بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی سه عامل مدیریت داخلی و سازمانی، شبکه سازی و کارآفرینی بر تجاری سازی نتایج تحقیقات می باشد. که برگرفته از پایانامه کارشناسی ارشد با موضوع بررسی عوامل موثر بر تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاه های شهرستان اسفراین است. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از حیث روش اجرا توصیفی- پیمایشی، علی است. جامعه آماری رؤسا، معاونین و اعضای هیات علمی دانشگاه ها شهرستان اسفراین بوده که به دلیل اهمیت نظر تمامی اعضای جامعه از روش سرشماری برای تعیین حجم نمونه استفاده شده است. تعداد جامعه آماری 74 نفر بوده که پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها، 68 عدد بازگشت و به عنوان نمونه آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. ابزار تحقیق پرسشنامه استاندارد عبدالملکی - 1393 - می باشد که براساس طیف پنج تایی لیکرت طراحی و روایی محتوایی آن با مراجعه به اساتید و متخصصین مورد تأیید قرار گرفته و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ، 0/813 به دست آمده است. داده ها توسط نرم افزار SPSS محاسبه و نتایج به دست آمده حاکی از تأثیر فراوان سه عامل مدیریت داخلی و سازمانی، شبکه سازی و کارآفرینی بر تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاه های شهرستان اسفراین می باشد. نادیده گرفتن اهمیت تجاری سازی تحقیقات دانشگاهی توسط سیاست گذاران دانشگاه و دولت، منجر به هزینه های بالای اجرای پروژه ها، اتلاف وقت پژوهشگران و کاهش انگیزه می گردد بنابراین با تأکید بر نظام های مناسب تجاری سازی با توجه به عوامل مؤثر بر آن می توان برنامه ریزی های میان مدت، کوتاه مدت و بلندمدت موفق تری جهت بهبود عملکرد دانشگاه ها در تجاری سازی انجام داد.
-1 مقدمه
در دنیای امروز رابطه مستقیمی میان توسعه فناوری و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشورها برقرار است. به طوریکه میتوان گفت، دانش و فناوری عاملی اساسی برای ایجاد ثروت، توانایی و دانایی کشورها بوده و وسیلهای قدرتمند در توسعه ملی تلقی میگردد. بنابراین اتخاذ راهبردهای انتشار دانش و فناوری مناسب در بخشهای مختلف اقتصاد کشور جزء ضروریات بازسازی و توسعه اقتصادی یک کشور محسوب میگردد در بخش دانشگاهی کشور بهره گیری از نتایج تحقیقات و تجاری سازی آنها از اولویتهای مهم محسوب میگردد، چرا که منافع ملی ایجاب میکند از صرف منابع مهم و قابل توجهی که در قالب نیروهای متخصص، اعتبارات و فرصت زمانی جهت انجام تحقیقات در این بخش صورت میگیرد، حداکثر بهره برداری به عمل آید و جامعه از نتایج حاصل از این تحقیقات در بخشهای مختلف اجتماعی اقتصادی بهره مند گردد. اما تجاری سازی نتایج تحقیقات، فرآیندی نیست که فقط یک طرف داشته باشد یا بخش دانشگاهی به تنهایی بتواند به آن اقدام نماید، بلکه این فرآیند در تعاملات بین طرفهای متعدد اجتماعی و با تأثیرپذیری شدید از چهارچوبهای قوانین و مقررات، توانمندیهای اجرایی و تخصصی محیط بخش دانشگاهی، منابع مالی در دسترس و شرایط و ویژگیهای محیط اقتصادی تکنولوژیک، جریان مییابد. بنابراین موفقیت بخش دانشگاهی در تجاری سازی نتایج تحقیقات مستلزم فراهم بودن شرایط و پیش نیازهای مهم و مختلفی در بخش دانشگاهی، بخش صنعت و محیط اقتصادی اجتماعی حاکم بر این دو بخش است بسیاری از دانشهای تولید شده در دانشگاهها به شکل نتایج مکتوبی درنیامده است. از آنجایی که پرسنل مهارت دیده و فارغ التحصیلان شایسته با دانشهای به روز از دانشگاه وارد صنعت میشوند، بنابراین مهمترین کانال منحصر به فرد تبادل موفقیت آمیز دانش از دانشگاهها به بخش تجاری میباشند. مهارت تجاری به طور معمول در خارج از دانشگاه یافت میشود و بنابراین برای پژوهشگران برقراری ارتباط با صنعت ضروری خواهد بود به هر حال تجاری سازی نتایج تحقیقات و کارآفرینی دانشگاهی ماموریتهای جدیدی هستند که انتظار میرود در این برهه از زمان دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی به طور کارآمدتری در این عرصهها ظاهر شده و نقش و مسئولیت خود را در تقویت و توانمندسازی نظام ملی نوآوری ایفا نمایند اهمیت تجاری سازی تحقیق و توسعه و فناوری به حدی است که در حال حاضر بسیاری از موسسات تحقیقاتی با بهره گیری از خدمات مشاورهای و انجام پروژههای تحقیقاتی به صورت همکاری مشترک به تجاری سازی فناوری خود رسمیت دادهاند و تعداد این گونه مراکز خدمات مشاورهای در کشورهای پیشرفته صنعتی روز به روز در حال افزایش است. نکته حائز اهمیت آنکه تجاری سازی بخش مهمی از فرایند نوآوری است و هیچ فناوری و محصولی بدون آن با موفقیت وارد بازار نمی شود نادیده گرفتن اهمیت عوامل مؤثر بر تجاری سازی تحقیق های دانشگاهی توسط سیاست گذاران دانشگاه و دولت، منجر به هزینه های بسیار بالای اجرای پروژه های تجاری سازی تحقیق های دانشگاهی، اتلاف وقت پژوهشگران دانشگاهی، کاهش انگیزه در پژوهشگران و سایر موارد می شود. در مقابل تأکید بر عوامل مؤثر بر تجاری سازی می تواند تحلیل های به دست آمده برای توسعه سیاست های دانشگاه، راهبردها و ابتکارهای مرتبط با تجاری سازی تحقیق های دانشگاهی را به همراه داشته باشد. هم چنین برنامه ریزی میان مدت، کوتاه مدت و بلندمدت و تعیین اهداف، بررسی روندها و تحلیل نتایج را به دنبال دارد. و در نهایت ایجاد اولویت های مشترک و تعیین معیارها با صنعت، سهامداران خارجی، سیاست گذاران، نهادهای حمایت کننده ی مالی و سایر ذی نفعان می تواند منجر به بهبود عملکرد تجاری سازی در دانشگاه ها شود. بنابراین لزوم انجام این تحقیق و تحقیقات مشابه و گسترده تر بیش از هر زمان دیگری نمایان است. سوال اصلی تحقیق حاضر بررسی عوامل مؤثر بر تجاری سازی نتایج تحقیقات دانشگاه های شهرستان اسفراین می باشد.
-2 مفهوم تجاری سازی
تجاری سازی1 از نظر لغوی در لغات آمریکایی هریتج 2 به معنای »به کارگیری روشهای کسب و کار به منظور سود« و »بهره مندی« آمده است. تعاریف متعددی از قبیل : معرفی یک محصول یا خدمت در بازار برای سود«، »فرآیند تبدیل چیزی به فعالیت تجاری«، تعاریف تقریباً مترادفی هستند که در سایر فرهنگ لغتها برای تجاریسازی میتوان یافت. در ادبیات نوآوری نیز تعاریفی نزدیک به هم از تجاری سازی صورت گرفته است. سادهترین تعریف تجاری سازی را عرضه یک محصول جدید در بازار میداند. همچنین ریمر3، آیسرمن4 و دیگران - 2003 - تجاری سازی را »فرآیند تبدیل تکنولوژی به محصولات موفق اقتصادی« تعریف میکنند. دولت کانادا در سند برنامه بودجه ای سال 20041، تجاری سازی را این گونه تعریف کرده است: » فرآیندی که از طریق آن یافتههای حاصل از تحقیق به بازار آورده میشوند و ایده ها یا یافتههای جدید به محصولات و خدمات جدید یا تکنولوژیهای فروخت نی در سراسر جهان، توسعه مییابند. مفهوم انتقال فناوری بین بخش دانشگاهی و صنعت چنین بیان میگردد: انتقال یک ایده، روش، مهارت، دانش فنی، دارایی فکری، کشف یا اختراع ناشی از پژوهش علمی انجام شده در بخش دانشگاهی به یک محیط صنعتی که در آن ممکن است به توسعه و یا بهبود محصولات و فرآیندها منجر شود. این مفهوم که به عنوان صنعتیسازی دانش بخش دانشگاهی نیز اطلاق میگردد، به لحاظ کاربردی دقیقاً مرتبط و مترادف با مفهوم تجاریسازی نتایج تحقیقات میباشد ارتباط دانشگاه با صنایع و سازمانها، امروزه بخشی از یک سیاست جامع و دراز مدت علوم و فناوری کشور و لذا دانشگاههای کشور تلقی میگردد. در این میان ارتباطات آموزشی، تحقیقاتی و مشاورههای با صنایع، بیشترین مکانیسم ارتباطی را در تجاریسازی سرمایههای فکری برخی دانشگاههای ایران در دهه گذشته ایفا نموده است - عباسی، . - 64 :1388 بررسی دادههای موجود مؤید آن است که از یک سو ایفای نقش اقتصادی توسط دانشگاه غیرقابل اجتناب است و از سوی دیگر نیز نهاد علمی میباید فارغ از دغدغههای مالی رسالت خود را در تولید علم ناب به انجام رساند. امروزه شاهد آن هستیم که دانشگاههای کشور به علت حضور استادان و دانشجویان نخبه دارای پتانسیلهای لازم برای ورود به تجارت دانش میباشند اما هنوز زیرساختهای لازم برای این بخش از جامعه فراهم نشده است. ورود به تجارت دانش توسط دانشگاه نیازمند برنامهریزی دقیق بلند و کوتاه مدت از سوی دولت با مشارکت فعال، پویا و انتقادی دانشگاه و صنعت است. بنابراین با اتخاذ چنین رویکرد باید به بررسی آینده پژوهانهتر و علمیتر وضعیت تجاریسازی در دانشگاهها پرداخت. - عبدالملکی، - 1393
-3 عوامل مؤثر بر تجاری سازی
-1-3مدیریت داخلی و سازمانی
مدیریت عبارت است از فراگردی برای حل مسائل مربوط به تأمین هدفهای سازمانی که به نحو مطلوب از طریق استفاده موثر و کارآمد از منابع کمیاب در یک محیط در حال تغییر به کار میرود.
سه جنبه اصلی مدیریت داخلی عبارتند از:
-1 مدیریت مالی و تغییرات ایجاد شده در نظام بودجه بندی که در بخش دولتی از اهمیت خاصی برخوردارند. -2 مدیریت امور کارکنان -3 مدیریت عملکر
مسئله مدیریت داخلی و سازمانی به شدت با اثربخشی و کارایی سازمان در فرایند انتقال و تجاری سازی فناوری مرتبط است. موضوعاتی از قبیل حذف موانع ارتباطی در واحدهای وظیفه ای، بهبود کارایی عملیاتی از طریق ابزارهای اندازه گیری از قبیل مدیریت پروژه، آموزش، سیستمهای کیفیت و بهبود تعاملات با صنعت، زمینههای بهبود این موضوع میباشند. - میقانی نژاد، - 35 :1391
-2-3 شبکه سازی
شبکه سازی روش مفیدی برای رشد و ارتقاء هر سازمانی است. به عبارتی کنش متقابل رسمی یا غیررسمی با دیگران در یک سازمان، صنعت یا محیط حرفه ای و یک تکنیک برای مدیریت ارتباطات انسانی است. شبکه ابزار نیرومندی برای گسترش و تعمیق فعالیت سازمانهای غیردولتی به حساب می آید و باید پذیرفت که هنوز سازمانهای غیردولتی ایرانی از مزایای شبکه سازی استفاده چندانی نکرده اند.
