بخشی از مقاله
چکیده :
شفافیت، هسته مرکزی گزارشگری مالی مدرن است. طبق تحقیقات، شفافیت گزارشگری مالی میتواند اعتماد جامعه سرمایه گذاران را افزایش دهد. این پژوهش به بررسی تأثیر شفافیت اطلاعات بر قیمت و بازده سهام شرکتهای بورس تهران میپردازد. بدین منظور، اطلاعات مالی ماهانه و سالانهی 88 شرکت طی7سال جمع آوری شده و در نرم افزار ایویوز تخمین زده شده است. طبق نتایج حاصل آزمون فرضیه اول بین شفافیت اطلاعات و بازده غیرعادی رابطه منفی و معناداری وجود دارد و نتیجه فرضیه دوم رابطه منفی و معناداری بین شفافیت اطلاعات و بازده غیر عادی انباشته نشان میدهد.
کلید واژه: بازده غیرعادی، بازده غیرعادی انباشته، شفافیت اطلاعات
.1 مقدمه
شفافیت هسته مرکزی گزارشگری مالی مدرن است که به استفاده کنندگان در شناخت واحد تجاری کمک میکند. برمبنای نظرات تئوری و تحقیقات پیشین - بارث و همکاران 1 - 2010 - و لنگ و میفت 2 - 2011 - ، عدم تقارن اطلاعات و محیط غیر شفاف، پیامدهای نامطلوب متفاوتی از قبیل افزایش هزینه های معاملات، ضعف بازار، نقدینگی پایین و به طور کلی کاهش سود حاصل از معاملات را در بازار سرمایه به همراه خواهد داشت. شفافیت، ویژگی چند بعدی محیط اطلاعاتی شرکت است و بطور مستقیم قابل اندازه گیری نمیباشد. هرچه سود گزارش شده شفاف و فاقد ابهام باشد، میزان اطمینان سهامداران افزایش یافته و نرخ بازده مورد انتظار ایشان کاهش میابد. در مقابل فقدان شفافیت سود گزارش شده ریسک اطلاعاتی ایجاد میکند که در نتیجه آن، سهامداران خواهان صرف ریسک بالاتری خواهند بود. و به تبع آن بازده مورد انتظار آنها افزایش می یابد.
به عقیده بارث و همکاران - - 2013زمانی که شفافیت سود پایین است، سود نمی تواند به خوبی تغییرات در ارزش شرکت را تبیین کند و سرمایه گذاران در مورد ارزش سهام شرکت با ابهام مواجه میشوند و برخی از سرمایه گذاران شخصا اقدام به تحصیل اطلاعات در مورد شرکت میکنند. کسب اطلاعات در مورد ارزش شرکت، غیر از آن چیزی که در سود منعکس شده است با هزینه همراه خواهد بود؛ هنگامی که این هزینه در میان سرمایه گذاران متفاوت باشد، هریک از آنها به میزان متفاوتی اطلاعات کسب خواهند کرد که این امر منجر به عدم تقارن اطلاعاتی در بین سرمایه گذاران میشود. در شرایط عدم تقارن اطلاعاتی، سرمایه گذاران به دلیل تحمل ریسک اطلاعاتی بالاتر، بازده بیشتری را مطالبه می کنند - بارث و دیگران . - 2013
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
تا کنون تعاریف زیادی از شفافیت صورت گرفته است به عنوان مثال در فرهنگ وبستر - - 1972 شفافیت بدین صورت تعریف شده است"باز بودن یا گشودگی موسسات - دسترسی آسان به عملیات داخل شرکت - آشکار بودن موسسات ، صداقت و قابلیت درک آسان" در این تعریف منظور از باز بودن یا گشودگی موسسات دسترسی آسان به عملیات داخل شرکت و منظور از آشکار بودن موسسات، وضوح اطلاعات است. بوشمن و همکاران - 1 - 2004 شفافیت اطلاعات شرکت را وضعیتی میداند که اطلاعات به طور گستردهای در دسترس، مربوط، قابل اتکا، با کیفیت جامع و به موقوع باشد. آکسا 2 - 2006 - به دنبال تعریف استاندارد اند پورز شفافیت را به موقع بودن و کفایت افشای کارکردهای مالی و عملیاتی شرکت میداند. بارث و همکاران - 2008 - شفافیت سود را تغییر هم زمان سود و تغییر در سودآوری با بازده سهام تعریف کرده اند. از نظر براون و همکاران - 2009 - 3 بهترین تعریف شفافیت در حوزه تجاری عبارت است از صورتهای مالی با کیفیت. همچنین نیلسن و همکاران - 2009 - 4 درباره شفافیت بر این باورند که استفاده کننده اطلاعات در هر زمانی به همه چیز واقف است و او بر اساس اطلاعات شفاف میتواند هر موضوعی را مورد بررسی قرار دهد.
یکی از مهمترین چالشهایی که در تحقیقات تجربی مربوط به شفافیت وجود دارد، اندازه گیری شفافیت است. از نظر مفهومی، کمی کردن میزان شفافیت را میتوان با دقت اطلاعات دریافت شده سنجید. در تلاشهای اخیر برای اندازه گیری شفافیت از معیارهایی مانند بحران مالی یا هموار سازی سود استفاده شده است - لندر5 - ,2008 مرکز تحقیقات و تجزیه و تحلیل بین المللی، شاخصی برای شفافیت ارایه کرده است که این شاخص میانگین امتیاز نود آیتم حسابداری و غیر حسابداری افشا شده توسط نمونه گسترده ای از شرکتها در گزارشگری سالانه آنها است. این مرکز امتیازات معینی برای هر ویژگی تعیین کرده و بر اساس امتیاز بدست آمده میزان شفافیت اطلاعات مالی را اندازه گیری میکند .6 - CIFAR,1995 - لانگ و همکاران - 2010 و - 2011 کیفیت حسابرسی را یکی از شاخص های شفافیت اطلاعات مالی قلمداد می کنند. آن ها در مقاله خود چنین بیان میدارند که اگر اطلاعات حسابداری توسط موسسات حسابرسی وابسته به پنج موسسه بزرگ حسابرسی7 ، رسیدگی شود ، آگاهی دهندگی این اطلاعات بالاتر است.
تحقیقات خارجی
بارث و همکاران - 2013 - به بررسی شفافیت سود حسابداری با هزینه سرمایه در شرکت های آمریکایی با استفاده از 6237 شرکت در فاصله زمانی 1974 الی 2000 پرداختند. در این تحقیق از مدل CAPM و رتبه بندی شرکت ها برای اندازه گیری سود استفاده کردند و نتایج تحقیق آنها نشان داد که بین شفافیت سود با هزینه سرمایه رابطه معناداری وجود دارد.
آندراده و دیگران - 2009 - 8 به بررسی رابطه بین شفافیت صورت های مالی و هزینه بدهی پرداختند. آنها شواهدی ارائه کردند که نشان می دهد با افزایش شفافیت گزارشگری مالی، هزینه بدهی شرکت کاهش می یابد. آنها متوجه شدند بهبود کیفیت گزارشگری مالی درک شده توسط سرمایه گذاران، باعث صرفه جویی مبلغ قابل توجهی در هزینه های مالی شرکت می شود. علاوه بر آن دریافتند که میزان شفافیت صورت های مالی بر قیمت گذاری قراردادهای بدهی تاثیرگذار است.
البرت و همکاران - - 2010 به بررسی تاثیر شفافیت حسابداری بر انتظار قیمت گذاری نادرست تحلیلگران پرداختند. آنها شواهدی تجربی و نظری فراهم کردند که نشان می دهد ویژگی های سرمایه گذاران نهادی شرکت می تواند به افزایش شفافیت حسابداری منجرشده، انتظارات سرمایه گذاران حرفهای را تحریک کند. نتایج آنها نشان می دهد که انتظارات تحلیل گران متاثر از شفافیت سود حسابداری است. همچنین شفافیت بیشتر صورتهای مالی نه تنها انتظارات قیمت گذاری نادرست را کاهش می دهد، بلکه انتظار قیمت گذاری نادرست را تحریک می کند.
چانگ و همکاران - - 2010 به بررسی وجود شفافیت در شرکت های پذیرفته شده در بورس چین پرداختند. آنها با بررسی 100 شرکت از سال 2004 تا 2007 و استفاده از شاخص های طراحی شده توسط سازمان همکاری و توسعه اقتصادی - - OECD نشان دادند که ارتباط معناداری بین معیار شفافیت به کار گرفته شده و ارزش سهام شرکت ها وجود دارد که گویای وجود شفافیت در بورس چین است.
تحقیقات داخلی:
آشتاب - - 1386در تحقیقی به بررسی رابطه بین دقت پیش بینی سود و بازده غیرعادی سهام شرکت های تازه وارد به بورس، طی سالهای 1384-1378 پرداخت. یافته های او گویای این نکته بود که بین دقت پیش بینی سود و بازده غیرعادی سهام جدید رابطه منفی وجود دارد.
حساس یگانه ، یحیی - 1387 - ، در پژوهش خود با عنوان »حاکمیت شرکتی و شفافیت«، به این نتیجه رسید که هرقدر انتشار اطلاعات در جوامع بیشتر باشد، امکان اتخاذ تصمیمهای آگاهانه و پاسخگویی در مورد چگونگی تحصیل و مصرف منابع، بیشتر میشود و امکان رشد فساد کاهش مییابد. پیچیدگی مفهوم شفافیت باعث شده است تا اندازهگیری آن بسیار مشکل باشد. شفافیت به عنوان ابزاری برای رشدو توسعه جوامع ضروری است.
پناهیان و صادقی - - 1389 به بررسی تطبیقی تاثیر استنباط از شفافیت اطلاعات مالی در تبیین رفتار سرمایه گذار در بورس اوراق بهادار تهران و بورس سهام تایوان پرداختند. نتایج حاصل از بررسی آنها نشان می دهد که بهبود شفافیت اطلاعات مالی در بورس تهران می تواند موجب افزایش اعتماد عمومی و افزایش فعالیت سرمایه گذاران گردد.
حقیقت و علوی - 1392 - به بررسی ارتباط بین شفافیت سود حسابداری و بازده غیر عادی سهام پرداختند. آنها بیان کردند با توجه به اهمیت بالای سود در میان اطلاعات منتشر شده شرکت ها، افشای توام با شفافیت صورت های مالی میتواند کسب بازده های غیر عادی را کاهش دهد.یافته های تحقیقات حاصل از آزمون فرضیات مؤید ارتباط منفی و معنا داری بین شفافیت سود و حسابداری و بازده غیر عادی سهام با و بدون وجود متغیر های کنترلی در محیط بورس اوراق بهادار تهران است. بر این اساس شفافیت بیشتر اطلاعات مالی که هدف اصلی نهاد های نظارتی، به ویژه سازمان بورس اوراق بهادار تهران است، میتواند به تخصیص بهینه منابع کمک کند و هرگونه عدم تقارن اطلاعاتی را از میان بردارد.
بولو و حسنی القار - 1393 - به بررسی ارتباط میان کیفیت سود، عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه حقوق صاحبان پرداختند. آنها 72 شرکت را در دوره زمانی 1387 تا 1391 مورد بررسی قرار داده و برای سنجش کیفیت سود از رگرسیون غلتان استفاده کردند.نتایج حاصل از آزمون فرضیه های تحقیق بیانگر وجود رابطه مثبت و معنادار میان عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه حقوق سهام دارد. همچنین رابطه منفی و معنادری میان عدم تقارن اطلاعاتی و کیفیت سود موجود است. اما نتایج حاصل از آزمون، وجود رابطه معنادار میان کیفیت سود و هزینه حقوق صاحبان سهام را رد کرده است.
