بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر سازوکارهای راهبری شرکتی بر روی شفافیت و همزمانی بازده سهام است.
روششناسی: اطلاعات 65 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1389 تا 1394 با روش پنل دیتا تحلیل شد.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که تاثیر راهبری شرکتی بر همزمانی بازده سهام در شرکتهای بزرگتر، بیشتر از شرکتهای کوچکتر است. اندازه هیئتمدیره، ترکیب هیئتمدیره و دوگانگی مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت عوامل معنیدار تاثیرگذار بر شفافیت بهوسیله کاهش همزمانی بازده سهام بودند. همچنین شرکتها، هیئتمدیرههای کوچکتر را بیش از هیئتمدیره بزرگتر انتخاب میکنند، زیرا تأثیر مفت سواری به هیئتمدیره بزرگتر مربوط است و میتواند همزمانی بازده سهام را افزایش دهد؛ ازاینرو، شفافیت کاهش مییابد. باید نسبت مدیران غیر اجرائی در هیئت مدیره افزایش یابد، زیرا میتواند تأثیر منفی بر همزمانی بازده سهام و اثرات مثبت بر شفافیت داشته باشد. همچنین افزایش اندازه شرکت سبب افزایش همزمانی بازده سهام و کاهش شفافیت شرکت میشود.
دانشافزایی: این پژوهش، نخستین پژوهش در خصوص تأثیر راهبری شرکتی بر شفافیت و همزمانی بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران است.
واژههای کلیدی: راهبری شرکتی، شفافیت، همزمانی بازده سهام.
مقدمه راهبری شرکتی به معنای قوانین، مقررات، ساختارها، فرهنگها و سی ستمهایی ا ست که موجب د ستیابی به هدفهای پاسخگویی، شفافیت، عدالت و رعایت حقوق ذینفعان میشود .[3] راهبری شرکتی رخدادی که بعضی از افراد اطلاعات بیشتری درباره شرکت، نسبت به افراد دیگر دارند - عدم تقارن اطلاعاتی - را کاهش می دهد. کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، باعث شفافیت می شود. این دیدگاه در ادبیات پژوهش مطرح شده که شفافیت شرکت و راهبری شرکتی با ایجاد اثرات خوب، توانائی شرکت را افزایش می دهد .[18] طبق بررسی بیک و برون [8] شرکتها باکیفیت راهبری شرکتی بالا، اطلاعات بیشتری را افشا میکنند. علاوه بر آن، شرکتها با یک ساختار راهبری شرکتی مناسب، شفافیت بیشتری از شرکتهایی که چارچوب راهبری شرکتی ضعیفتری دارند خواهند داشت. در ادبیات موضوع، همزمانی بازده سهام، درکی از میزان افشای شرکتی ایجادشده توسط شرکتها را در اختیار میگذارد. این امر، منجر به افزایش بحث ها پیرامون مفهوم افشای اطلاعات شرکتی، راهبری و همزمانی شد. همزمانی بازده سهام به معنی حرکت بازده سهام خاص هم سو با بازده بازار توضیح دادهشده است. به این معنی که حرکت سهام آن چیزی است که امکان حرکت با بازار را نشان میدهد. یا بیانگر درجهای از اطلاعات بازار و صنعت است که در قیمت سهام شرکت منعکس میشود .[14]
در توضیح همزمانی بازده سهام، مورک، یانگ و یو [19] اولین افرادی بودند که در این زمینه پژوهش کردند و با ارائه شواهدی نشان دادند که همزمانی بازده سهام، میزانی از بازده سهام یک شرکت خاص است که با بازده بازار هم حرکتی دارند. سالها بعد مورک و همکاران 2]،[19 دریافتند که تعریف همزمانی بازده سهام متفاوت نیست. به عقیده دیو و همکاران [10] همزمانی به حرکت قیمت سهام برمیگردد؛ به میزانی که قیمت سهام خاص دستهجمعی به بالا و پایین حرکت میکند. خانداکر [16] توضیح میدهد که همزمانی قیمت سهام، تمایل بازار سهام به حرکت در همان جهت در یک دوره زمانی خاص؛ مانند یک روز یا یک هفته معین است. با این توضیحات، یک بازار بیشتر همزمان است اگر بهطورکلی قیمت سهامهای خاص باهم متفاوت باشند. طبق پژوهش بوشمن و همکاران [9] در توضیح شفافیت شرکت، اطلاعات خاص شرکت برای شرکتهای تجاری بیرونی یا انتشار اطلاعات به شرکتکنندگان بازار بهطور علنی در دسترس است. طبق پژوهش جین و مایرز [15] همزمانی بازده سهام را میتوان به عنوان اندازهگیری شفافیت شرکت تفسیر کرد؛ زیرا نشان میدهد چقدر شاخص بازار، بازده شرکت خاص را توضیح میدهد.
این رویکرد همزمانی بازده سهام توسط دیدگاهی در ادبیات مانند جین و مایرز 2]،[15 حمایتشده که استدلال کردند همزمانی بازده سهام میتواند بهعنوان اندازهگیری شفافیت شرکت تفسیر شود، زیرا نشان میدهد چقدر شاخص بازار بازده شرکت خاص را توضیح میدهد.
در حال حاضر، هنوز بورس اوراق بهادار تهران چارچوب قانونی قوی برای توسعه افشا در بازار سهام ندارد. همچنین در ایران، قانون افشای اطلاعات سختگیرانه همانند بورس های کشورهای پیشرفته که شرکتها را مجبور به نشان دادن اطلاعات درست و منصفانه کند، وجود ندارد. در نبود یک چنین چارچوب مؤثری، انتظار میرود
راهبری شرکتی کارآمد در سطح شرکت نقش بسیار مهمی را در بهبود افشای اطلاعات؛ و در نتیجه توسعه شفافیت بازی کند. با توجه به خلاء مطالعاتی موجود، این پژوهش تلاش می کند تا تاثیر سازوکارهای راهبری شرکتی را بر همزمانی بازده سهام و شفافیت را مورد مطالعه قرار دهد.
پیشینه پژوهش
مطالعات تأثیرگذار بر همزمانی بازده سهام از سال 2000 آغاز شد و حوزهنسبتاً جدیدی را در ادبیات مالی ایجاد کرد. در این بخش، مهم ترین مطالعات انجام شده در جهان و کشور ما در خصوص موضوع پژوهش ارائه می شود. در مطالعات انجام شده در کشور ما، همتی، سیرانی و محمدی [7] اثر کیفیت حسابرسی و ساختار مالکیت بر همزمانی قیمت سهام در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار دادند. طبق نتایج بهدستآمده، رابطه منفی و معناداری بین سهامداران عمده و همزمانی در قیمت سهام وجود دارد و همچنین نتایج بیانگر آن است که هرچه کیفیت حسابرسی بیشتر باشد، قیمت سهام حاوی اطلاعات خواهد بود. یافتههای پژوهش همچنین نشان داد درصورتیکه سهامداران عمده، دولتی یا وابسته به دولت باشند، تضاد منافع مدیران و سهامداران کمتر خواهد بود
و اطلاعات در ارتباط با قیمت سهام به صورت شفاف، موجود و در اختیار سرمایهگذاران خواهد بود. همچنین کامیابی و پرهیزگار [6] به بررسی رابطه بین سرمایهگذاران نهادی و همزمانی قیمت سهام در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. در این پژوهش سرمایهگذاران نهادی برحسب میزان انگیزه و تمایلشان جهت کنترل و نظارت بر شرکتها، به دو گروه سرمایهگذاران نهادی پایدار - بلندمدت - و ناپایدار - موقت - تقسیمشدند تا رابطه آنها با همزمانی قیمت سهام مورد بررسی قرار گیرد. نتایج پژوهش حاکی از وجود ارتباط منفی معناداری بین سرمایهگذاری نهادی و همزمانی قیمت سهام بود. همچنین، یافتهها نشان داد که بین پایداری سرمایهگذاران نهادی و همزمانی قیمت سهام رابطه منفی معناداری وجود دارد. درحالیکه بین ناپایداری سرمایهگذاران نهادی و همزمانی قیمت سهام رابطه مثبت معناداری وجود دارد. در پژوهشی دیگر، جوانی قلندری [2] تاثیر تخصص حسابرس بر کیفیت سود و همزمانی قیمت سهام را موردبررسی قرارداد و نتایج حاکی از آن بود که بین کیفیت سود و همزمانی قیمت سهام رابطه منفی وجود دارد. ضمنا دولو و امامی [4] رابطه بین همزمانی قیمت سهام و نقد شوندگی سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قراردادند
و نتایج حاکی از آن بود که بین همزمانی قیمت سهام با نقد شوندگی رابطه مثبت و معنیداری وجود دارد و افزایش همزمانی قیمت سهام موجب بهبود نقد شوندگی سهام میشود. همچنین فروغی و حقیقت [5] تاثیر سرمایهگذاران نهادی بر همزمانی قیمت و ریسک سقوط قیمت سهام را بررسی کردند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که وجود سرمایهگذاران نهادی در ساختار مالکیت تاثیر منفی بر همزمانی قیمت و ریسک سقوط سهام دارد. به علاوه احمدپور و پیکرنگار قلعه رودخانی [1] در پژوهشی به تبیین رابطه بین کیفیت اقلام تعهدی با همزمانی قیمت در بورس اوراق بهادار پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که بین کیفیت اقلام تعهدی غیر اختیاری و همزمانی قیمت
