بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه حاضر جهت بررسی اثرات سطوح مختلف پنبهدانه در تغذیه گاوهای شیری مونت بیلیارد در دوره اول شیردهی، بر روی عملکرد، ترکیب شیر و قابلیت هضم ماده خشک انجام شد. این تحقیق با 16رأس گاوشیری مونت بیلیارد در قالب طرح کاملاٌ تصادفی با چهار تیمار - جیره غذایی - و 4رأس گاو در هر تیمار انجام شد. میزان پنبه دانه جیرههای غذایی 1تا4 به ترتیب صفر، 7، 14 و 21 درصد پنبه دانه بود. همه جیرهها بصورت مخلوط و انفرادی تا حد اشتها - به طور آزاد - تغذیه شده و گاوها 3 بار در روز دوشیده میشدند. نمونهگیری از شیر بطور هفتگی انجام شد. در این آزمایش تولید شیر خام بر اساس 4 درصد چربی ،ترکیبات آن و قابلیت هضم ماده خشک بررسی گردید. تولید شیر خام در جیرههای حاوی پنبهدانه نسبت به جیره بدون پنبهدانه - شاهد - به طور معنیداری افزایش یافت . - P>0/05 - میانگین درصد چربی شیر در گاوهای تغذیه شده با جیره حاوی پنبهدانه افزایش معنی-داری با افزایش درصد پنبهدانه در جیره شاهد نشان داد - P>0/05 - و تفاوت معنیداری در میانگین درصد لاکتوز، ماده جامد بدون چربی، درصد پروتئین شیر گاوهای تغذیه شده با جیرههای 1 تا 4 در بین تیمارهای مختلف آزمایشی مشاهده نشد - . - P<0/05 ماده خشک مصرفی و قابلیت هضم ماده خشک جیره درگاوهای تغذیه شده با جیرههای1 تا4 تفاوت معنیداری را نشان داد . - P>0/05 - نتایج تحقیق حاضر نشان داد افزودن تخم پنبه به جیره بدون کاهش در میزان ماده خشک مصرفی میتواند تولید شیر را افزایش دهدبگونه ایکه فقط درصد چربی شیر و درصد مواد کل جامد شیر افزایش می یابد و سایر ترکیبات شیر بدون تغییر می باشند.
واژههای کلیدی:پنبه دانه کامل، مونت بیلیارد، تولید شیر، ترکیبات شیر، قابلیت هضم ماده خشک
مقدمه
گاوهای شیرده به منظور رفع احتیاجات نگهداری و تولید به تأمین مناسب مواد مغذی از طریق خوراک مصرفی نیاز دارند - ناصریان و علیزاده، . - 2002 پنبه دانه محصول فرعی کارخانجات پنبه پاککنی میباشد که به عنوان منبع انرژی و پروتئین در جیره گاوهای شیری مورد استفاده قرار میگیرد - منا و همکاران، . - 2004 پنبه دانه یکی از متداولترین دانههای روغنی است که در تغذیه نشخوارکنندگان استفاده میشود. الیاف موجود در کرک و پوسته پنبه دانه منبع خوبی از فیبر مؤثر میباشد - برنارد، . - 1999 به طور معمول فیبر مؤثر فیزیکی در جیره گاوهای شیری توسط علوفه تأمین می شود،اما بر اساس پاسخ جویدن، پنبه¬دانه در بین فرآورده های فرعی دارای مؤثرترین منبع فیبر است - هارواتین و آلن، . - 2006 افزودن پنبه دانه به جیره به دلیل برخورداری از سطح بالای انرژی از منبع چربی و کربوهیدرات غیرساختمانی پایین می-تواند کمک مؤثری به تعادل کربوهیدراتهای جیره نماید و به علت ارزش غذایی بالای پنبه دانه استفاده از پنبه دانه میزان گرمای متابولیکی را در گاو شیرده، به ویژه در مناطق با درجه حرارت بالا کاهش میدهد - آریلی، . - 1989
پروتئین پنبهدانه ارزش بیولوژیکی بالایی دارد. بازده پروتئین پنبهدانه در فرآیندهای تولیدی حیوان از بسیاری پروتئینهای گیاهی دیگر بیشتر است. درعین حال درصد تجزیهپذیری آن در شکمبه - با میانگین حدود - %75 نسبت یه سایر مکملهای پروتئینی بالاتر است - بلکولدر و همکاران، . - 1998 استفاده از پنبه دانه کامل در جیرههای گاوهای شیری سبب افزایش تولید شیر و چربی شیر شده اما درصد پروتئین شیر را کاهش میدهد - تقیزاده و همکاران، . - 1388 استفاده از15 درصد پنبه دانه در جیره گاوهای شیری اغلب باعث افزایش کمی در مقدار شیر و چربی شده است - کلارک و آرمنتانو، . - 1997
گاو مونت بیلیارد به عنوان یکی از نژادهای ملی کشور فرانسه ثبت گردیده است و بیشتر به منظور تولید شیر و فرآوردههای لبنی اصلاح شده است و از خصوصیات پرواری و کیفیت بالای گوشت نیز برخوردار است و نژاد دو منظوره شیری-گوشتی میباشد. تولید شیر و چربی و پروتئین این نژاد مشابه هلشتاین است لذا پرورش آن به دلیل مقاومت بالا به شرایط آب و هوایی وگرم و مرطوب وآب و هوای گرم و خشک بخصوص مناطق شمال کشور پیشنهاد میشود - واثقی دودران، . - 1392
هدف از این پژوهش، بررسی اثر مقادیر متفاوت پنبه دانه کامل - صفر، 7، 14 و 21 درصد - در جیره گاوهای شیری نژاد مونت بیلیارد بر میزان تولید شیر روزانه، ترکیبات شیر، ماده خشک مصرفی و قابلیت هضم ماده خشک میباشد.
مواد و روشها
در این آزمایش از 16 رأس گاو نژاد مونت بیلیارد که در اولین دوره شیردهی قرار داشتند، با میانگین تولید شیر روزانه 24/8±3 کیلوگرم که 21±8روز از زایش آنها گذشته بود، در واحد گاوداری شیری شرکت سهای زراعی بهکده رضوی واقع در 130 کیلومتری شمال غربی شهرستان بجنورد بین مرز استان خراسان شمالی و استان گلستان استفاده گردید. گاوها بطور تصادفی در چهار تیمار در جایگاههای انفرادی که قبلاٌ ضدعفونی شده بودند، نگهداری میشدند، بهطوری که امکان گردش در بهاربند وجود داشت. در طول آزمایش هر روز صبح جایگاه گاوها تمیز و برای بستر از کلش تازه استفاده میشد و هر سه هفته یکبار با آهک ضدعفونی میگردید و برنامههای بهداشتی و واکسیناسیون گاوها به طور مرتب انجام میگرفت. مقدار خوراک مورد نیاز هرگاو بر اساس احتیاجات روزانه از جیرههای آزمایشی تهیه و در سه وعده صبح ، ظهر و شب ، با فاصله 8 ساعت در اختیار آنها قرار می-گرفت وگاوها دسترسی آزاد به آب داشتند. جیره آزمایشی بر اساس جداول استاندارد تغذیهای گاوهای شیرده و برنامه NRC - 2001 - تنظیم شد و بصورت کاملا مخلوط در ساعتهای 8 صبح و 4 بعداز ظهر در اختیار گاوها قرار گرفت. شیردوشی گاوها در ساعات 7 صبح و 5 بعداز ظهر صورت گرفت و گاوها نیم ساعت قبل از شیردوشی از فضای بهاربند برای انجام فعالیت فیزیکی بیشتر استفاده نمودند. شیر تولیدی روزانه هر گاو بطور جداگانه توزین و میانگین آن بهعنوان مقدار تولید شیر روزانه در نظر گرفته شد. نمونهگیری از شیر بصورت هفتگی انجام شد. نمونه شیر که شامل شیر تولیدی شب و صبح روز بعد بود داخل ظرف نمونه-گیری شیر که برای جلوگیری از تغییر ترکیبات شیر چند گرم بیکرومات پتاسیم به آن اضافه شده بود، ریخته میشد و سپس توسط دستگاه اکومیلک جهت تعیین درصد چربی، پروتئین، لاکتوز، کل مواد جامد بدون چربی و کل مواد جامد چربی شیر آنالیز میگردید.
برای تعیین قابلیت هضم ماده خشک، نمونههای مدفوع در سه روز آخر دوره آزمایشی از رکتوم گاوها برداشته شد - لاویستو و همکاران، - 1987، همراه با نمونهگیری از مدفوع، از جیرههای آزمایشی نیز نمونهبرداری انجام میشد تا بتوان قابلیت هضم خوراک و برخی از اجزای خوراکی را تعیین کرد. سپس نمونههای مدفوع و خوراک به مدت 48 ساعت در آون در دمای 65 درجه سانتیگراد خشک شدند و بعد از آسیاب شدن میزان خاکستر نامحلول - ون کولن و یانگ، - 1977 به منظور تعیین قابلیت هضم اندازهگیری شد.
