بخشی از مقاله
چكيده:
هدف پژوهش حاضر، تعيين اثربخشي تمرين برنامههاي رايانهاي شناختيِ حافظه فعال بر بهبود عملكرد حلمسئلهرياضيدانشآموزان با مشكلات يادگيري رياضي مي باشد. اين پژوهش به روش نيمه آزمايشي با استفاده از طرح پيشآزمون-پس آزمون با گروه كنترل انجام گرفت. به اين منظور، ابتدا با استفاده از روش نمونهگيري تصادفي خوشهاي چند مرحلهاي، ١٨٠ دانش آموز پسرپايه چهارم ابتدايي انتخاب شدند، سپس از ميان آنها ٣٠ دانشآموز با مشكلات يادگيري رياضي ، به شيوه نمونه گيري هدفمند انتخاب و به صورت تصادفي به دو گروه ١٥ نفره آزمايش و كنترل تقسيم شدند. به منظور جمع آوري داده ها از آزمو ن تشخيصي رياضيات ايران كي مت و آزمون رياضي پژوهشگرساخته استفاده شد. . آزمودنيهاي گروه آزمايش به مدت ٢٠ جلسه ٦٠ دقيقهاي ، برنامه آموزش راهبردهاي حافظه فعال را بهوسيله برنامه هاي مداخلهاي رايانهاي»حافظه كاري« و »بهسازي و تقويت ذهن«به صورت كاملاً انفرادي دريافتميكردند و آزمودنيهاي گروه كنترل، برنامه آموزشي معمولي خود را توسط آموزگارانشان ادامه مي دادند. تحليل آماري با استفاده از روش تحليل كواريانس نشان داد كه بين نمرات پيشرفت رياضي دو گروه تفاوت معناداري وجود دارد. بنابراين آموزش رايانهمحور حافظه فعال مي تواند به عنوان يك روش مداخلهاي در پيشرفت عملكرد مهارتهاي حل مسئله رياضي و عملكرد تحصيلي در درس رياضي دانشآموزان با مشكلات يادگيري رياضي ، مورد استفاده قرار گيرد.
واژگان كليدي: مشكلات يادگيري رياضي، آموزش رايانه محور حافظه فعال ، مهارتهاي حل مسئله رياضي
١- مقدمه
پژوهشهاي انجام شده در سالهاي اخير ، نشانگر پيشرفتهاي قابل توجهاي در زمينهي استفاده از فنآوري اطلاعات و ارتباطات ، در آموزش و پرورش دانش آموزان با ناتواناييهاي يادگيري خاص ، ارزيابي و انجام مداخلههاي مورد نياز آنان بوده است]١. [ تقويت حافظه فعال رايانه محور، سبب ايجاد تغييرها مثبت در تمامِ زمينههاي يادگيري و تحصيلي فرد ميشود، از جمله موجب آگاهي بيشتر معلمان، مسئولين آموزشي، والدين و درمانگران، نسبت به افت تحصيلي دانش آموزان شده است]٢.[ اهميت برنامه هاي رايانه محور در اين است كه كمكهاي مهم و كاربردي به جامعهي
بشريِحالِدر پيشرفت سريعِ تكنولوژي مي كند تا روش هايي را وجودبه آورد كه اطلاعات ذهن نابالغ كودكان عادي و داراي ناتوانيهاي يادگيري خاص - Learning disability - به صورت همگنتر رشد كند]٣.[ در ثاني سبب ايجاد سازگاري كودك در كلاس ، مدرسه ، محيط خانواده و جامعه ميگردد]٤.[ به همچنين موجب تربيت معلمان تخصصي دوره ديده و كارآمد]٥[ ؛ و ايجاد جو آموزشي مناسب، موثر و سرگرم كنند]٦[ ؛ ايجاد فرصت مناسب براي دانش آموزان با اختلال و مشكلات يادگيري ،براي رسيدن به حداكثر ميزان پيشرفت در زمينههاي يادگيري و مهارت تحصيلي مي گردد. بدين ترتيب پيشرفت نظري و تجربي كودكان نيز فراهم ميگردد ]٧.[
لازم به ذكر است ،آموزش مبتني بر رايانه علاوه براينكه ميتواند جايگزيني براي آموزگار باشد]٨[؛ به همچنين توان آنرا دارد تا از منزوي شدن و به حاشيه رانده شدن كودكان بااختلال يادگيري جلوگيري كند و موجب تعامل آنان با همسالان و بهبود مهارت هاي انجام روشهاي حل مسئله داستاني رياضيِ نوشتاري و لُغوي مخصوصا در موقعيتهاي جديد،همچنين درك معانيِ علايم و اخطارهاي اجتماعي، درك مفهوم كسرها، اشكال هندسي، سازماندهي افكار و غيره ميگردد]٩[، تا دانش آموزان از آموزش سريع، آسان و مناسب بهره برده ]١٠[ ، به خودهدايتيِ- سريع، دريافت بازخورد مناسب، صحيح و سريع دست يابند ]١١.[ آزمونهاي تحصيلي كشوري و ملي با استرس كمتر انجام ميپذيرد و نهايتاً اينكه موجب ارتقاي امر تعميم و كليت بخشي محاسبات ، معادلات، الگوريتم ها و حل مسئله مي شود ]١٢.[
بر اساس پيشينه پژوهش، شواهد بسياري بر اين موضوع دلالت دارد كه حافظه فعال پيش بيني كنندهي خوبي براي مهارت هاي رياضياتي است. همچنين شواهد روشني مبني بر تأثير حافظه فعال بر روي توانايي كودكان در انجام تمرينات رياضي در مدرسه گزارش شده است. مرجع]١٣[ نيز در پژوهش خود اختلال عمده اي را در ظرفيت حافظه فعال دانش آموزاني كه نمره هاي پاييني را در آزمون هاي رياضي ملي گرفته بودند گزارش كرده اند. كودكان با مشكلات رياضي در آزمون هاي حافظه فعال كه نيازمند پردازش و ذخيره اطلاعات به صورت همزمان است، ضعف دارند و بسياري از تكاليف رياضي مبتني بر كلاس - مانند شمارش، انجام حساب ذهني يا فهم يك مسأله رياضي - نيازمند ذخيرهي موقتي اطلاعات در طي پردازش آن و يا ادغام آن با اطلاعات موجود در حافظهي بلند مدت است ]١٤.[ مرجع ]١٥[ شواهد قانع كنندهاي را در اين زمينه كه كودكان با تشخيص ضعف در حافظه فعال، طيفي از مشكلات را در مدرسه و به طور كلي در ارتباط با آموزش و در مباحث خاصي مانند رياضيات تجربه ميكنند، ارائه كردند. از سوي ديگر بسياري از مطالعات در رابطه با اثرات شناختي آموزش حافظه فعال بر روي جمعيتي با ناتوانيهاي خاص در عملكرد حافظه فعال تمركز كرده و بيان كردهاند كه آموزش حافظه فعال منجر به بهبودي در عملكرد حافظهي فعال ميشود. اگرچه نميتوان به صورت قاطع در اين باره ابراز عقيده كرد، با اين حال برخي از شواهد موجود مؤيد اثربخشي آموزش حافظه در گروه هاي مختلف هستند و پژوهش ها نشان ميدهند كه كودكان كم سن تر كه در اين زمينه مورد توجه قرار گرفته و آموزش حافظه مي بينند، مي توانند بهره بيشتري از اينگونه آموزش ها برده و اين دست آموزش ها اثربخشي بيشتري نيز بر آنها خواهد داشت. پژوهشهاي مورد بررسي در اين زمينه بيان ميكند كه آموزش حافظه فعال ممكن است وسيلهاي براي ارتقاي موفقيتهاي كودكان به ويژه در مقطع ابتدايي باشد، با اين وجود پژوهشهاي معدودي به بررسي اين احتمال در رياضيات پرداختهاند ]١٤.[ از طرفي بسياري از پژوهشگرها، كاربرد آموزشهاي رايانه محور را بر بهبود حافظه فعال در گروههاي مختلف كودكان - كودكان عادي، كودكان با مشكلات خواندن، نارسايي توجه؛ بيش فعالي؛ اختلال يادگيري - مورد ارزيابي قرار دادهاند. مرجع ] - ١٦], [١٧ - [ و بررسي اثربخشي اينگونه برنامهها را بر روي ساير كودكان به ويژه گروه كودكان با مشكلهاي رياضي پيشنهاد دادهاند.
