بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر نیتروژن و اسید هیومیک بر روی رشد و عملکرد ذرت - sc704 - آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. در این آزمایش صفات ارتفاع بوته، شاخص برداشت، ، وزن تر ساقه اندازه گیری شد.مقایسه میانگین اثر متقابل نیتروژن×اسیدهومیک نشان داد که تیمار - - a3b3 با 36/7درصد بیشترین و تیمار - - a3b1 با 26/7 درصد کمترین شاخص برداشت را داشته. تیمار - - b1 با میانگین 265/3سانتی متر بیشترین وتیمار - - b2 با295/1کمترین ارتفاع بوته و همچنین تیمار - - b1 با میانگین تولید23804 کیلوگرم بیشترین و تیمار - b3 - با میانگین تولید 19110 کیلوگرم در هکتار کمترین ,وزن تر ساقه می باشد.
.1 مقدمه
از زمانی که در کشاورزی علاوه بر واژه های تولید و افزایش بهره وری از گیاهان، واژه پایداری نیز اضافه شد، توجه دانشمندان به سوی مواد بیولوژیکی افزایش یافت؟××مفاهیم پایداری در اکوسیستمهای کشاورزی شامل××ٌ-×ْ خاک×؛ٍ آبَ- منابع انرژی تجدید پذیر و×؛ُ کیفیت محیط زیست هستند. کودهای شیمیایی به دلیل اتکای زیادی که به منابع انرژی تجدید ناپذیر دارند، بر مبنای مفاهیم ذکر شده نمی باشند؟
لذا اتکا به این مواد در تولید پایدار با جایگزین کردن آنها با مواد دیگر کاهش می یابد. و همچنین استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی و عدم استفاده از کودهای آلی در طی سالیان اخیر، عامل کاهش چشمگیر میزان ماده آلی خاکهای ایران و اثرات زیان بار بر سلامت انسان و خاک ، پس بشر به استفاده از کودهای بیولوژیکی و میکروارگانیسم ها برای تأمین نیاز گیاه روی آورده. از این رو امروزه مصرف کودهای آلی رو به افزایش است .
مواد اصلی اسید هیومیک خاک و سدیم است که تقسیم شده به سه بخش هیومیک اسید ، فولویک اسید وهیومن مواد هیومیکی ترکیبات اصلی مواد آلی خاک می باشند و موضوع مطالعه در زمینه های مختلف آگرونومی مانند شیمی خاک ، حاصلخیزی، فیزیولوژی و علوم محیطی هستند. زیرا این مواد نقش چندگانه ای دارند
کاربرد اسید هیومیک در محلول غذایی موجب افزایش رشد شاخه ، ریشه و محتوای نیتروژن در شاخساره [23] و از بین رفتن کلروز در برگ ذرت - .[11] - Zea mays L و لوپین - - Lupinus polyphyllus L. درخاکهای آهکی شد .[21] از مزایای مهم اسید هیومیک می توان به کلات کنندگی عناصر غذایی مختلف مانند سدیم ، پتاسیم، منیزیم ، روی، آهن،مس و سایر عناصر در جهت غلبه برکمبود عناصر غذاییاشاره شده کرد که سبب افزایش طول و وزن ریشه و آغازش ریشه های جانبی می شود .
کاربرد اسید هیومیک با افزایش جذب عناصر کم مصرف در گیاه گندم در رفع کلروز برگی موثر بوده است - apsicum annum L. - [14] شد [25] .اسید هیومیک درغلظت 54 میلی گرم در لیتر، سبب افزایش معنی دار در رشد ریشه چه و ساقه چه های گندم ازطریق افزایش جذب آب و مواد غذایی شد.
در تیمار بذور کاهو و گوجه در پتری دیش های حاوی اسید هیومیک وزن خشک وتر گیاهچه های کاهو به طورمعنی داری افزایش یافت که این اثر می تواند به طویل شدن سلول و کارایی بیشتر در جذب آب مربوط باشد، درحالیکه گیاهچه های گوجه فرنگی در وزن خشک تعداد بذور جوانه زده تفاوت معنی داری را در پاسخ به اسید هیومیک نشان ندارند.
هدف از اجرای این آزمایش کاربرد سطوح مختلف اسید هیومیک به همراه کود نیتروژن در آب آبیاری و بررسی اثرات آن بر شاخص برداشت و ارتباط آن با عملکرد و اجزای عملکرد در مرحله علوفه ای ذرت سینگل کراس 704 است.
.2 مواد و روش ها
به منظور بررسی اثر نیتروژن و اسیدهیومیک تأثیر آن بر روی عملکرد ذرت علوفه ای - sc704 - طرح آزمایشی در روستای ورسن شهرستان گرگان در کیلومتر 5 جاده گرگان -تهران با عرض جغرافیایی 36 درجه و 51 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 54 درجه و 19 دقیقه شرقی، دارای ارتفاع 70 متر از سطح دریا به اجرا در آمده. طول هر کرت 4 متر و عرض آن 2/40 مترمی باشد، برای هر تیمار چهار خط به فاصله 60 سانتیمتر در نظر گرفته شده است.
همچنین در بین تکرارها یک راهرو به عرض 3 متر جهت انجام عملیات زراعی در نظر گرفته شده است. طرح اجرایی اسپیلت پلات فاکتوریل بلوک کامل تصادفی در سه تکرار و تیمار آزمایشی شامل- 1 نیتروژن در سه سطح : N1 - شاهد، 150 :N2 کیلوگرم، 300: N3 کیلوگرم - -2 اسید هیومیک در 3 سطح :b1 - شاهد، : b2 در زمان 3 تا 4 برگی، :b3 در زمان ظهور گل تاجی یا - tasel که این تیمار ها بطور تصادفی درهر بلوک پیاده گردید.
در ضمن کود نیتروژن در دو مرحله: -1 نصف آن زمان 3 تا 4 برگی -2 نصف دیگر آن زمان ظهور گل تاجی به کرتها داده شد. تاریخ کاشت 90/4/17 با اولین آبیاری آغاز و بذور در عمق 2-4 سانتیمتری در 4 ردیف وسط پشته به صورت خطی و با استاندارد کشت غلات20 سانتی متر کاشته میشود.قابل ذکر است محاسبات آماری و تجزیه واریانس با استفاده از نرم افزار MSTAT-C صورت گرفت. برای رسم نمودار و منحنی ها ، نرم افزار EXCEL مورد استفاده قرار گرفت.
.3 نتایج وبحث
شاخص برداشت
جدول مقایسه میانگین نشان داد بین اثرات متقابل نیتروژن × اسید هومیک اختلاف معنیداری در - p<1% - وجود دارد. بیشترین شاخص برداشت مربوط به تیمار a3b3 با 36/7 درصد و کمترین مربوط به تیمار a3b1 با 26/7 میباشد - جدول - 1 و - شکل. - 1 برطبق تحقیقات قاسم نژاد به منظور بررسی تأثیر اسید هیومیک بر روی رشد، عملکرد و کیفیت گوجه فرنگی رقم MRO آزمایشی در سال 1387 در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان به مرحله اجرا درآمد.
نتایج آزمایش نشان داد که بین تیمارهای مختلف اسید هومیک از نظر عملکرد اختلاف معنیداری - p<5% - وجود دارد. بیشترین عملکرد و تعداد میوه با تیمار سه درصد اسید هومیک به دستآمد.[4] کاربرد اسید هومیک در پرتقال باعث افزایش تعداد میوه در درخت و بالاترین عملکرد محصول شد .[7]در مطالعه ای که کایا و ولف انجام دادند کاربرد اسیدهیومیک تأثیر معنی داری در میانگین شاخص برداشت نداشته و بر خلاف آزمایشات این تحقیق بوده است
وزن تر ساقه
همانطور که جدول مقایسه میانگین نشان میدهد بین سطوح مختلف اسید هومیک اختلاف معنیداری در - p<5% - وجود دارد. بیشترین وزن تر ساقه مربوط به تیمار b1 با میانگین تولید 23804 کیلوگرم در هکتار و کمترین مربوط به تیمار b3 با میانگین تولید 19110 کیلوگرم در هکتار میباشد
- جدول - 2 و - شکل . - 2 طی بررسی انجام شده توسط پیکولو اسید هیومیک در غلظت 54 میلی گرم در لیتر، سبب افزایش معنیدار در رشد ریشه چه و ساقه چه های گندم از طریق افزایش جذب آب و مواد غذایی شد .[19] سبزواری در آزمایشات انجام شده رود گندم اثر اسید هیومیک بر وزن خشک ساقه چه معنی دار بود در - p<1% - و بیشترین وزن تر ساقه چه از غلظت 72 میلی گرم در لیتر با میانگین 0/07 گرم به دست آمد و کمترین وزن تر ساقه چه با 0/05 گرم مربوط به شاهد بود.
ارتفاع گیاه
نتایج نشان داد که کاربرد اسیدهیومیک ارتفاع گیاه را به طور معنی داری - P<%5 - افزایش داد. بیشترین ارتفاع مربوط به تیمار b1 با 265/3 سانتیمتر و کمترین مربوط به تیمار b2 با 259/1 سانتیمتر میباشد - جدول - 2 و - شکل. - 3 تن در آزمایشات خود نشان دادند که به کار بردن اسید هیومییک در سویا، بادام زمینی و شبدر رشد یافته در شن، رشد ساقه، را افزایش داد .
همچنین در بررسی اثر محلول پاشی اسید هیومیک روی صفت ارتفاع ساقه، گیاهچههای بادمجان و فلفل دریافتند به طور معنیداری با کاربرد اسید هیومییک بر روی گیاهچه فلفل و بادمجان افزایش یافت .[18] سبزواری گفت اسید هیومیک به عنوان یک اسید آلی بدون اثرات مخر ب زیست محیطی عامل افزایش سرعت جوانهزنی و استقرار در گندم میباشد. طبق آزمایش انجام شده بر روی ارقام گندم اسید هیومیک باعث افزایش طول و کاهش متوسط زمان لازم برای جوانهزنی شده است
و نتایج آزمایشات در بررسی اثر اسیدهیومیک بر روی گندم نشان داد که تعداد دانه، ارتفاع گیاه و تعداد مناسب از صفاتی بودند که بیشترین پاسخ را به اسیدهیومیک نشان دادند .[17] محققان دیگر - والدریگی ،واگان و تاتینی نیز افزایش ارتفاع را با کاربرد اسید هیومیک تائید میکنند 24]،28،.[29 طبق گفته سماوات اسید هیومیک از طریق اثرات هورمونی و به گفته ناردی با تاثیر برمتابولیسم سلول های گیاهی و همچنین با قدرت کلات کنندگی و افزایش جذب عناصرغذایی سبب افزایش رشد و ارتفاع گیاه می شود .
جدول شماره -1مقایسه میانگین اثرات متقابل صفات تحت تاثیر نیتروژن و اسید هومیک
