بخشی از مقاله
چکیده
گیاه تاتوره با نام علمی Datura stramonium و متعلق به خانوادهي Solanaceae است. تاتوره به عنوان ضداسپاسم، آنتی-کلینرژیک و در درمان آسم استفاده میشود. در این پژوهش به بررسی میزان فنل تام، فلاونوئید تام و فعالیت آنتیاکسیدانی تاتوره و تأثیر عوامل اکولوژیک بر روي این مواد مؤثره در سه رویشگاه استان گلستان پرداخته شد. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایهي طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. میزان فنل و فلاونوئید تام عصارهي متانولی برگ و بذر گیاه با روش اسپکتروفتومتري و فعالیت آنتیاکسیدانی عصاره با روش مهار رادیکالهاي 2 و -2 دي فنیل -1 پیکریل هیدرازیل - DPPH - اندازهگیري شد. نتایج به دست آمده نشان داد که در گونهي D.stramonium بیشترین و کمترین میزان فنل تام بهترتیب در بذور گیاهان رشد یافته در نوکنده - 113/46 ±6 µg GAE/g dw - و زیارت - - 5/19±0/97 µg GAE/g dw وجود دارد. بیشترین میزان فلاونویید تام در برگ قرق - 259/9±35 µg QUE/g dw - و کمترین میزان آن در بذر زیارت - 37±4 µg QUE/g dw - مشاهده گردید. بیشترین و کمترین میزان فعالیت آنتیاکسیدانی بهترتیب در برگهاي قرق 78/5 - درصد - DPPH و نوکنده 24/4 - درصد - DPPH مشاهده شد. نتایج حاصل از دادههاي آماري نشان داد عامل منطقه بر روي مواد مؤثره اندازهگیري شده اثر معنیدار دارد بنابراین عوامل اکولوژیک بر روي مواد مؤثرهي مورد مطالعه تأثیر دارند.
مقدمه
تاتوره Datura stramonium L گیاهی است علفی، یکساله و متعلق به تیره سیب زمینی - - Solanaceae - قهرمان، . - 1373 تاتوره داراي مقادیر مختلفی ازس آلکالوئیدها، تاننها، ساپونین، گلیکوزیدها، فنول، فلاونوئیدها، استرولها، لیگنینها، چربیها، کربوهیدراتها و پروتئینها است . - Sayyed and Shah, 2014 - تاتوره داراي منبع طبیعی آنتیاکسیدانی و ضدمیکروبی است - Akharaiyi, 2011 - و در درمان دیابت - Krishna murthy et al., 2004 - ، بیماريهاي ویروسی - and Tagaya, 1980; - Yamazaki Alarcon et al., 1984، باکتریایی - Banso and Adeyemo., 2006 - و درمان سرطان - Li et al., 2005; - Ahmad et al., 2009 مؤثر است. تاتوره به صورت خوراکی به عنوان ضداسپاسم و آنتیکلینرژیک استفاده میگردد. همچنین در درمان آسم برگ خشک شده آن به صورت سیگار مورد استفاده است - زرگري، . - 1371 طبق آزمایشات Banso و Adeyemo در سال 2006 برگهاي تاتوره فاقد فلاونوئیدهاست و بیشترین میزان مواد مؤثره آن مربوط به آلکالوئیدهاست اما در تحقیقات دیگري حضور فلاونوییدها در تاتوره اثبات شده است. در این تحقیقات در عصارهي متانولی، کلروفرمی و اتیل استات فلاونویید مشاهده شد ولی در عصارهي هگزانی فلاونویید وجود نداشت . - Sangeetha et al., 2014 -
رشد و عملکرد گیاهان در اکوسیستمها و رویشگاههاي طبیعی مختلف، تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد که هر یک از آن ها میتواند تأثیر بسزایی بر کمیت و کیفیت محصول گیاهان داشته باشد. ارتفاع از سطح دریا از جمله فاکتورهاي مهم میباشد زیرا تغییرات دما در اثر تغییر ارتفاع از مهمترین عوامل مؤثر در تغییرات مربوط به ارتفاع محل زندگی گیاه است، به طوري که با افزایش و یا کاهش ارتفاع عواملی چون دما، رطوبت نسبی، سرعت باد، میزان آب در دسترس و حتی تابش دریافتی تغییر میکند - فیلهکش وهمکاران، . - 1391 مکان رشد گیاه می تواند از طریق تغییرات دمایی و رطوبتی بر فرایند تشکیل مواد مؤثره تأثیرگذار باشد. نتایج تحقیق عبدالهی و همکاران - 1389 - مشخص نمود گیاهان دارویی، وابسته به شرایط اقلیمی و اکولوژیک هر منطقه، میزان متفاوتی مواد مؤثره تولید میکنند، که این موضوع باید در تولید داروهاي گیاهی مورد توجه قرار گیرد. با توجه به اهمیت اکولوژي و تأثیر آن بر روي کمیت و کیفیت مواد مؤثره در این تحقیق ضمن انجام مطالعات اکولوژیک به بررسی میزان فنل تام، فلاونویید تام و خاصیت آنتی اکسیدانی گیاه تاتوره D.stramonium در سه رویشگاه طبیعی آن در استان گلستان پرداختیم.
مواد و روشها
جمع آوري نمونهها
این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایهي طرح کاملاً تصادفی انجام شد. جمعآوري نمونهها زمانی که گیاه تاتوره مملو از گل و میوه بود انجام شد . نمونه برداري در سه تکرار و به صورت تصادفی با استفاده از روش ترانسکت انجام شد. برگ و میوه گیاه به صورت مجزا در سایه و در دماي اتاق خشک شدند. بذر میوههاي رسیده پس از خشک شدن و باز شدن میوهها جدا شدند.
عصاره گیري
مقدار یک گرم از پودر برگ گیاه تاتوره در 10 میلی لیتر متانول 80 درصد خیسانده و به مدت 24 ساعت روي دستگاه شیکر قرار داده شد تا عمل استخراج کامل گردد. سپس با استفاده از کاغذ صافی واتمن 3 و قیف عصاره به دست آمده از گیاه جدا شد . - Pourmorad et al., 2006 - اندازهگیريها با دستگاه اسپکتروفتومتر UNICO امریکا، مدلUV 2100، Single beat انجام شد.
اندازه گیري فنل تام
مقدار 100 میکرولیتر از عصاره گیاه، 2 میلی لیتر کربنات سدیم، 2/8 میکرولیتر آب مقطر و 100 میکرولیتر معرف فولین_سیوکالچو در لولههاي آزمایش ریخته شد و پس از گذشت 30 دقیقه در بنماري با دماي 40 درجه سانتی گراد جذب نمونهها با دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 760 نانومتر خوانده شد. گالیک اسید به عنوان استاندارد براي رسم منحنی استاندارد استفاده شد. با قرار دادن مقدار جذب نمونهها در معادله مربوط به منحنی استاندارد، مقدار فنل موجود در عصارهها محاسبه شد. در نهایت دادهها براساس میکروگرم معادل گالیکاسید بر گرم وزن خشک گیاه بیان گردید. براي تهیهي شاهد از تمام مواد به جز عصارهي گیاه استفاده شد . - Meda et al., 2005 -
اندازه گیري فلاونویید تام
مقدار 500 میکرولیتر از عصاره گیاهی را در لوله آزمایش ریخته و بر روي آن 0/1 میلی لیتر استات پتاسیم یک مولار، 0/1 میلی لیتر آلومینیوم کلرید 10 درصد، 1/5 میلی لیتر متانول 80 درصد و 2/8 میلی لیتر آب مقطر اضافه میکنیم و بعد از 30 دقیقه قرار دادن در دماي اتاق در تاریکی جذب آن در 415 نانومتر اندازهگیري شد. براي رسم منحنی استاندارد از کوئرستین استفاده شد. با قرار دادن مقدار جذب در معادله استاندارد مقدار فلاونوئید عصاره گیاهی به دست آمد. در نهایت دادهها بر اساس میکروگرم معادل کوئرستین بر گرم وزن خشک گیاه بیان گردید. براي تهیهي شاهد به جاي عصاره 500 میکرولیتر متانول خالص به مواد ذکر شده اضافه شد . - Chang et al., 2002 -
اندازه گیري فعالیت آنتیاکسیدانی
اندازهگیري فعالیت آنتیاکسیدانی به روش اسپکتروفتومتري با استفاده از معرف DPPH انجام شد - . - Koleva et al, 2002 براي این منظور 1 میلی لیتر محلول عصاره متانولی را با 1 میلی مولار DPPH مخلوط کرده و به مدت 30 دقیقه در دماي اتاق در تاریکی نگهداري شد. شدت جذب در طول موج 517 نانومتر خوانده شد. نتایج پس از گذاشتن در داخل فرمول - 1 - بر حسب درصد نسبی DPPH گزارش گردید. براي تهیهي شاهد از متانول به جاي عصاره ي گیاه استفاده شد.
=A control جذب محلول کنترل در 517 نانومتر =A sample جذب نمونه در 517 نانومتر
