بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی تأثیر پیشآموزش از طریق وبلاگ بر یادگیری و یادداری درس ریاضی دانشآموزان سال اول دوره متوسطه شهر تهران پرداخته است. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشآموزان پسر پایه سال اول دوره متوسطه تشکیل میدانند. جهت انتخاب نمونههای مورد نظر از روش نمونهگیری تصادفی استفاده شده است. گروه نمونه 30 نفر میباشند که به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره جایگزین شدهاند، 15 نفر گروه آزمایش در معرض متغیر مستقل که پیشآموزش از طریق وبلاگ میباشد، قرار گرفتند و گروه گواه را 15 نفر تشکیل میدادند که هیچگونه پیشآموزشی نداشتند. طرح پژوهشی مورد استفاده، طرح پیشآزمون-پسآزمون با گروه کنترل بوده است. متغیرهای وابسته این پژوهش یادگیری و یادداری بودند که توسط آزمونهای محقق ساخته مربوط به هر متغیر در درس ریاضی پایه اول متوسطه مورد اندازهگیری قرار گرفتند. دادههای حاصله از این آزمونها با استفاده از آزمون تحلیل کواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، نتایج پژوهش نشان داده است، یادگیری و یادداری دانش آموزانی که تحت تأثیر پیشآموزش از طریق وبلاگ بودهاند به طور معناداری بیشتر از دانش آموزانی است که هیچگونه پیشآموزشی را در درس ریاضی دریافت نکردهاند. بنابراین با بهرهگیری از پیشآموزش از طریق وبلاگ میتوان میزان یادگیری و یادداری دانشآموزان را بهبود بخشید.
واژگان کلیدی: پیشآموزش، وبلاگ، یادگیری، یادداری
مقدمه
خواه یا ناخواه جهان به سمت الکترونیکی و دیجیتالی شدن در حال حرکت است و انسان امروز برای سازگاری با دنیای خود نیاز به آشنایی با ابزارها و فناوریهای نوین را دارد. اکنون در روزگاری هستیم که علوم در حال توسعه و پیشرفت است.
و جوامع از شکل سنتی به سمت صنعتی و دانشی در حرکت است. در این راه استفاده از فناوری در فائق آمدن بر بسیاری از مشکلات یاریگر بوده است. به کارگیری ابزارها و روشهای نوین آموزشی هم باید سهمی دراین حرکت داشته باشد تا این فناوریها را بتوان در خدمت یادگیری و آموزش بشریت قرار داد. رشد فناوری اطلاعات و علوم رایانهای و به کارگیری آن در حیطه آموزش و یادگیری این عرصه را متحول کرده است. وب 2 از این دست فناوریها است که با مفهوم وبلاگ وارد زندگی ما شده است. در این راستا به کارگیری وبلاگ به عنوان ابزاری برای یادگیری و آموزش نظر محققان در حوزه علوم تربیتی را به خود جلب کرده است. وبلاگها از این جمله فناوریها است که به عنوان ابزاری برای یادگیری و آموزش مورد استفاده قرار گرفتهاند و معلمان از آنها به منظور تسهیل یادگیری استفاده می کنند. وبلاگ یک فضای وب با کارکرد بالا است که نیازی به دانش فنی و تجهیزات سطح بالایی ندارد، استفاده و مدیریت آن آسان و رسانهای است که به طور خاص میتوانند برای خواندن و نوشتن مورد استفاده قرار گیرد. کاربران وبلاگ در حوزه آموزش با وجود برخی محدودیتهای آن نگرش مثبتی در رابطه با استفاده از وبلاگ داشتهاند. یافتهها حاکی از آن است که وبلاگها میتوانند انگیزه یادگیری و فرصتهایی برای نویسندگی و خوانندگی که باعث توسعه نویسندگی و راهبردهای یادگیری شامل تفکر انتقادی را گسترش دهند . - Noytim, 2010 -
تکنولوژی آموزشی همه روزه در حال توسعه و گسترش میباشد. و همه روزه شاهد رشد روزافزون رسانههای نوین ارتباطی میباشیم. از سوی دیگر ضروریترین تحولات در نظامهای آموزشی، تحول در نگرش و راهبردهای یاددهی- یادگیری است که مورد استفاده معلمان و مدیران اجرایی نظام آموزشی قرار میگیرد - شعبانی، . - 1387 از این رو هر روز یافتهها و نظریههای علومی چون روانشناسی تربیتی، نظریههای یادگیری، روشها و فنون تدریس، علوم ارتباطات و دیگر علوم مرتبط با یادگیری و آموزش افزوده میشود. ما باید نتایج تحقیقات این علوم را در عمل و کاربرد مشاهده نماییم. یکی از دروس اصلی مدارس درس ریاضی میباشد. با توجه به اینکه این درس هم به عنوان پایهای برای دیگر دروس میباشد اهمیتی دو چندان پیدا میکند. کتابهای درسی چندان به توضیح مفاهیم و مشخصات کلیدی پیش از شروع مبحث اصلی درس نمیپردازند و با توجه به اینکه زمان کلاس فرصت کافی را در اختیار معلم قرار نمیدهد که به توضیح و تفهیم بیشتر این مفاهیم و مشخصات کلیدی بپردازد، دانش آموزان مبتدی در پردازش مطالب پیچیده سردرگم میشوند. یکی از اصول علمی و روشهای یادگیری نوین اصل پیشآموزش میباشد، اصل پیش آموزش در مواقعی کاربرد دارد که تلاش برای پردازش ماده ضروری در درس، سیستم ادراکی دانش آموز را سردرگم می کند. برای افزایش ادراک یادگیرنده، ما بر روی نقش معنیدار کردن یادگیری در قالب پیشآموزش در جهت کمک به یادگیرندهها در مراحل شکلگیری دانش آنها تمرکز میکنیم. و میتوانیم با کسب اطمینان از اینکه دانش آموز، با نام و مشخصات هر بخش آشنایی دارد، به درک بهتر او کمک کنیم . - Mayer and Clark, 2011 - پیشآموزش به مبتدیان کمک میکند که پردازش مطلبی پیچیده را با کاهش زمان پردازش مدیریت کنند. از این رو توجه به اصل پیشآموزش که از قلمروهای جدید در حوزه چندرسانهایها میباشد . - Mayer and Clark, 2008 - اهمیت ویژهای برخوردار است. حال میتوان با ارائه مفاهیم کلیدی و انتزاعی پیش از جلسه درس فارغ از محدودیتهای فضا و زمان در قالب پیشآموزش با استفاده از وبلاگ به عنوان ابزاری در جهت صرفه جویی در وقت و ایجاد یادگیری سریعتر، عمیقتر و پایدارتر پرداخت. با همه این تفاسیر آنچنان که شایسته است به این اصل علمی توجه نشده است و سعی ما در این پژوهش بر این بوده است که به اصل پیش آموزش با استفاده از ابزار نوین ارتیاطی به مثابه وبلاگ پرداخته شود.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
وبلاگ یک فضای مبتنی بر وب با کارکرد بالاست که برای نوشتن می باشد و در آن تمام فرآیند نوشتن و ویرایش اطلاعات از طریق مرورگر وب مدیریت میشود و این نوشته به صورت سریع بر روی شبکه اینترنت در معرض عموم قرار میگیرد - Niekerk, . - 2006
با توجه به تغییرات روز افزونی که در آموزش رخ میدهد، مشخصه اصلی و عمدهی عصر کنونی، محوریت یافتن علم و تولید و بهکارگیری آن میباشد. تردیدی نیست که به کار گرفتن طرق جدیدتر و بهره مند شدن از فواید تکنولوژی آموزشی و روشهای نوین بستر مناسبی برای تولید علم و توسعه آن فراهم میآورد. یکی از بسترهای رو به پیشرفت در تکنولوژی آموزشی فناوری اطلاعات و ارتباطات است. انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات باعث شکوفایی جنبشهای آموزشی، اقتصادی و فرهنگی شده و دنیایی نو در حال پدیدار شدن است، هنگامی که سخن از فناوری اطلاعات و ارتباطات به میان میآید، بیش از هر ابزار دیگر رایانه و اینترنت به ذهن خطور میکند. در حقیقت اینترنت ابزاری برای فرو ریختن دیوارهای مدرسه و برقراری ارتباط میان افراد به ویژه دانش آموزان با جامعه جهانی و منابع پخش شده در سراسر جهان است و قابلیت اینترنت به عنوان یک ابزار آموزشی هر روز بیشتر تثبیت میشود - اسلامی، پاکدل، پرندک، . - 1383 از جمله ابزارهای اینترنت که امروزه استفاده از آن فزونی گرفته وبلاگ است. استفاده از وبلاگها، به دلیل سهولت و کارآمدی، به سرعت مورد توجه قرار گرفت و از این رو معلمان و دانشآموزان توانستند از طریق وبلاگ از قابلیت های فن آوری اطلاعات و ارتباطات برای گسترش محیط یادگیری خود استفاده کنند. پیشرفت در تکنولوژی آموزشی ما را قادر به استفاده از روشهای آموزشی که تا همین اواخر به کارگیریشان دشوار یا غیر ممکن بود کرده است. و موجب شده امروزه معلمان از ابزارهایی چون وبلاگ به منظور تسهیل یادگیری استفاده میکنند.
انگیزش عاملی بسیار مهم و یکی از شروط اساسی یادگیری الکترونیکی است. با توجه به موانعی که در یادگیری الکترونیکی در ارتباط رو در روی یادگیرنده و آموزگار وجود دارد انگیزش از اهمیت بیشتری نسبت به روش های سنتی برخوردار است. بنابراین انگیزش در آموزش الکترونیکی به عنوان یک موضوع مهم باید در طرح های برنامه درسی شناخته شود. هنگامی که فرد مطلبی را در وبلاگ مینویسد، این مطلب در معرض عموم قرار می گیرد فرد سعی میکند آن را به بهترین نحو انجام دهد در واقع این انگیزهای برای یادگیری و فعالیت است که از طریق استفاده از وبلاگها میتوان به آن رسید. و ایدههای مجازی که مابین نویسندگان وبلاگ رد و بدل میشود، می تواند باعث انگیزش آنان شود و فرصتی برای تقویت مهارت تفکر انتقادی فراهم آورد . - Noytim, 2010 -
از نظر ارتباطگرایی، یادگیری عبارت است از: فرآیند خلق گرهها و ارتباطات جدید به عبارت دیگر فرآیند شکل دهی و شکل گیری شبکهها است . - Siemens, 2005 - گره و شبکه به عنوان دو عنصر اصلی این دیدگاه میباشند. در ارتباط گرایی گره میتواند شامل کوچکترین واحد اطلاعاتی درون مغز، یک مفهوم، یک انسان و یک رایانه باشد. ارتباطگرایی دیدگاهی است که دانش و شناخت را توزیع شده در سطح شبکهای از افراد و فناوری می بیند و یادگیری را فرآیند ارتباط، رشد و رهایی آن شبکهها میداند . - Siemens, 2009 - به زبان سادهتر ایجادکردن گرهها، ارتباط دادن گرهها با یکدیگر و تشکیل شبکهای از این گرهها و ارتباطات، یادگیری را ایجاد میکند. نکته قابل توجه این است که یادگیری را حاصل ارتباطات نمیداند بلکه خود ارتباطات میداند. یادگیری تنها از طریق شبکه اتفاق نمیافتد، یا از طریق شبکه تسهیل نمیشود بلکه خود شبکهسازی به عنوان یادگیری معرفی میشود
