بخشی از مقاله
چکیده
پرایمینگ بذر و سیستم هاي مختلف کودي بر رقابت گیاه زراعی و علف هرز تاثیر گذارند. به همین منظور آزمایشی به صورت طرح کرتهاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی اجرا شد. روشهاي مختلف کوددهی در 6 سطح شامل کود دامی - N1 - ، کمپوست - N2 - ، کود شیمیایی - N3 - ، کمپوست + کود دامی - N4 - ، کمپوست + کود دامی + کود شیمیایی - N5 - و تیمار شاهد - N6 - به عنوان سطوح عامل اصلی تعیین شدند. سه سطح تراکم تاج خروس: صفر - D1 - ، - D2 - 10 و - D3 - 20 بوته تاج خروس در متر مربع به عنوان سطوح عامل فرعی و پرایمینگ بذر سویا - P1 - و عدم پرایمینگ بذر - P2 - به عنوان سطوح عامل فرعی-فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع سویا در تیمار P1N3 ایجاد گردید. افزایش تراکم تاج خروس از 10 به 20 بوته ارتفاع تاج خروس را کاهش داد. تیمار N5 داراي بیشترین عملکرد و اجزاي عملکرد دانه بود. بیشترین شاخص برداشت سویا در تیمار کاربرد همزمان کود دامی و کمپوست ایجاد گردید. همچنین شاخص برداشت سویا در اثر افزایش تراکم علف هرز کاهش یافت.
واژههاي کلیدي: جوانهزنی، کود دامی، کمپوست، کود شیمیایی
مقدمه
تاج خروس ریشه قرمز گیاهی دو لپه اي از تیره تاج خروسیان، با ریشه هاي عمودي و ساقه آن قائم با 0/3 متر تا 2 متر طول که انشعابات فراوانی را تولید میکند. ریشه کن سازي تاج خروس به دلیل برخورداري آن از قدرت رقابتی بالا تا حدودي غیر ممکن است و در صورت استقرار اولیه در مزرعه، استقرار آن براي سالهاي بعد نیز مداومت خواهد داشت. یکی از تکنیک هاي ساده اي که قدرت و استقرار و سرعت جوانهزنی گیاهچه و کارایی گیاه زراعی را در شرایط رقابتی بهبود میبخشد، پرایمینگ بذر میباشد. صالحی و تمسکنی - 1 - نشان دادند که تیمار نانو ذرات نقره باعث افزایش درصد جوانه زنی، طول ساقه چه ودر نهایت بهبود استقرار گندم گردید. در آزمایشی لو و همکاران - 3 - مشاهده کردند که ترکیبی از ذرات نانو Sio2,Tio2 فعالیت نیترات ردوکتاز را در سویا افزایش داد و توانایی جذب و استفاده از آب و کود را تشدید نمود. یکی دیگر از موارد تاثیرگذار بر رقابت سویا و تاج خروس نحوه تغذیه و فراهمی عناصر غذایی است. مواد آلی به علت اثرات سازندهاي که بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک خاك دارند به عنوان یکی از ارکان تغذیهاي گیاه و باروري خاك شناخته شدهاند . - 6 - آزمایشات متعددي تاثیر منابع مختلف کودي بر رشد و عملکرد گیاهان زراعی نشان داده است 4 - و . - 5 هدف این آزمایش بررسی سیستم هاي تلفیقی کوددهی در کنار پرایمینگ بذر با نانو ذرات نقره بر صفات سویا در شدت رقابتهاي مختلف با تاج خروس میباشد.
مواد و روشها
این تحقیق به صورت آزمایش مزرعهاي، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی سنندج در سال 1391 انجام شد. آزمایش به صورت طرح کرتهاي دو بار خرد شده در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. روشهاي مختلف کوددهی در 6 سطح شامل 20 تن کود دامی در هکتار - N1 - ، 10 تن کمپوست زباله شهري درهکتار - N2 - ، کود شیمیایی شامل 100 کیلوگرم سوپر فسفات تریپل 25 + کیلوگرم اوره و 50 کیلو گرم سولفات پتاسیم در هکتار - N3 - ، 5 تن کمپوست زباله شهري 10 + تن کود دامی - N4 - ، 5 تن کمپوست زباله شهري 10 + تن کود دامی 50 + کیلو گرم سوپر فسفات تریپل 12 + کیلو گرم اوره 25 + کیلو گرم سولفات پتاسیم در هکتار - N5 - و تیمار شاهد - N6 - به عنوان عامل اصلی تعیین شدند. سه سطح مختلف تراکم علف هرز نیز شامل تراکمهاي صفر - D1 - ، - D2 - 10 و - D3 - 20 بوته تاج خروس در متر مربع به عنوان سطوح عامل فرعی تعیین شدند. پرایمینگ بذر سویا - P1 - و عدم پرایمینگ بذر - P2 - به عنوان سطوح عامل فرعی-فرعی در نظر گرفته شدند. بذر تاج خروس از شرکت پاکان بذر اصفهان تهیه گردید و همزمان با سویا کشت گردید. در حین اجراي آزمایش کلیه علفهاي هرز به جز تاج خروس توسط نیروي کارگري وجین گردید. در مرحله گلدهی سویا ارتفاع بوته و کلروفیل برگ اندازه گیري شد. همچنین در پایان فصل عملکرد و اجزاي عملکرد سویا اندازه گیري شد. براي تجزیه و تحلیل دادهها مطابق روش تجزیه واریانس - PROC ANOVA - از برنامه آماري SAS استفاده شد. مقایسه میانگینهاي صفات نیز به روش آزمون چند دامنهاي دانکن در سطح پنج درصد انجام گرفت.
نتایج و بحث
تجزیه واریانس نشان داد که کود دهی، تراکم تاج خروس و پرایمینگ بذر تاثیر معنی داري - p≤0/01 - بر ارتفاع بوته سویا و تاج خروس داشتند. اما تاثیر تراکم علف هرز و پرایمینگ بذر با نانو ذرات نقره بر کلروفیل برگ معنی دار نبود. در مقایسه میانگینهاي روشهاي مختلف کود دهی نشان داد که بیشترین میزان کلروفیل در تیمار N5 ایجاد گردید. پس از تیمار N5، تیمار N3 به طور معنیداري نسبت به سایر تیمارها برتر بود - جدول . - 1
فراهمی عناصر معدنی نظیر آهن، منیزیم و منگنز با کاربرد توأم کمپوست و کود دامی و نیتروژن و گوگرد توسط کود شیمیایی میتواند یکی از دلایل افزایش کلروفیل برگ در این تیمارها باشد. با توجه به نقش کلیدي عناصري مانند نیتروژن، آهن و منیزیم در ساختمان کلروفیل، به نظر میرسد که تأمین این عناصر دلیل اصلی افزایش کلروفیل برگ باشد. مصرف کود شیمیایی ارتفاع بوته سویا نیز افزایش داد. اثر متقابل پرایمینگ و کود دهی بر ارتفاع سویا معنی دار بود و بیشترین ارتفاع سویا در تیمار P1N3 ایجاد گردید. افزایش تراکم تاج خروس از 10 به 20 بوته ارتفاع تاج خروس را کاهش داد، به نظر میرسد افزایش رقابت درون گونهاي بین بوتههاي تاج خروس باعث این امر شده است. نتایج نشان داد که روشهاي کود دهی، تراکم تاج خروس و پرایمینگ بذر تاثیر معنی داري - p≤0/01 - بر عملکرد و اجزاي عملکرد دانه و شاخص برداشت داشتند. در مقایسه کودهاي پایه مشخص شد که تیمار N5 داراي بیشترین عملکرد و اجزاي عملکرد دانه بود - جدول . - 1
در توجیه این مطلب میتوان اظهار داشت که به موازات رفع نیاز فسفر گیاه توسط کود شیمیایی اضافه نمودن کود دامی و کمپوست باعث فراهمی عناصر کم مصرف براي گیاه گردید. با افزایش تراکم علف هرز عملکرد و اجزاي عملکرد نیز کاهش یافتند - جدول . - 1 مصرف کودهاي آلی باعث گردید که درصد افت عملکرد دانه در شرایط رقابت شدید - D3 - با تاج خروس کاهش یابد. یافتههاي بنچ و همکاران - 2 - نیز کاهش عملکرد سویا در اثر افزایش تراکم تاج خروس را نشان داد.
جدول :1 تاثیر سیستمهاي مختلف کوددهی و تراکم تاج خروس بر عملکرد و صفات زراعی سویا.
میانگینهاي داراي حداقل یک حرف مشترك در هر ستون فاقد اختلاف آماري معنیدار هستند.
با افزایش تراکم تاج خروس وزن 100 دانه افت کمتري نمود و این کاهش از نظر آماري معنی دار نبود. در بین اجزاي عملکرد بیشترین درصد کاهش مربوط به تعداد غلاف در بوته بود. پرایمینگ بذر با نانو ذرات نقره عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته را افزایش داد. بیشترین شاخص برداشت سویا در تیمار کاربرد همزمان آلی و شیمیایی ایجاد گردید. همچنین شاخص برداشت سویا در اثر افزایش تراکم علف هرز کاهش یافت - جدول . - 1
