بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر چندرسانهای مبتنی بر الگوی طراحی آموزشی گانیه بر یادگیری و یادداری درس علوم ششم ابتدایی شهر همدان در سال تحصیلی 1392-93 صورت گرفته است. روش پژوهش، شبه آزمایشی و از طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی شهر همدان بود، در این پژوهش منطقه 2 آموزش و پرورش و مدرسه دخترانه ابتدایی شهید اشتاد( تربیت) به صورت نمونه تصادفی خوشهای انتخاب و اجرا گردید. در روش اجرای پژوهش، پس از طراحی و تولید چندرسانهای مبتنی بر الگوی گانیه از سوی پژوهشگر، از کلیه آزمودنی ها پیش آزمون به عمل آمد و سپس نمونه به دو گروه 15 نفری مستقل به صورت تصادفی تقسیم شد. گروه آزمایش با چندرسانهای محقق ساخته آموزش دیدند و گروه کنترل با چندرسانهای تأیید شده آموزش و پرورش آموزش دیدند و سپس بعد از آموزش از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد و یک ماه بعد، آزمون یادداری بر روی هر دو گروه اجرا شد. تعیین روایی سؤالات به کمک 2 معلم در درس علوم و تأیید استاد راهنما صورت پذیرفته و نیز پایی سؤالات با استفاده از آلفای کرانباخ انجام شد. داده ها پس از جمع آوری با روش آمار توصیفی و استنباطی ( تحلیل کوواریانس و T همبسته) تجزیه و تحلیل گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که به کارگیری الگوی گانیه در طراحی چندرسانهای درس علوم ششم ابتدایی باعث افزایش میزان یادگیری و یادداری میشود.
کلمات کلیدی: چندرسانهای، الگوی گانیه، طراحی آموزشی، یادگیری، یادداری
مقدمه
هدف هر آموزشی یادگیری است، هر چند نمی توان گفت هر آموزشی منجر به یادگیری می شود. آموزش مجموعه ای از رویدادهایی است که بر یادگیرندگان به طریقی اثر می کند تا یادگیری آسان شود.]1[ امروزه طراحی آموزشی تولید نظاممند آموزش با استفاده از نظریه های یادگیری و آموزش برای اطمینان حاصل کردن از کیفیت آموزشی است .]2[ طراحی آموزشی یک روش است که با استفاده از آن مربی یا طراح و منابع موجود به تقاضای یادگیرندگان برای انتقال دانش پاسخ می-
دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی
دهد.]3[الگوهای طراحی بیشتر سه فعالیت اصلی را دنبال میکنند: تحلیل، تولید راهبردها و ارزشیابی. این مجموعه از فعالیت ها را الگوهای طراحی آموزشی مینامند .]4[هر کدام از الگوها و رویکردهای طراحی آموزشی با توجه به اصول و اهداف مورد نظر خود میتوانند تأثیر متفاوتی در میزان یادگیری و یادداری دانش آموزان داشته باشند. رویکرد شناخت گرایی بر رفتار بیرونی و فرایندهای ذهنی تأکید دارد و از آن برای افزایش اثربخشی آموزش بهره میگیرد .]5[الگوهای طراحی آموزشی را بر اساس نظریه های یادگیری میتوان به سه دسته تقسیم کرد که عبارتند از: رفتارگرایی1، شناخت گرایی2 و سازنده گرایی.3 الگوی تدریس گانیه مبتنی بر دیدگاه گانیه شامل 9 رویداد می باشد که به ترتیب عبارتند از: جلب توجه، آگاه ساختن یادگیرنده از هدف، تحریک یادآوری، یادگیری پیشنیاز و دانش قبلی، ارائه محرک، فراهم ساختن هدایت یادگیری، فراخوان عملکرد، فراهم ساختن بازخورد، ارزیابی عملکرد و بهبود یادداری و انتقال. با توجه به این که یکی از مباحث مهم و مطرح در تکنولوژی آموزشی نحوه انتخاب رسانه آموزشی مناسب است و انتخاب این رسانه باید بر اساس ماهیت هدف یادگیری که باید تحقق یابد و اختصاصات ساختی وظیفه موردنظر صورت گیرد .]6[ بنا به تعریف دولیتل4 چندرسانهای عبارت است از برنامه کامپیوتری که در آن متن همراه با یکی از موارد صدا، موسیقی، ویدئو، تصاویر، گرافیک سه بعدی و انمیشن باشد .]7[چندرسانهای ماهیت یادگیری را تغییر داده و به جای این که کتاب ها دانش آموزان را به مطالب چاپ شده خطی محدود کند، با ایجاد یک بعد جدید (استفاده از حواس پنج گانه)، آموزش را پویا و متحرک نموده است.]8[ معلمان می توانند با استفاده از چندرسانه ای ها، شرایط زندگی واقعی را به کلاس های درس خود بیاورند. چنین موقعیت های آموزشی- یادگیری می توانند به جای معلم محور بودن، شاگرد محور، به جای آموزش محور بودن، یادگیری محور، به جای انفعالی بودن، تعاملی، و به جای انتقال دانش، فراهم آورنده شرایط چالش های ذهنی و یادگیری چگونه یاد گرفتن و کسب دانش شخصی باشند.[9]نتایج پژوهش ماهارگ نشان می دهد چندرسانهای ها، موضوعات و مواد چاپی را به صورتی که آسانتر به خاطر سپرده شود و شکلی جذابتر از کتاب ها یا رسانه خاص داشته باشند، ارائه میدهند. در یادگیری با چندرسانهای انتظار می رود یادگیرندگان فعالتر باشند. چندرسانهای انگیزه یادگیرنده برای یادگیری را افزایش می-دهد، انعطافپذیر و سرگرمکننده است .]01[چندرسانهای های دیجیتال این امکان را برای یادگیرندگان ایجاد میکنند تا بتوانند از طریق ترکیب صدا، تصاویر با کنترل خود بر مبنای نیاز خود از محتوا استفاده کنند.]11[
هدف این پژوهش تأثیر چندرسانهای آموزشی مبتنی بر الگوی گانیه بر یادگیری و یادداری دانش آموزان دختر سال ششم ابتدایی در درس علوم می باشد. سنجش تاثیر روشها و فناوریهای نوین بر آموزش مفاهیم درسی همواره مورد توجه بوده است، به این منظور به چند نمونه از تحقیقات اشاره میشود. میلانویچ و آبرادویچ(2013) 5 تحقیقی با عنوان "تأثیر استفاده از چندرسانه ای در آموزش ریاضیات"انجام دادند. این تحقیق شامل دو گروه 50 نفری از دانشجویان سال اول دانشکده معماری و دانشکده عمران مدیریت ساخت و ساز بود. هر گروه به دو گروه 25 نفری تقسیم شد که یکی از گروه ها با سخنرانی سنتی و گروه دیگر با چندرسانهای آموزش دیدند. در هر دو گروه بهره گرفتن از چندرسانهای در آموزش عملکرد بهتری را نشان داد. علاوه بر این در پایان تحقیقات، نظرسنجی به وضوح نشان داد که دانشجویان در گروه های چندرسانهای به یادگیری بسیار علاقمندند.]01[ نئو و نئو و تئو(2010) 6پژوهشی با عنوان "تأثیر رویدادهای نه گانه گانیه بر انگیزش، یادگیری و یادداری
1behaviorist 2 cognitivist 3 constructivist 4 Doolittle
5 Milovanovic & Abradovic 6 Neo & Neo & Teoh
دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی
یادگیرندگان در محیط های یادگیری چندرسانهای"یادگیرنده محور در دوره آموزش انیمیشن سازی انجام دادند، نشان دادند که به کارگیری الگوی طراحی آموزشی گانیه نسبت به روش تدریس سنتی بر میزان یادگیری و یادداری تأثیر بیشتری دارد.]13[لینکسن، زیائوشان، یانجینگ، زیتان و یانوی(2010) 1 در پژوهشی با عنوان " ارزیابی یادگیری در محیط های یادگیری الکترونیکی" نشان دادند که یادگیری الکترونیکی طراحی شده با استفاده از اصول آموزشی گانیه مؤثرتر از یادگیری الکترونیکی طراحی شده به روش سنتی است.]14[ الیوت(2010) 2 در پژوهشی تحت عنوان "چندرسانهای در مدارس"، به تاثیر آموزش مبتنی بر وب- انیمیشن با یادگیری علوم، زبان، خواندن در دانشآموزان کلاس سوم و پنجم و هشتم دبیرستان پرداخت. دانش آموزان گروه آزمایش با استفاده از انیمیشن وگروه گواه به روش سنتی آموزش دیدند. یافته ها حاکی از آن بود که عملکرد گروه آزمایشی بیش از حد متوسط و بهتر از عملکرد گروه گواه بود.>15@ پژوهشی با عنوان " مزایای آموزش چندرسانه ای مهارت" توسط وانگ(2010) 3 صورت گرفت. در این پژوهش تفاوت معنی داری بین گروه آزمایش و کنترل در مورد شناخت مهارت یافت شده است. نتایج بیانگر این مطلب است که چندرسانهای تولید شده نسبت به روش سنتی در میزان یادگیری مؤثرتر و رضایت بیشتری را از یادگیری به همراه داشته است.]01[ پژوهشگر متذکر میگردد که در پژوهش های داخلی نتایجی که از کاربرد الگوی طراحی آموزشی گانیه در چندرسانهای ها باشد، یافت نشد و ما در این پژوهش ها به تأثیر چندرسانهای در میزان یادگیری اشاره نمودهایم که حاکی از بهبود میزان یادگیری با استفاده از چندرسانهای ها بوده است لذا با توجه به مطالب بیان شده در پی آن هستیم که به بررسی ثأثیر چندرسانهای تولید شده براساس الگوی گانیه بپردازیم.
