بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش آثار محیطی هورمونهای نانوپپتیدی وازوپرسین و اکسیتوسین و همچنین ناقل آمینی هیستامین و ارتباط آنها با ترشح استروئیدها مورد بررسی قرار گرفت. لذا چهار رأس گوسفند ماده، تحت تزریق وریدی دوزهای صفر، 125، 250 و 500 نانومول از سه ماده مذکور قرار گرفته و نمونه خون مربوطه به فاصله زمانی 4 روزه - و سه ساعت پس از زمان تزریق - گرفته شد.
آزمایشات انجام شده روی نمونه خونها شامل اندازهگیری هورمونهای استروژن و پروژسترون بود. نتایج نشان داد که استفاده ازدوزهای متفاوت وازوپرسین در میزان ترشح استرژون و پروژسترون تأثیر معنیداری نداشت - 0/05 . - p
تزریق دوز 125 نانو مول اکسیتوسین میزان ترشح استروژن به طور معنیداری افزایش داد اما با استفاده از دوز 500 نانو مول میزان ترشح استروژن به طور معنیداری - - p<0/01 کاهش یافت. اما تزریق دوزهای متفاوت اکسیتوسین بر میزان ترشح پروژسترون اثر معنیداری را به همراه نداشت. همچنین با تزریق دوزهای متفاوت هیستامین، تأثیر معنیداری در میزان ترشح استروژن و پروژسترون ایجاد نشد.
با توجه به نتایج فوق شاید بتوان نتیجهگیری کرد که گیرندههای اکسیتوسین در بافتهای محیطی میتواند در دوزهای فارماکولوژیک تغییراتی را در میزان استروئیدها ایجاد نماید و این تغییرات وابسته به میزان تزریق، واکنشهای متفاوت فیزیولوژیک را نشان میدهد. همچنین عدم تأثیر هیستامین بر ساز و کار ترشح هورمونهای مورد بررسی،حاکی ازنیمه عمر کوتاه این هورمون و یا عدم وجود گیرنده دراین بخشها میباشد.
مقدمه
وازوپرسین یک نانوپپتید - پپتید 9 اسیدآمینهای - با وزن مولکولی 1084 دالتون میباشد و در نورونهای ماگنوسلولار هستههای سوپرااپتیک - SON - 1 و پاراونتریکولار - PVN - 2 هیپوتالاموسی سنتز میشود - . - 15 وازوپرسین به واسطه سه نوع گیرنده عمده که شامل V1a ، V1b و V2 است در بافتهای مختلف اعمال اثر میکند - . - 6 به طوری که به صورت محیطی بر کبد، کلیه، ماهیچه صاف رگی، غده هیپوفیز و سیستم ایمنی اثر گذاشته که به ترتیب باعث گلیکوژنز، اعمال خاصیت ضد ادراری، انقباض عروق و همچنین ترشح ACTH از کورتیکوترپینها شده اما چگونگی اثر آن بر سیستم ایمنی ناشناخته است - . - 12
هورمون نوروهیپوفیزی اکسیتوسین با وزن مولکولی 1007 دالتون اولین هورمون پپتیدی است که ساختار آن به عنوان یک نانوپپتید - پپتید 9 اسید آمینهای - تعیین شده و همچنین به صورت شیمیایی و به فرم فعال بیولوژیکی سنتز شده است - . - 7 اکسیتوسین توسط نورونهای ماگنوسلولاری تولید میشود که بیشتر آنها در دو هسته هیپوتالاموسی SON و PVN متراکم شدهاند.
این پپتید گیرندههای زیادی در بافتهای مختلف بدن از جمله رحم، غدد پستانی،قلب، پانکراس، کلیه و بافت چربی میباشد که این گیرندهها عضو خانواده گیرندههای پروتئینهای G هستند - . - 8 هیستامین ابتدا در سال 1910 توسط هنری هالت-دال به عنوان ماده عفونی تولید شده توسط فعالیت باکتریها کشف شد. کلمه هیستامین از histos به معنای بافت، مشتق شده است. این آمین بیوژنیک با دکربوکسیله شدن اسید آمینه هیستیدین ساخته میشود.
هیستامین عمل خود را بواسطه چهار گیرنده غشایی H1 - ، H2 ، H3 و - H4 که به خانواده بزرگ پروتئین G تعلق دارند برسلول و بافت هدف اعمال میکند - . - 10 هیستامین به علت نقشهای متفاوت در انتقال عصبی، تنظیم ایمنی،تشکیل خون، ترمیم زخم، ریتم شبانهروزی، تشکیل رگخونی در ساخت تومور و کمخونی موضعی رودهای شناخته شده است - . - 9
هدف این تحقیق بررسی اثر وازوپرسین، اکسیتوسین و هیستامین با دوز فیزیولوژیک و فارماکولوژیک بر ترشح هورمونهای استروژن و پروژسترون در گوسفند بود. مواد و روشها در این تحقیق چهار رأس گوسفند ماده نژاد نائینی یک ساله با متوسط وزن 30 5 کیلوگرم در محل خانه حیوانات دانشگاه صنعتی اصفهان تحت آزمایش قرار گرفتند.
برای انجام آزمایش، غلظت اولیه هورمونهای مد نظر جهت تزریق - وازوپرسین، اکسیتوسین و هیستامین - به یک میزان ثابت و مشخص - 500، 250 و 125 نانو مول - رسانده شد و به منظور رقیق سازی هورمونها از سرم نرمال فیزیولوژی استفاده شد. به ترتیب هورمونهای هیستامین، اکسیتوسین و وازوپرسین با دوزهای یکسان 500، 250، 125 و صفر - سرم فیزیولوژی - نانومول به میزان 1 سیسی از هر دوز هورمون از طریق سیاهرگ گردنی تزریق شد. زمان تزریق طی این روش زمان مشخص و ثابتی در نظر گرفته شده بود.
همچنین دوزهای متفاوت هر هورمون در هر روز به 4 گوسفند به طور تصادفی تزریق شد. بعد از یک دوره استراحت تزریق هورمون بعدی آغاز می شد. نمونهگیری از ورید گردنی حیوانات در یک زمان ثابت و با فاصله زمانی 4 روزه انجام شد. در این تحقیق از روش جدید CLIA1 - با استفاده از دستگاه لیایسون - و روش - 2 ELFAبا استفاده از دستگاه وایداس - جهت انجام آزمایشات هورمونی به کار گرفته شد که در مقایسه با روشهای قبلی کمتر از 1 درصد خطا داشته و دارای صحت و دقت بالا هستند.
نتایج حاصل از تست هورمونی با استفاده از نرم افزار آماری SAS، رویه GLM و در قالب طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون دانکن و در سطح احتمال 5 انجام شد. لازم به ذکر است که این روش مقایسه در فیزیولوژی حداقل به 3 نمونه تکراری در یک تیمار نیاز دارد که در این تحقیق نیز از 4 رأس دام و با تزریق 3 هورمون که هر کدام در 4 نوبت انجام شد، استفاده شد یا به عبارتی 16 عدد از هر هورمون تزریقی به شکل تکراری موجود میباشد.
مدل آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل دادهها به صورت - Yci + 7c + ic - میباشد. در این مدل آماری Yci نشان دهنده مقدار عددی هر مشاهده در آزمایش، میانگین مشاهدات، Tc نشاندهنده اثرات هورمون استفاده
شده و ic تأثیر خطای آزمایشی میباشد. بنابراین مقدار عددی هر مشاهده از مجموع اثرات تیمار و اشتباه آزمایشی و میانگین کل جامعه حاصل میشود.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از تزریق دوزهای صفر - سرم فیزیولوژیک - ، 125، 250 و 500 نانومول وازوپرسین، اکسیتوسین وهیستامین بر میزان ترشح استروژن در جدول 1 گزارش شده است. همانطور که از نتایج بر میآید تزریق وازوپرسین و هیستامین تأثیر معنیداری بر ترشح استروژن نداشتند. اما اکسیتوسین به طور معنیداری 0/05 - - p بر ترشح استروژن مؤثر بود.
به طوری که دوز 125 باعث افزایش معنیدار ترشح استروژن 0/05 - - p در مقایسه با حالت پایه شد، در حالی که دوز
500 در مقایسه با دوز 125 میزان ترشح استروژن را با سطح احتمال 0/01 - - p کاهش داد.
استروئیدها، به ویژه استروژن سنتز و رهاسازی اکسیتوسین را تحریک کرده - - 4 و تعداد گیرندههای اکسیتوسین را در برخی از نواحی مغزی افزایش میدهد - . - 14 بنابراین یک ارتباط قوی بین اکسیتوسین و استروژن وجود دارد که باعث ایجاد تفاوتهای جنسی در مورد آثار اکسیتوسین میشود اثر متقابل بین بخشهای پیوندی اکسیتوسین و گیرنده استروژن در CNS مشخص نیست اما این موضوع اثبات شده است که استروژن سیستم اکسیتوسین را به واسطه حداقل 2 مکانیسم تسهیل مینماید: الف - با افزایش رها سازی و سنتز اکسیتوسین از سلولهای مناسب - - 2، ب - با تسهیل فعالیت کیفی و کمی گیرنده اکسیتوسین - . - 3 تأثیر اکسیتوسین به صورت محیطی بر ترشح استروژن تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است و اکثر تحقیقات بر روی اثر استروژن بر اکسیتوسین متمرکز شده است. در اکثر گونهها آثار اکسیتوسین وابسته به استروئید
بوده و استروژن باعث افزایش حساسیت به اکسیتوسین میشود. تحقیقات انجام شده بر روی گوسفند، بخشهای پیوندی اکسیتوسین با سلولهای ماهیچه صاف مایومتریوم، بافت اندومتریوم و تخمدان را گزارش کردند - . - 4 رابرتز و شایر - - 1969 نشان دادند که استروئیدهای تخمدانی در گوسفند رهاسازی اکسیتوسین را تحت تأثیر قرار میدهند بهطوریکه استروژن محرک بوده و پروژسترون جلوگیریکننده خواهد بود. در یک آزمایش نشان داده شد که استفاده از استرادیول در رت باعث افزایش چندین برابری در mRNA گیرنده اکسیتوسین در مغز، هیپوفیز و رحم میشود - . - 11
استروژن سنتز شده در تخمدان از طریق جریان خون وارد هیپوتالاموس میشود و هستههای PVN یا SON را تحت تأثیر قرار داده و گیرنده بتای استروژن، تولید اکسیتوسین را تحریک میکنند. با افزایش مقدار اکسیتوسین در خون و رسیدن آن به گیرنده خود در تخمدان، تولید اکسیتوسین توسط سلولهای گرانولوزا کاهش یافته و ممکن است طی یک مکانیسم فیدبکی ترشح استروژنپ را کاهش دهد
نتایج حاصل از تزریق وریدی دوزهای صفر - سرم فیزیولوژیک - ، 125، 250 و 500 نانو مول هورمونهای وازوپرسین، اکسیتوسین و هیستامین بر میزان ترشح پروژسترون در جدول 2 نشان داده شده است.
