بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر هورمون استروژن و کود شیمیایی نیتروژن بر صفات مورفولوژی و شیمیایی گیاه گندم آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار در شهرستان بم و در سال 1394 انجام شد. صفات عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه، طول سنبله، و عملکرد دانه اندازه گیری شد. نتایج این آزمایش نشان داد که اثر هورمون استروژن و کود شیمیایی نیتروژن بر تمام صفات مورد مطالعه معنی دار است، ولی اثر متقابل این دو فاکتور در صفتهای عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در سنبله، وزن هزاردانه و طول سنبله معنی دار نیست. مقایسه میانگین نشان داد که بالاترین عملکرد دانه از تیمار مصرف 150 کیلوگرم در هکتارکود نیتروژن و کمترین عملکرد دانه از تیمار مصرف 50 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه از تیمار استروژن 100 پی پی و کمترین عملکرد دانه از تیمار عدم کاربرد استروژن بدست آمد. بیشترین عملکرد دانه از تیمار استروژن 50 پی پی ام همراه با کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و کمترین عملکرد دانه از تیمار عدم کاربرد استروژن به همراه 50کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن بدست آمد. به طور کلی هورمون استروژن می تواند از میزان کود نیتروژن بکاهد.
مقدمه
سه هورمون استروژن مهم که در بدن خانم ها تولیدمی شوند، استریول، استرادیول، و استرون هستند. بتا استریول استروژن اصلی تولید شده در تخمدان است. در طول چرخه قاعدگی، استروژن دستگاه تناسلی زنانه را به محیط مناسبی برای فرآیند لقاح، لانه گزینی جنین و تغذیه جنین در مراحل ابتدایی مبدل می سازد. موادی که در موجودات زنده مانند حیوانات و گیاهان وجود دارند و مانند استروژن ها عمل می کنند، استروژن های محیطی نام دارند - بیلسکی1، . - 1973 بیش از نیم قرن است که خاصیت استروژنی برخی از گیاهان شناخته شده است. تحقیقات فراوانی در موردآثار استروژن های گیاهی بر سلامت انسان ها انجام شده است. فیتواستروژن ها ترکیباتی گیاهی هستند که ازنظر ساختار و عملکرد شبیه استروژن عمل می کنند - دن و همکاران2، . - 1971 از دیگر ویژگی های فیتواستروژن ها اثرات آنتی استروژنی است که با استروژن اندوژن بر سر اتصال به گیرنده های استروژن رقابت می کنند و اثرات تحریک کنندگی رشد که توسط استروژن بر سلول های بافت مثلا سینه القا می شود را مهار می کنند و به این ترتیب می توانند در درمان سرطان های سینه و پروستات موثر واقع شوند - جانیک وآدلر3، . - 2000 بذر کتان حاوی مقادیر بالای استروژن است. نوع فیتواستروژن موجود در بذر کتان لیگنان است. لیگنان علاوه بر اثرات شبه استروژنی به عنوان آنتی اکسیدان نیز عمل می کند. آنتی اکسیدان ها سلول ها را از آسیب رادیکال های آزاد حفاظت می کنند. کنجد، دانه آفتابگردان، بلوط، بادام، پسته و گردو از دیگر منابع حاوی استروژن هستند - کپسیوز ، . - 1971 هورمون استروژن کاهش دهنده کلسترول خون، اتساع دهنده عروق کرونر و کاهش دهنده سلولهای عضلات صاف عروق می باشد. در اینصورت میتوان انتظار داشت که کاهش هورمون فوق سبب آترواسکلروز و افزایش فشار خون گردد. دلیل گرگرفتگی در دوران یائسگی افزایش هورمون LH است که با اثر بر روی عروق گونه ها منجر به افزایش گرمای سطح پوست می گردد. با توجه به موارد ذکر شده به سهولت میتوان دریافت که بسیاری از علایم دوران یائسگی مربوط به کاهش هورمون استروژن وپروژسترون و عوارض آن می باشد..
برای رهایی از این عوارض می توان از موادی استفاده نمود که دارای خواصی شبیه استروژن باشند. از جمله این مواد فیتو استروژن ها یا استروژن های گیاهی هستند که باتغییراتی که از سوی فلور طبیعی بدن بر روی آنها اعمال می شود و عملکردی شبیه استروژن از خود نشان میدهند - لین و همکاران4، . - 1979 کومستانها که در گیاهانی چون گل آفتابگردان وجود دارند،همچنین از توانایی کاهش هورمونهای LH وFSH برخوردارند. اگرچه همه ایزوفلاوونها اثرات استروژنیک از خود بروز می دهند، اما اکثریت آنها این خاصیت را دارند. برخی از انواع این گروه از مواد نیازمندتغییراتی توسط باکتریهای روده می باشند. بطوریکه اگر کسی از آنتی بیوتیکها و سایر موادی که باعث تخریب فلور روده میشوند استفاده نماید، موجب کاهش اثرات فیتواستروژنی این مواد خواهد گردید - ژونگ5، . - 1994 ایزوفلاوونها و جینیستینها دارای اثرات ضد تکثیری در سرطان پستان وابسته یا غیروابسته به استروژن می باشند و همچنین از ایجاد رگهای خونی در اطراف سلول های سرطانی جلوگیری و فعالیت آنزیماتیک این سلولها را کاهش می دهند. از این رو، از این دو ترکیب به علت داشتن اثرات سیزراسیتی همراه با داروی آدریماسین در درمان سرطان ها استفاده می شود. همین جینیستینها و یا دیازینها به عنوان عوامل در تعدیل یاطبیعی نمودن میزان استروژنها و پروژسترونها در بدن ایفای نقش می کنند و از این رو در درمان اختلالات قاعدگی کاربرد دارند - لین و همکاران، . - 1979 اگر فعالیت استروژن در گیاهان دیده می شود پس استروژن پستانداران هم روی آنها موثر است. در یک مطالعه انجام شده در خصوص اثرات استرون و بتا استرادیول روی رشد رویشی یونجه مشخص شد که غلظت پایین این دو استروژن - 0/005-0/5 میکروگرم بر لیتر - وزن خشک ریشه و ساقه را افزایش داده ودر غلظت های بالا استروژن - 50-500 میکروگرم بر لیتر - رشد یونجه کاهش پیدا کرد - شور و همکاران6، . - 1992 همچنین مشخص شد استروژن رشد ریشه های اولیه را در لوبیا - Phaseolus aureus - کاهش داد. نشان داده شده که حتی رشد ساقه گیاهچه های آفتابگردان تیمار شده با بتا استرادیول افزایش یافت ولی از رشد ریشه ممانعت گردید - جانزکو و اسکوزوسکی7، .
- 2005 اثرات استروژن روی دو گیاه گوجه فرنگی و سیب زمینی که از خانواده سولاناسه هستند مشابه می باشد مشخص گردیده که استرون و بتا استرادیول رشد و تعداد ریشه های گیاهچه های گوجه فرنگی را کاهش داد - جانزکو و اسکوزوسکی، . - 2005 استروژن های پستانداران نه تنها روی رشد ریشه و شاخه گیاهان اثر دارد بلکه روی رشد کالوس و ریخت شناسی گیاهان و تحریک گلدهی، تغییر جنسیت در گیاهان و همچنین رشد لوله گرده موثرند. گزارش شده که رشد کالوس در هویج، وقتی که این گیاه با بتا استرادیول تیمار شده تا 100 درصد افزایش پیدا کرده است . گیاه گوجه فرنگی تیمار شده با استروژن پستانداران سبب حالات غیر طبیعی در مورفولوژی گیاه شامل لوله شدن برگ، خم شدن برگها به سمت پایین شد - جانزکو و اسکوزوسکی، . - 2005 در سال 2003 جانزکو8 کشف کرد که استروژن گلدهی را در گیاه آرابیدوپسیس تحریک می کند. آنها همچنین مشخص کردند که بتا استرادیول و استرون و استریول ظهور اولین جوانه های گل را به تاخیر می اندازند و نشان داده شد که استروژن از نمو گیاه آرابیدوپسیس ممانعت می کند. استروژن پستانداران همچنین باعث افزایش گلهای ماده در مقایسه با گلهای نر در خیارسبز و اکبالیوم شده است و نشان داده شد استروژن سبب تحریک جوانه زنی دانه های گرده و طویل شدن لوله گرده در گیاه تنباکو می شود - یسترا و همکاران9، . - 1995 بطور خلاصه استروژن پستانداران روی رشد گیاهان اثر می گذارد بویژه روی ریشه گیاهان اثر گذاشته و سبب کاهش اندازه و میزان رشد ریشه می شود. استروژن می تواند رشد غیر طبیعی بافتهای گیاه را در شرایط کشت بافت - کالوس دهی - تحریک کند و سبب تغییر مورفولوژی و ریخت شناسی گیاهان شود. در تحقیقی که رشد جنین نخود را به وسیله استروژن - یک میلی گرم - مورد بررسی قرار دادند به این نتیجه رسیدند که این میزان استروژن تحریک رشد جنین نخود را باعث شده است - هل کاپ و بونر10، . - 1952
در پژوهشی که در مورد فعالیت مریستمی گیاه ملاندریوم و ترشک صورت گرفت این گیاهان را تحت تیمار استروژن و تستوسترون قرار دادند این نتیجه به دست آمد که با کاربرد این هورمون فعالیت مریستم ریشه افزایش پیدا کرد - لاو و لاو11، . - 1945 در مطالعه ای که در خصوص تاثیر هورمون استرادیول و پروژسترون بر گیاهچه های آفتابگردان صورت گرفت این نتیجه حاصل شد که استرادیول و پروژسترون رشد ساقه را افزایش داد. اما رشد ریشه کاهش پیدا نمود. همچنین هورمون تستوسترون تشکیل جوانه های محوری لپه ای را در غلظت 0/1 تا0/25 میکرو گرم در این گیاه تحریک می کند - باتاچریا و گوپتا12، . - 1981 در بررسی که در 1937 روی گیاه نخود انجام شد مشخص گردید که هورمون استروژن باعث افزایش رشد نخود در شرایط آزمایشگاهی شد - بونر و اکسمن13، 1937 - .در تحقیقی که اثرات هورمون استروژن روی گیاه کلم بررسی شد این نتیجه به دست آمد که این هورمون همانند هورمون اکسین باعث افزایش رشد گیاه کلم می شود - والیانی14، . - 2004 در آزمایشی که در مورد تاثیر
