بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر شش تمرینات HIIT بر عوامل آمادگی جسمانی و آمادگی حرکتی دختران فوتسالیست بود. آزمودنی های شامل 30 نفر از دختران فوتسالیست - با میانگین سنی 16/2 0/92 سال، قد 162/5 5/01 سانتیمتر و وزن 54/7 5/94 کیلوگرم - بودند که در دو گروه 15 نفره تجربی و کنترل قرار گرفتند. قبل و بعد از انجام پروتکل تمرینی میزان متغیرهای وابسته تحقیق - قدرت عضلانی، استقامت قلبی عروقی، انعطاف پذیری، تعادل ایستا، چابکی، دوی سرعت و توان انفجاری اندام تحتانی - همه آزمودنی ها از طریق آزمونهای مربوطه ارزیابی شد. سپس گروه تجربی به مدت دو هفته تمرینات اینتروال را انجام دادند. در نهایت بعد از اجرای پروتکل تمرینی، از همه آزمودنی ها آزمون مجدد به عمل آمد. برای تعیین اختلاف بین پیشآزمون و پسآزمون هر یک از گروههای تحقیق از روش آماری t وابسته و برای مقایسه بین میزان تغییرات گروه های مطالعه از آزمون t مستقل استفاده شد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، نتایج نشان داد که در گروه تجربی، تفاوت معنی داری در پس آزمون نسبت به پیش آزمون در میزان قدرت عضلانی، استقامت قلبی عروقی، انعطاف پذیری، چابکی، دوی سرعت و توان انفجاری اندام تحتانی وجود دارد. در حالیکه هیچگونه تفاوت معنی داری در گروه کنترل مشاهده نگردید. لذا می توان از این نوع تمرینات جهت بهبود فاکتورهای آمادگی جسمانی در این افراد استفاده کرد.
مقدمه
فوتسال یکی از پرطرفدارترین ورزش دنیا است که توسط بسیاری از مردان، زنان، کودکان و بزرگسالان در سطوح مختلف رقابتی انجام میگیرد. در میان این فعالیتها، بازیکن به بسیاری از حرکات انفجاری از قبیل پرشها، شوت زدنها، تکلها، چرخشها، استارتها، تغییر موقعیت و از همه مهم تر فعالیتهایی که بازیکن به طور مستقیم درگیر بازی با توپ و رقابت برای تصاحب آن است، نیاز دارد. در فوتسال نیز همانند بسیاری از ورزشها آمادگی جسمانی نقش تعیینکننده و بسیار مهمی در اجرای بهینه دارد. برخورداری از آمادگی جسمانی مطلوب نیاز به برنامه تمرین صحیحی دارد که بتواند عواملی چون استقامت قلبی-تنفسی، استقامت عضلانی، قدرت، سرعت، توان انفجاری و انعطافپذیری ورزشکاران را بهبود بخشد. بنابراین، فوتسال، ورزشی است که نیازمند آمادگی جسمانی می باشد - رجبی، . - 1383 یکی از موضوعات مهم در تربیت بدنی که افکار متخصصین را در جهان به خود معطوف داشته است، نقش فعالیتها و برنامههای تدوین شده بدنی بر سیستمهای مختلف بدن میباشد. برنامه تمرینی قهرمانان باید با توجه به ویژگی های جسمانی، فیزیولوژیکی ورزشکاران و براساس نظریه های علمی و نیازهای مربوط به رشته ورزشی خاصی استوار باشد و عواملی نظیر دستگاه های انرژی درگیر، الگوهای حرکتی و ویژگیهای موثر در عملکرد مورد توجه قرار گیرند - روداس1، . - 2000 تغییرات عضلانی ناشی از فعالیت ورزشی می تواند به وسیله ساختار برنامه تمرینی تعدیل شود. دستکاری شدت و مدت فعالیت و زمان برگشت به حالت اولیه بین وهله های فعالیت نیازهای سلول عضلانی و مسیرهای متابولیکی را تغییر می دهد - ابراهیم، . - 1385 به نظر می رسد دستگاه های بدن، توانایی سازگاری با تحریکات و تغییرات مختلف را دارند و بافت ها خود بر حسب نوع تحریک وارد شده و نیازمندی های بدن، با شرایط جدید سازگار می شوند - حسینی، 1387؛ ابراهیم، . - 1385 آمادگی جسمانی داشتن قوای جسمانی مطلوب برای اجرای فعالیت های شغلی روزمره و فعالیت بدنی مناسب تعریف می شود - گائینی، . - 1392 این شاخص مهم ترین نقش را در بهبود وضعیت جسمانی دارد و از پارامترهای مرتبط با سلامتی و اساس اجرای بسیاری از مهارت ها و اجرای ورزشی در سطوح مختلف است.
آمادگی جسمانی از دیدگاه سلامت عمومی یکی از مفاهیم مهم در دوران زندگی می باشد - رجبی، . - 1383 از آن جایی که در هر یک از رشتههای ورزشی به یکی از عوامل قدرت، استقامت، توان، انعطاف پذیری، سرعت و یا تلفیقی از آنها نیاز دارند که بسته به نوع ورزش با یکدیگر تفاوت دارند. به همین دلیل برای اجرای حرکات، داشتن سرعت زیاد، توان و قدرت انفجاری مناسب از اصول مهم ضروری آمادگی جسمانی است. کارایی تمرینات ورزشی به شدت، حجم، زمان و تواتر تمرینات و توانایی ورزشکار بستگی دارد، بنابراین تلاش های بسیاری انجام گرفته است، به گونه ای که بتوان تعادل بین بار تمرینات و تحمل ورزشکار را بهبود بخشید. مربیان تلاش می کنند این عوامل ضروری را تعدیل کنند تا سازگاریهای مطلوب را به حداکثر برسانند - مایکل2، . - 2009 از طرف دیگر، ورزشکاران اغلب به یک برنامه تمرینی برای رسیدن به حداکثر آمادگی در یک دوره زمانی کوتاه به ویژه پس از دوره های کم تمرینی و بی تمرینی نیاز دارند - روداس، . - 2000 در چنین شرایطی، اجرای تمرینات تناوبی شدید - HIT - 3 مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر تعریف جامعی از HIITوجود ندارد. ولی عموماً HIIT، به وهله های تکراری با فعالیت های تناوبی به نسبت کوتاه با شدت تمام یا شدتی نزدیک به شدتی که VO2peak به دست می آید، نسبت داده می شود - گائینی، . - 1392 با توجه به شدت تمرینات، یک تلاش HIIT ممکن است از چند ثانیه تا چندین دقیقه طول بکشد و وهله های گوناگون به وسیله ی چند دقیقه استراحت یا فعالیت با شدت کم از هم جدا می شوند - کلادن 4، . - 2004 شواهد نشان می دهند که اگر زمان بازگشت به حالت اولیه بین وهله های شدید کاهش یابد، سهم گلیکولیز نیز برای تامین انرژی کاهش پیدا می کند و در نتیجه سوخت و ساز هوازی برای جبران این کسر انرژی، افزایش پیدا می کند.
محققان تاثیر اجراهای مختلفی از HIT را در بهبود سریع ظرفیت ورزشی و متابولیسم انرژی عضله اسکلتی بررسی کرده اند - حمزه زاده، . - 1392 گونه های مختلفی از اجرای HIIT مانند شکل های متفاوتی از فعالیت بر دوچرخه کارسنج یا وهله های تکرار روی نوار گردان برای بررسی تاثیرات HIIT بر سازگاری فیزیولوژیکی استفاده شده است، ولی آزمون دویدن سرعت بیهوازی - RAST - 5 که شامل شش وهله 35 متری دویدن با حداکثر سرعت با 10 ثانیه استراحت بین هر وهله به عنوان اجرای از HIIT روی ورزشکاران رشته ورزشی فوتسال، که به ماهیت اجرای این ورزش نزدیک است، مطالعه نشده است. امروزه اندیشمندان تربیت بدنی بر عناصری چون عملکرد قلبی عروقی، قدرت و انعطاف پذیری به منظور کسب آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی و اجراهای بهتر تأکید دارند. اگرچه این عناصر و عوامل از اهمیت یکسانی برخوردارند، ولی حدود توسعه هر یک در افراد - ورزشکاران رشته های - مختلف، متفاوت است - دانیل6، . - 1999 فوتسال فعالیت جسمانی با شدت بالاست که به سطح بالایی از آمادگی جسمانی و حرکتی نیاز دارد و به همین دلیل اظهار شده است ورزش های سرعتی دارای تعداد زیادی از حرکات سریع و کوتاه است که با تعداد زیادی حرکت در زمان کوتاه مدت ترکیب شده است و ماهیت تناوبی دارد. لائورسن1 و همکاران - 1993 - پیشنهاد کردند که سوخت و ساز هوازی در طول دورههای بازگشت به حالت اولیه تمرینات شدید برای بازسازی کراتین فسفات و اکسیداسیون اسیدلاکتیک - حذف لاکتات - نقش مهمی دارند. این آشکار خواهد کرد که تمرینات تناوبی شدید به سمت سوخت و ساز هوازی سوق پیدا می کنند که این امر ظرفیت سوخت و ساز هوازی را افزایش میدهد. تمرینات تناوبی شدید یک رویکرد کارا برای بهبود ظرفیت های سیستم های هوازی و بی هوازی هستند.
گزارش شده است که اجرای پروتکل HIIT به مدت 4 تا 6 هفته باعث بهبود عملکرد ورزشی با شدت بالا، ظرفیت بافری عضله، میزان اکسیداسیون چربی و ظرفیت هوازی می گردد - شیخ الاسلامی، . - 1382 تالانیان2 و همکاران - 2007 - نشان دادند که HIIT به مدت دو هفته باعث افزایش مشخصه های کلی بدن و ظرفیت اسکلتی برای اکسیداسیون اسید چرب در طی ورزش می شود. پارا3 و همکارانش نیز به این نتیجه رسیدند که 2 هفته تمرین روزانه HIIT سنتز سیترات و مدت اکسیداتیو عضله و ظرفیت استقامتی طی چرخه هوازی افزایش می یابد. قراخانلو و همکارانش - 1390 - به نتیجه رسیدند که تمرینات HIIT باعث افزایش VO2max بعد از اتمام دوره تمرینی می گردد. لائورسن4 و همکاران - 2002 - افزایش VO2peak را با 4 هفته تمرین تناوبی شدید در دوچرخه سواران تمرین کرده مشاهده کردند. روش های مختلف تمرینات شدید اینتروال مانند دویدن روی تردمیل، باز کردن زانو با ارگومتر و فعالیت شدید تکراری روی چرخ کارسنج برای بررسی اثرات HIIT بر سازگاری های فیزیولوژیک در یک جلسه فعالیت حاد استفاده می شود - مک کی 5، . - 2009 در اغلب مطالعات تمرینات منظم HIIT شامل ورزش هایی که با تست وینگیت انجام می شود یا ورزش هایی که روی چرخ کارسنج و تردمیل که حداقل بمدت 8 هفته انجام می شود می باشد - تانگ6، 2011؛ ویسلف7، - 2009اخیراً. تنها در چند چند مطالعه تمرینات اینتروال کوتاه مدت و با تواتر بالا در هفته انجام شده که باعث بهبود سازگاری های فیزیولوژیک شده است - بورگوماستر8، 2006؛ تالانیان، 2008؛ استرینو9، . - 2007 از آنجایی که تست وینگیت نیاز به چرخ کارسنج و رایانه دارد که برای همه مربیان در دسترس نمی باشد و اغلب بصورت آزمایشگاهی برای برآورد توان بی هوازی و تمرینات HIIT استفاده می شود با این حال تست رست یک روش میدانی برای برآورد توان بی هوازی می باشد که یک تست ویژه ورزش با همبستگی بالا با وینگیت می باشد که تنها نیاز به کورنومتر و ماشین حساب دارد و همچنین تست وینگیت ویژه دوچرخه سواری است ولی تست رست ویژه تمام ورزش هایی هست که دویدن بخش اصلی آنها می باشد - عباسیان، - 2012بنابراین. از آنجایی اخیراً در مطالعات انجام شده با تمرینات HIIT اغلب از تست وینگیت استفاده کرده اند و تمرینات شدید اینتروال بر اساس وینگیت در زمین برای مربیان عملی نبوده و نیاز به ابزارهای گران قیمت دارد و نیز ویژه دوچرخه سواری می باشد، محقق قصد دارد با فرض موثر بودن این نوع تمرینات، تاثیر یک دوره هفته تمرینات اینتروال شدید با رست را بر آمادگی جسمانی و حرکتی مردان فوتبالیست را بررسی نماید. لذا محقق بر آن است که به این پرسش پاسخ دهد که آیا یک دوره تمرینات اینتروال کوتاه مدت شدید تاثیر معنی داری بر فاکتورهای آمادگی جسمانی و حرکتی دختران فوتسالیست دارد یا خیر؟
روش شناسی تحقیق
این مطالعه از نوع تحقیقات نیمه تجربی بود. نمونه تحقیق شامل 30 نفر از دختران فوتسالیست بودند که به دو گروه کنترل 15 - نفر - و گروه تجربی 15 - نفر - تقسیم شدند. پس از انتخاب آزمودنی ها با توجه به معیارهای ورود به تحقیق - شامل نداشتن مشکلات قلبی عروقی، شکستگی، بیماری های عصبی عضلانی، تمایل به شرکت در تحقیق، سلامتی
