 یا به اصطلاح دیگر نارسایی رشد قوای ذهنی یا همان کم توانی ذهنی موضوع تازه و جدیدی نیست، از روزی که بشرزندگی اجتماعی را شروع کرد، موضوع کسانی که به عللی قادر نبودند خود را با اجتماع هماهنگ سازند، مطرح بوده است.
تحقیقات نشان داده اند که افراد کم توان ذهنی، نه تنها از نظرذهنی با همسالان خود متفاوت هستند، بلکه از نظر جسمی نیز در سطوح پایین تری قرار دارند. [1-4 ] ناتوانی ذهنی می تواند یادگیری و اجرای فعالیت بدنی2]،1و[5، زمان عکس العمل، الگوهای فراگیری حرکتی پایه، آمادگی جسمانی و رشد مهارتهای حرکتی پیچیده را تحت تأثیر قرار دهد1]،2،5،.[6 مطالعات نشان داده اند که افراد کم توان ذهنی سطوح سلامتی ضعیف تری از افراد عادی دارند و پژوهشگران خطر بالای مشکلات مربوط به سلامتی را در افراد مبتلا به کم توانی های ذهنی، اعلام کرده اند.[7]
از مهمترین علل این مشکلات، زندگی کم تحرک و یا بی تحرک می باشد.[7] فعالیت بدنی منظم می تواند باعث توسعه آمادگی جسمانی شود و مزایای بهداشتی و سلامتی فراوانی را به دنبال خواهد داشت. برای رسیدن به این نتایج، شخص باید به سطوح قابل قبولی از فعالیت و تحرک برسد و آمادگی جسمانی مطلوبی را به دست آورد.[8] افراد معلول ذهنی، دارای ،آمادگی قلبی عروقی پایین تر، مهارتهای حرکتی ضعیف تر، درصد چربی بالاتر و ضربان قلب بیشینه کمتری نسبت به جمعیت غیر معلول هستند. به علاوه، ابتلا به دیابت، فشارخون بالا، چاقی و پایینتر بودن سطوح آمادگی جسمانی نیز در آنها نسبت به همتایان سالمشان گزارش شده است.[9-12]
مشهدی و همکاران[13] و بلومکوئیست1 و همکاران[12] در تحقیقات خود بر آمادگی جسمانی در دانش آموزان کم توان ذهنی اذهان داشتند که اقدامات به منظور بهبود تعادل ، قدرت و آمادگی جسمانی در حال حاضر مورد نیاز این کودکان هستند. هایاکوا و کوبایاشی[14] 2 و چیا و همکاران[15]3 در تحقیقات خود با عنوان تأثیر برنامههای آمادگی جسمانی و آموزش مهارتهای جسمی و حرکتی برای کودکان معلول ذهنی نشان دادند بهبود قابل توجهی در برخی از فاکتورهای امادگی جسمانی حاصل شد، در پایان والدین گزارش دادند که کودکانشان بهبود و پیشرفت را برای هریک از حرکات هدفمندشان داشتهاند.
محققان دیگری چون فعال مغانلو و همکاران[1]، کوثری[16]، کشاورز[17] و فری4 و همکاران[4] در تحقیقات خود به تاثیر مثبت تمرینات بدنی منتخب بر آمادگی جسمانی و فاکتورهای آن اشاره کرده اند. از سوی دیگرنتایج تحقیقات حقیقی و همکاران[9] و نصرآبادی و همکاران [18]، عدم بهبود در متغیرهای ترکیب بدنی و عوامل آمادگی جسمانی را گزارش داد. ناتوانی عملکردی این افراد حوزه های دیگر زندگی آنها همچون حوزه روانی و رفتاری، خودادراکی و روابط بین فردی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد19]،.[9 با توجه به اینکه ظاهر جسمانی و مهارت های حرکتی جایگاه ارزشی بالایی دارد و عوامل مهمی در تعیین دوست داشتنی بودن کودکان محسوب می شود، لذا کودکانی که ناهنجاریهای ذهنی دارند
چنانچه این ارزش ها را قبول داشته باشند، خود را محکوم به داشتن عزت نفس پایین می کنند.[13] کشاورز[17] درتحقیقی نشان داد بین ابعاد خودادراکی - شایستگی اجتماعی، شایستگی تحصیلی، خود ارزشمندی کلی - ، تفاوت معنی داری در دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیرو دانش آموزان عادی وجود دارد. همچنین ست کوئیز و مازر[20]5 ،آقایی نژاد و همکاران[21]، افروز و همکاران[22]، باقری و شهسواری[23]، بلوچی[24] ، نشان دادند که فعالیتهای حرکتی منظم ورزشی به طور فوق العاده ای بر وضعیت روانی و خودادراکی این افراد تأثیر مثبت دارد. گرچه تحقیقات گسترده ای وجود دارند که ارتباط بین خودپنداره وابعاد دیگر را محرز نموده اند،
اما عمده پژوهش ها بوسیله پرسشنامه خود پنداره مارش و در ارتباط با افراد عادی جامعه صورت گرفته است لذا لازم و ضروری است که ابعاد متفاوت و مهم دیگر خودادراکی همچون شایستگی اجتماعی و خودارزشمندی کلی که هارتر به آن پرداخته است مورد سنجش قرار گیرند؛ از آنجایی که شکل گیری و تحول ابعاد"ادراک خود"در بافت فرهنگی جامعه صورت می گیرد .[17] ، آزمایش الگوی هارتر در فرهنگ ایرانی و با تاکید بر ویژگی های شناختی دانش آموزان حائز اهمیت است و تلویحاتی از لحاظ تربیتی و مشاوره خواهد داشت. با توجه به مسایل ذکر شده، این تحقیق در نظر دارد تا تاثیر یک دوره تمرینات آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت بر فاکتورهای آمادگی جسمانی و خود ادراکی دانش آموزان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر شهرستان اهواز را بررسی کند.
روش شناسی
در این مطالعه نیمه تجربی تعداد 60 کودک کم توان ذهنی آموزش پذیر از بین 100 دانش آموز دختر کم توان ذهنی آموزش پذیر - دامنه سنی 15 تا 13 سال و میانگین بهره هوشی - 64 که در مدارس استثنایی شهرستان اهواز مشغول به تحصیل بودند، انتخاب شدند.
پس از جمع آوری و بررسی اطلاعات پزشکی و تحصیلی بر اساس محدودیت های موجود از قبیل نداشتن معلولیت جسمی، حسی - حرکتی و بیماریهای خاص از قبیل صرع و.. ، تعداد 30 نمونه باقی ماندند که پس از پیش آزمون در دو گروه 15 نفری همسان - یک گروه کنترل و یک گروه تجربی - بر اساس نتایج پیش آزمون قرار داده شدند. ابزاری که برای جمع آوری اطلاعات در این تحقیق استفاده شد : آزمون آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت ایفرد بود که از آزمون دو 540 متربرای ارزیابی استقامت عمومی، آزمون دراز و نشست اصلاح شده برای ارزیابی استقامت موضعی، از جعبه انعطاف برای ارزیابی انعطاف پذیری و از آزمون بارفیکس برای اندازه گیری قدرت آزمودنیها استفاده شد.
همچنین پرسشنامه خودادراکی - SPPC - 1 که توسط هارتر[17] برای شناسایی ادراک فرد از کفایت و شایستگی خود در قلمروهای گوناگون و همچنین احساسات کلی درباره ارزشخودِ کودکان، ساخته شده است و شامل 48 گویه می باشد. در این آزمون 3 خرده آزمون - شایستگی اجتماعی، شایستگی تحصیلی، خودارزشمندی کلی - مورد بررسی قرار می گیرد. سؤالات با استفاده از مقیاس 5 درجه ای لیکرت،کاملاً مخالفم - 1 نمره - تاکاملاً موافقم - 5 نمره - نمره گذاری می شود. هارتر ضریب آفای کرونباخ این مقیاس را از%75 تا %80 گزارش کرده است. همچنین این ضریب را برای شایستگی اجتماعی %80، شایستگی تحصیلی %82 و خودارزشمندی کلی %75 کزارش کرده است.[17] روایی این آزمون در این تحقیق مناسب ارزیابی شده و همچنین ضریب آلفای این مقیاس %85 به دست آمد.
تقسیم بندی افراد در دو گروه تمرین و کنترل به صورت همگن و با توجه به نتایج بدست آمده از پیش آزمون آمادگی جسمانی و پرسشنامه خودادراکی انجام شد. در این مرحله، گروه آزمایش به مدت 8 هفته و هر هفته 3 جلسه و هر جلسه 45 دقیقهجمعاَ - 24 جلسه - تمرینات منتخب - آمادگی جسمانی مرتبط با سلامت - را انجام دادند. در هر جلسه ابتدا به مدت 10 دقیقه حرکات گرم کردن عمومی بدن شامل حرکات کششی، جنبشی و جهشی متناسب با سن دانش آموزان بود، اجرا گردید. در پایان برای جلوگیری از آسیب، حرکات بازگشت به حالت اولیه به مدت 5 دقیقه اجرا می شد.
