بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی کود نیترونانو کلات و تراکمهای مختلف کاشت بر عملکرد ذرت سینگل کراس 704، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در فصل زراعی 1393 در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمارها شامل محلول پاشی در 3 سطح - عدم محلول پاشی، یکبار محلول پاشی 45 روز بعد ازکاشت و دو بار محلول پاشی در مراحل 45 روز بعد از کاشت و ظهور تاسل - و تراکم بوته در سه سطح - 7، 8 و 9 بوته در متر مربع - بودند.
نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد بررسی نشان داد که تفاوت در تعداد دفعات محلول پاشی برای صفات وزن تر تک بوته، وزن بلال، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه در سطح احتمال 5 درصد و برای صفات وزن هزار دانه و شاخص برداشت در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. همچنین بین تراکمهای مختلف کاشت از نظر وزن تر تک بوته و وزن بلال در سطح احتمال 5 درصد و از نظر وزن هزار دانه و عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معنی داری وجود داشت. اثر متقابل تعداد دفعات محلول پاشی و تراکمهای متفاوت کاشت برای وزن هزار دانه در سطح احتمال 5 درصد و برای عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود.
مقدمه
گیاهان زراعی از مهمترین منابع تامین نیاز غذایی انسان هستند. افزایش عملکرد این گیاهان که تابعی از عوامل ژنتیکی، محیطی و اثرات متقابل آنها است اهمیت به سزایی دارد
متوسط عملکرد اکثر گیاهان زراعی هنوز کمتر از حد پتانسیل بالقوه آنهاست. عملکرد بالقوه تنها با استفاده از ارقام پر محصول و در شرایط مدیریتی ایدهآل و همراه با محیط فیزیکی و شیمیایی مطلوب بدست میآید - سپهر و ملکوتی، . - 1379 به طور کلی استفاده از کودهای حاوی عناصر کم مصرف در پرورش گیاهان نقش عمدهای دارند بخصوص در خاکهایی که دچار کمبودهایی در عناصر مورد نیاز گیاه هستند از آنجا که بسیاری از خاکها به خصوص در ایران دارای pH قلیایی میباشند و نمی توانند عناصر مهم ریز مغذی را در خود به صورت محلول نگهداری کنند. استفاده از ساختارهایی که بتواند این شکل را حل کند بسیار ضروری است.
استفاده از انواع کلاتها که بسیار بهتر از فرم معمولی، در خاک توسط گیاه جذب میشوند، ثبات بیشتری دارند و با آبشوییٌ، کمتر از دسترسی ریشه خارج میشوند میتواند راهکار مناسبی باشد
در ضمن در سالهای اخیر نحوه تاثیر تغذیه عناصر مورد نیاز به شکل نانوذرات بر رشد و نمو گیاهان مورد توجه قرار گرفتند و نتایج مثبتی در این رابطه گزارش شده است. طبق توصیه محققین فرم کلات شده عناصر ریز مغذی از کارایی بالاتری نسبت به ترکیبات مرسوم برخوردار میباشد
ضمناً یکی از مسائل مهم در مصرف کودهای ریز مغذی، مقایسه روشها و مقادیر مصرف این نوع کودهاست که از دیدگاه افزایش تولید و جنبههای اقتصادی بسیار با اهمیت است. تغذیه برگی - محلول پاشی - روشی جهت کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کارآیی بیشتر آنها میباشد. با این روش تغذیه میتوان، عناصر را در سریعترین زمان در اختیار گیاه قرار داد تا عناصر غذایی به طور مستقیم در اختیار شاخه برگ و میوه قرار گیرند
تراکم گیاه در واحد سطح فیزیکی از عوامل مهم و موثر در تولید محصولات زراعی است. محققان به این امر پی بردهاند که عملکرد بالا در اثر مصرف کود، تامین رطوبت و استفاده از ارقام جدید تنها زمانی به دست میآید که تعداد گیاه در واحد سطح تنظیم شده باشد. تراکم مطلوب جهت دستیابی به حداکثر عملکرد اقتصادی به ژنوتیپ، هدف تولید، فراهمی آب و مواد غذایی قابل استفاده در خاک بستگی دارد
ذرت با نام علمی Zea Mays گیاهی تک لپهای و یک ساله از خانواده Poaceae و با 2n=20 کروموزوم میباشد - مجنون حسینی، . - . - 1384 عملکرد آن به رقم، محل و در دسترس بودن عناصر غذایی خاکی، کاربرد کود و تعداد بوته در واحد سطح بستگی دارد
به نظر میرسد از مهمترین ملاحظات برای تولید موفق دانه با کیفیت بالا در ذرت کاربرد کود مناسب و تعیین بهترین تراکم کاشت میباشد با توجه به آنچه گفته شد هدف از این تحقیق بررسی تاثیر کود نیترونانوکلات و تراکم گیاهی بر روی عملکرد ذرت در منطقه تبریز میباشد که با به کار بردن این کودها میتوان از مصرف بیرویه کودهای شیمیایی جلوگیری نمود و همچنین با رعایت مناسب تراکم کاشت میزان عملکرد را از افزایش داد.
مواد و روشها
آزمایش در فصل زراعی 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز واقع در اراضی کرکج در پانزده کیلومتری شرق شهرستان تبریز اجرا شد. ارتفاع ایستگاه از سطح دریا 1360 متر بوده و مختصات جغرافیایی آن 46 درجه و 17 دقیقه طول شرقی و 38 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی می باشد
این بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی عبارت از تراکم کاشت و محلولپاشی کود نیترونانوکلات بود. پس از عملیات شخم، تسطیح و کرت بندی، بذور در تیرماه 1393 کشت گردید. با توجه به تیمارهای مورد مطالعه 27 کرت در نظر گرفته شد. در هر حفره 3 عدد بذر در عمق 5-7 سانتیمتری از سطح خاک قرار گرفت. بعد از 10 روز گیاهچهها را تنک، و تعداد آنها به 1 بوته کاهش یافت.
بر اساس تراکم در نظر گرفته شده طبق نقشه آزمایش از بین 27 کرت - هر واحد آزمایشی به مساحت 10 متر مربع - و پس از تنک کردن به ترتیب در 9 کرت، 70 بوته برای 9 واحد آزمایشی دیگر 80 بوته و در نهایت برای 9 کرت باقیمانده 90 بوته نگهداری شد. همچنین محلولپاشی کود میکرو کامل یکبار، 30 روز بعد از کاشت به میزان 270 گرم 10 - کیلوگرم در هکتار - برای کل مزرعه انجام شد. و در نهایت تیمار اصلی یعنی کود نیترو نانو کلات به صورت محلولپاشی به مقدار 100 گرم 4 - کیلوگرم در هکتار - در سه مرحله 0 - ، 1 و - 2 بار در هر واحد آزمایشی و بر اساس نقشه کاشت انجام شد.
مرحله اول محلولپاشی 45 روز بعد از کاشت و مرحله دوم در زمان ظهور تاسل تعیین گردید. بدین ترتیب در مرحله اول یعنی 45 روز بعد از کاشت طبق نقشه آزمایشی یک سوم از کل کرتها محلولپاشی نشد یعنی از 27 واحد آزمایشی کل، 9 کرت بدون محلولپاشی - شاهد - ، ولی 18 واحد آزمایشی باقیمانده یکبار محلولپاشی گردید. در مرحله دوم یعنی زمان ظهور تاسل به غیر از 9 کرت شاهد، 9 واحد آزمایشی دیگر که یکبار تیمار شده بودند کنار گذاشته شد و برای 9 کرت باقیمانده برای بار دوم محلولپاشی صورت گرفت.
این کود ترکیبی از عناصر روی به میزان - %6 - ، آهن - %8 - ، منگنز - %4 - ، منیزیم+بر - %2 - ، کلسیم - %2 - و آمینو اسید - %1 - بود. صفات مورد مطالعه زیر بر مبنای میانگین 5 بوته - واحد نمونه گیری - در هر واحد آزمایشی که بهطور تصادفی انتخاب شده بودند اندازهگیری شدند که عبارت بودند از وزن تر تک بوته، وزن بلال، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه.
تجزیه واریانس صفات به صورت آزمایش فاکتوریل و بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. نرمال بودن توزیع انحرافات برای کلیه صفات آزمون گردید.مقایسه میانگین با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن صورت گرفت. برای بررسی ارتباط بین صفات، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. تجزیه دادهها و رسم نمودارها توسط نرمافزارهای آماری SPSS و EXCEL انجام گرفت.
نتایج وبحث
-1-3 مقایسه میانگین اثرات دفعات محلول پاشی کود
-1-1-3 وزن تر تک بوته
مقایسه میانگین وزن تر تک بوته در جدول 1 آمده است. طبق نتایج به دست آمده بیشترین وزن تر تک بوته با محلول پاشی کود نیترو نانو کلات 45 روز بعد از کاشت و در زمان ظهور تاسل بدست آمد. پس از این تیمار، محلول پاشی 45 روز بعد از کاشت و عدم محلول پاشی به ترتیب بیشترین میزان وزن تر تک بوته را به خود اختصاص دادند. محلول پاشی در دو مرحله 45 روز بعد از کاشت و ظهور تاسل وزن تر تک بوته را 281 گرم و محلول پاشی فقط در مرحله 45 روز بعد از کاشت 145/3 گرم عملکرد تک بوته را نسبت به عدم محلول پاشی، افزایش داد. که نشان از تفاوت معنی دار کاربرد محلول پاشی بود. محمودی - 1392 - بیان داشت با محلول پاشی روی در سه مرحله 8-6 برگی، ظهور تاسل و پر شدن دانه ها بیشترین وزن تر چوب بلال را به دست آمد.
جدول-1 مقایسه میانگینهای اثر دفعات محلول پاشی روی برخی از صفات مورد مطالعه در ذرت
