بخشی از مقاله
خلاصه
نوع اظهارنظر حسابرسی تاثیرهای متفاوتی را بر صاحبکار و سایر استفاده کنندگان دارد. یکی از مهمترین عوامل اندازه گیری موفقیت شرکت و ارزیابی آن ، میزان شفافیت صورتهای مالی آن است . از طرف دیگر مدیران شرکت ها برای نشان دادن یک عملکرد مطلوب از خود به شدت بر نوع گزارش حسابرسی تمرکز دارند. لذا بررسی نقش نوع گزارش حسابرسی بر شفافیت رتبه بندی شرکت نشان دهنده ی اهمیت این موضوع بر فرآیند اداری شرکت ها می باشد.
بر این اساس، این تحقیق در پی آن است تا تاثیرگرایش اظهارنظر گزارش حسابرسی به سمت مقبول بر تغییر رتبه شفافیت اطلاعات در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بین سالهای1388 تا 1392 بررسی کند. تحقیق از نوع کاربردی و در زمره تحقیقات توصیفی قرار دارد. روش تحقیق تحلیل ثانویه بوده و گردآوری اطلاعات به صورت میدانی با ابزار فیش برداری از آرشیو بورس می باشد.
برای بررسی نرمالیتی از آماره آزمون کلموگروف اسمیرنف و برای آزمون فرضیههای تحقیق، آزمون مقایسه t زوجی استفاده شده است. در این راستا تغییر اظهارنظر گزارش حسابرسی از مشروط به مقبول بر رتبه شفافیت اطلاعاتی شرکت ها و رتبه موسسات حسابرسی مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تغییر اظهار نظر گزارش حسابرس بر رتبه بندی شفافیت اطلاعات شرکت ها تاثیری ندارد.
مجموعه صورت های مالی عمده ترین وسیله ارائه اطلاعات به خارج از واحدهای اقتصادی است . اطلاعات ارائه شده در این صورتها در صورتی برای استفاده کنندگان مفید و سودمند است که شفاف باشند. در این راستا گزارش ها و صورتهای مالی، یکی از مهمترین اجزا سیستم اطلاعات مدیریت است، وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل محاسبه یکی از ارکان اصلی پاسخگویی مدیران اجرایی و از نیازهای اصلی تصمیم گیرندگان اصلی است.
اگر چه اطلاعات از منابع مختلف قابل استخراج است اما در حال حاضر صورتهای مالی، هسته اصلی منابع اطلاعات مالی را تشکیل می دهند، بنابراین باید از کیفیت مطلوبی برخوردار باشند. اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی نسبت به مطلوبیت صورتهای مالی در چارچوب استاندارد های حسابداری منجر به افزایش کیفیت اطلاعات می گردد. منظور از شفافیت، افشای عمومی اطلاعات موثق و به موقع است که استفاده کنندگان را قادر می سازد تا از عملکرد و وضعیت مالی و روش های مدیریت، ارزیابی صحیحی به عمل آورند. برای نیل به شفافیت، لازم است شرکت افشاهای به موقع، صحیح، مرتبط و کافی از اطلاعات کمی و کیفی را ارائه نماید به نحوی که استفاده کنندگان، توان انجام یک ارزیابی مناسب در مورد فعالیت ها و وضعیت ریسک آن شرکت را بیابند
نتایج بررسیها و مطالعات در مورد بازارهای سرمایه این امکان را فراهم میآورد که سرمایه-گذاران و استفاده کنندگان از اطلاعات به آسانی بیشتری شرکتهای برتر را نسبت به سایر شرکتها تمیز دهند و بدین ترتیب سرمایه گذاری معقول تری انجام دهند. این نقش در کشورهای توسعه یافته به وسیله مؤسسات رتبه بندی انجام می شود؛ اما بازار سرمایه ایران چنین مؤسساتی ندارد و تنها رتبهبندی رایج، معمول و معتبر شرکت ها، رتبه بندی سازمان بورس اوراق بهادار تهران و رتبه بندی سازمان مدیریت صنعتی است.
رتبه بندی های انجام شده توسط مؤسسات گوناگون رتبه بندی در بازارهای مختلف سرمایه در جهت شفافیت بیشتر اطلاعات و کمک به عموم سرمایه گذاران در درک وضعیت نسبی شرکت ها و معاملات قابل قبول صورت می گیرد. بنابراین تحقیقات مختلف در خصوص رتبه بندی شرکت ها با استفاده از معیارها و شاخص های مختلف از جمله معیارهای مستخرج از صور ت های مالی، می تواند گامی مهم در کاراتر شدن بازارهای سرمایه به لحاظ اطلاعاتی و تشویق و ترغیب شرکتها برای بهبود وضعیت کنونی باشد.
انتظار می رود زمانی که اظهار نظر حسابرس از مشروط به سمت مقبول تغییر می یابد نشان دهنده این امر باشد که اطلاعات مالی شفاف تر شده و انظباط مالی بیشتر، اثرات منفی یا ایراداتی که به تصمیم گیری سهامداران اثر گذار است را حذف کرده است. انتظار می رود عملکرد شرکت بهتر و گزارشات خود را به موقع تر ارائه دهد در نتیجه این امر، اطلاعات مالی قابل اتکاتر باعث افزایش رتبه شفافیت اطلاعات شرکت ها شود.
آنچه در بازارهای سرمایه باید مورد توجه قرار گیرد این است که بسیاری از افرادی که اقدام به سرمایه گذاری می کنند، مردم عادی هستند که تنها راه دسترسی آن ها به اطلاعات مهم شرکت ها، اطلاعیه هایی می باشد که از جانب شرکت ها در قالب گزارش های حسابداری و صورتهای مالی منتشر می شود با توجه به اینکه در بند اول مفاهیم نظری و گزارشگری مالی استاندارد حسابداری ایران، هدف اصلی از ارائه اطلاعات حسابداری کمک به تصمیم گیری های اقتصادی افراد است و با توجه به اهمیت پاسخگویی شرکت ها در قبال ذینفعان، حسابرسی از این منظر می تواند گویای اهمیت این امر باشد.
یکی از مهمترین عوامل اندازه گیری موفقیت شرکت و ارزیابی آن، میزان شفافیت صورتهای مالی آن است. از طرف دیگر هرچه اطلاعات مقبول، مردم عادی اطلاعات بهتر در دست داشته بهتر می توانند تصمیم گیری و سرمایه گذاری کنند. لذا بررسی نقش گزارش حسابرسی بر به موقع بودن افشای شرکتی شرکت نشان دهنده اهمیت این موضوع بر فرآیند اداری شرکت ها می باشد. با تحقیق حاضر قصد آن دارد که این اهمیت را به صورت برجسته تری واکاوی نماید.
.2 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
رتبه بندی شرکت ها اهداف درون سازمانی و برون سازمانی متعددی را دنبال میکند. از جمله مهم ترین اهداف کاربردی رتبه بندی شرکت ها را می توان به شرح زیر عنوان کرد:
- فراهم شدن امکان مقایسه شرکت ها با رقیبان
- تعیین نقاط قوت و ضعف داخلی و فرصت ها و تهدیدهای محیطی
- بهبود، ارشاد و هدایت عملکرد مدیران ارشد شرکت و واحدهای مختلف آن
- کمک به اعتباردهندگان در انتخاب برترین شرکت در دادن اعتبارات آینده
- تجدید نظر در سرمایه گذاری های گذشته و تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری های جدید بر اساس رتبه-بندی ها
- تجدیدنظر و تصمیم گیری در خصوص خرید و وفادار نگه داشتن مشتریان به شرکت های برتر
- کمک به تجدید نظر و تصمیم گیری دولت و سازما ن های دولتی در خصوص حمایت، مداخله، تنبیه یا تشویق و هدایت شرکتها.
پیشینه مؤسسات رتبه بندی
امروزه سازمان ها، مؤسسات و مجله های گوناگونی در سطح جهان بسته به حوزه کاری خود، به رتبه بندی شرکت ها مبادرت می کنند و در این زمینه نیز شهرت و اعتبار خاصی یافته اند. این رتبه بندی ها با رو ش ها و شاخص های کمی و کیفی مختلف و با توجه به هدفی که این مؤسسات مذکور دنبال می کنند، انجام می گیرد. از جمله مهمترین موسسات و مجلات در خارج از کشور را می توان به Forbes، Fortune، Business week، Industry،week و ... نام برد و سازمانی نظیر سازمان بورس اوراق بهادار ، سازمان مدیریت صنعتی که در سال 1377 تنها براساس یک متغیر شروع به رتبه بندی صد شرکت برتر نمود را اشاره کرد که در حال حاضر این موسسات براساس شاخص ها و متغیرهای متعددی شرکت ها را رتبه بندی می کنند. همچنین لازم به ذکر است که سالانه انجمن انفورماتیک کشور نوعی رتبه بندی از تمامی شرکت های انفورماتیک براساس نیروی انسانی انجام می دهد.
اندازه گیری رتبه شفافیت اطلاعات سازمان بورس
امتیاز های سالیانه رتبه شفافیت اطلاعات شرکت های پذیرفته شده برای دوره های 3،6،9 و 12 ماهه محاسبه و توسط سازمان بورس و اوراق بهادار برای سال های 1382به بعد منتشر گردیده است. این امتیازها، ارزیابی بورس درباره میزان آگاهی بخشی افشای شرکتی را منعکس می نماید . امتیازهای مذکور، براساس میانگین وزنی معیارهای به موقع بودن و قابلیت اتکای اطلاعات افشا شده محاسبه می گردد.
اطلاعات ارزیابی شده، براساس مقررات افشای اطلاعات در بورس، ازجمله صورت های مالی سالیانه، صورت های مالی میان دوره ای3، 6 - حسابرسی شده - و9 ماهه و پیش بینی درآمد هر سهم در مقاطع زمانی 3، 6، 9و 12ماهه می باشد. تأخیر در ارسال اطلاعات به بورس در مقایسه با مهلت های زمانی مقرر و تفاوت در سودهای محقق شده نسبت به پیش بینی ها برای محاسبه به موقع بودن و قابلیت اتکای افشاء استفاده گردیده است. برای محاسبه رتبه کل شفافیت اطلاعات شرکت ها معیارهای به موقع بودن و قابلیت اتکا با وزن های دو سوم و یک سوم مورد استفاده قرار گرفته اند.
