بخشی از مقاله
کاربرد و توسعه مکانیزاسیون در کشاورزی بدون بهینهیابی و در نظر گرفتن جوانب اقتصادی، پس از مدتی باعث عدم رونقبخشی و ارزشافزوده لازم در این بخش خواهد شد. در این راستا، یکی از پارامترهای تاثیرگذار بحث هزینههای جاری ماشینهای کشاورزی به ویژه خود تراکتور میباشد که بخش عمدهای از این هزینهها را به خود اختصاص داده و اندازه بهینه مزرعه منجر به حداقل شدن این هزینهها میگردد. یکی از راهکارها، پیشبینی این هزینهها میباشد که بر مبنای سطح زیرکشت محصولات قابل بررسی می باشد. در این مطالعه اندازه مزرعه به عنوان یک متغیر مستقل برای مدلسازی و پیشبینی هزینههای جاری مکانیزاسیون جهت تولید غلات آبی در شهرستان کبودراهنگ در نظر گرفته شد و پس از جمعآوری دادههای لازم بر اساس تعداد نمونه برآورد شده با روش کوکران، مدل اقتصادی متعالی به عنوان مناسبترین مدل برای پیشبینی هزینههای متغیر مکانیزاسیون در واحد سطح زیرکشت غلات آبی انتخاب گردیدکه دارای ضریب تبیین تعدیل شده برابر 0/716، آزمون F معنیدار در سطح احتمال 0/0001 و درصد میانگین مطلق خطا برابر 3/39 بود. در نهایت، اندازه بهینه اقتصادی سطح زیرکشت غلات آبی در این شهرستان با استفاده از مدل انتخاب شده برابر 84/5 هکتار برآورد گردید.
با ورود هر چه بیشتر ماشین به عرصه کشاورزی، پس از برطرف شدن سختی کارهای کشاورزی و نیز افزایش تولید که جزء اهداف اولیه مکانیزاسیون می باشند، هدف بعدی اقتصادی شدن تولید در همه زمینه ها و در نتیجه به حداقل رسیدن هزینه های تولید می باشد. در این میان هزینه های کاربرد تراکتور و تجهیزات زراعی بخش عمده ای از این هزینه ها را به خود اختصاص می دهند که کاهش این هزینه ها در واحد سطح ویا در واحد تولید می تواند موجب افزایش قابل ملاحظه در سود نهایی گردد. در راستای کاهش هزینه های متغیر مکانیزاسیون که با روش های مختلف مدیریتی انجام میشود، یکی از راه ها انتخاب بهترین اندازه برای مزرعه جهت کشت یک محصول مشخص می باشد که در این سطح از مزرعه هزینه های متغیر مکانیزاسیون به حداقل مقدار خود میرسد. به علاوه، توانایی کشاورزان در دستیابی به بیشترین تولید با استفاده از منابع محدود، که به عنوان بازدهی فنی از آن یاد میشود، فاکتوری بسیار مهم در افزایش تولیدات کشاورزی و رسیدن به خودکفایی میباشد که میبایستی مدنظر قرار گیرد
روحانی به منظور برآورد اندازه بهینه مزرعه در تعاونیهای تولید روستایی در استان همدان، از تخمین عملکرد هزینه تولید و نیز از روشهای اقتصادسنجی استفاده نمود. نتایج نشان داد که اندازه بهینه مزرعه برای حداقل شدن هزینه تولید در مزارع گندم آبی برابر 12/8 هکتار و برای مزارع گندم دیم برابر 74/4 هکتار میباشد. سونجکینگ و همکاران با استفاده از تابع هزینه درجه2، اندازه و بازده اقتصادی مزارع کشاورزی چین را مورد مطالعه قرار دادند. حسینزاده و همکاران مطالعهای به منظور برآورد اندازه بهینه مزارع برنج در استان گیلان انجام دادند. نتایج نشان داد که درآمد زارعین دارای هبستگی مثبت با اندازه مزارع میباشد. همچنین اندازه بهینه مزرعه برای کاشت برنج برابر 2/17 هکتار برآورد گردید. لذا به کشاورزان توصیه شد تا به سمت مدیریت یکپارچهسازی اراضی حرکت کنند. حسنپور - Hassanpour et - al., 2013 در تحقیقی به منظور برآورد اندازه بهینه مزارع برنج در استان کهگیلویه و بویراحمد از تابع هزینه، خصوصیات فنی، پراکندگی و بازدهی اقتصادی مزارع و با استفاده از تئوری تحلیل پوششی دادهها استفاده نمود. بر اساس نتایج به دست آمده، اندازه بهینه مزرعه برای کشت برنج در این استان برابر 1/7 هکتار میباشد و نیز تفاوت بین بهترین زارع و زارع متوسط از نظر شاخص های تعریف شده برابر 55 درصد برآورد گردید.
وفایی و همکاران در تعیین مدل ریاضی هزینههای تعمیر و نگهداری تراکتورهای نیوهلند مدل TM155 و Walter8400 ، دریافتند که میانگین هزینه سالانه تعمیر و نگهداری تراکتورهای نیوهلند TM155 و Walter8400 به ترتیب 3304 و3635 ریال به ازای هر ساعت کارکرد می باشد. هم چنین، میانگین هزینه های تراکتور والترا در سطح اطمینان 5 درصد از تراکتور نیوهلند بیشتر بود. ایرل و همکاران به منظور تخمین توابع هزینهای برای مزارع با اندازههای مختلف از روشهای بودجه بندی استفاده نمودند. نتایج نشان داد که افزایش اندازه مزرعه از 200 ایکر - که از تجهیزات 2 ردیفه استفاده میشود - به 400 ایکر و استفاده از تجهیزات 4 ردیفه، موجب کاهش هزینهها به میزان 6 سنت به ازای هر یک دلار محصول تولیدی میشود. همچنین افزایش بیشتر اندازه مزرعه تا 600 ایکر و استفاده از تجهیزات 6 ردیفه باعث کاهش بیشتر هزینه یعنی 1/5 سنت به ازای هر یک دلار محصول تولیدی میگردد. بیشترین کاهش در هزینهها به ازای هر واحد محصول تولیدی در مزرعهای با اندازه حدود 320 ایکر بهدست میآید. در بالاتر از این مقدار، هزینههای ثابت مربوط به ماشینهای جدید سریعا با افزایش اندازه مزرعه و نیز محصول تولیدی کاهش مییابد.
قاسمی نژاد رائینی و همکاران در مطالعه ای که به منظور تعیین سطح بهینه اقتصادی برای فن آوری برداشت گندم با کمباین در شهرستان مسجد سلیمان انجام دادند به این نتیجه رسیدند که سطح توجیه کننده مالکیت برای کمباین 433/9 هکتار می باشد. با این سطح کار در سال هزینه های انجام عملیات در هکتار به کمترین مقدار خود می رسد. بیگدلی و همکاران - Bigdeli et al., 1385 - در مطالعه ای که جهت تعیین سطح توجیهکننده مالکیت و بهینه اقتصادی برای فن آوری برداشت گندم در شهرستان رزن انجام دادند دریافتند که سطح توجیهکننده مالکیت اقتصادی برای کمباین کلاس، جاندیر و دروگر به ترتیب 215، 255 و 42/1 هکتار در سال می باشد. به عبارت دیگر، این مقدار سطح کار در سال لازم است تا خرید یک ماشین برداشت گندم دارای صرفه اقتصادی باشد. در پایین تر از این سطح استفاده از ماشین های اجاره ای به صرفه تر بوده و هزینه کمتری دارد. هم چنین سطح بهینه اقتصادی برای فن آوری برداشت گندم نیز برای کمباین کلاس 480 هکتار، جاندیر 480 هکتار و دروگر 50/4 هکتار به دست آمد که با این سطح کار در سال هزینه های مربوط به ماشین ها به حداقل خود می رسد. اما در بالاتر از این سطوح شاهد تاخیر در انجام عملیات خواهیم بود که موجب خسارت کمی و کیفی به محصول می شود.
شیرالی نژاد و همکاران به منظور بررسی سطح کشت بهینه جهت مالکیت تراکتور و ماشین های کشاورزی در خوزستان، مطالعهای در مورد شش محصول زراعی متداول در دو کشت پاییزه و بهاره و نیز تراکتورهای مسی فرگوسن 285 و 399 به عنوان تراکتورهای در دسترس انجام دادند. نتایج نشان داد که تراکتورهای 285 و399 به ترتیب قادرند حداکثر سطح 29 و 36 هکتار را تحت عملیات قرار دهند که حداکثر عایدی در این سطوح در مجموع دو کشت پاییزه و بهاره به دست میآید.همچنین، نتایج نشان داد که از نظر اقتصادی استفاده از تراکتور 285 تا سطح 20 هکتار مناسبتر از 399 بوده و کاربرد 399 در انجام عملیات مختلف زراعی در سطوح کشت بالاتر از 20 هکتار از نظر اقتصادی مقرون به صرفهتر است. از طرفی، سطح توجیه کننده مالکیت تراکتور و ماشینهای کشاورزی با استفاده از 285 و 399 به ترتیب 14/3 و 20 هکتار برآورد گردید. مطالعه حاضر به بررسی و ارائه روشی جدید در مدلسازی هزینههای متغیر مکانیزاسیون بر اساس سطح زیرکشت پرداخته که از رهیافت آن تعیین اندازه بهینه مزرعه در اقتصادی شدن تولید محصول هدف میباشد. در این رابطه، سعی بر آن شده است که ضمن بررسی اکثر مدلهای رایج در مباحث اقتصادی و کشاورزی، از مدلی که حداقل به ندرت در مباحث مکانیزاسیون رایج بوده
