بخشی از مقاله
چکیده
گل شاهاشرفی یکی از گلهای یکساله بسیار زیبا و مهم از خانواده آفتابگردان برای کشت در بسترها، مرزها، گلدان و دسته گل کاربرد دارد. اسید هیومیک یک ترکیب پلیمری طبیعی آلی است که در نتیجه پوسیدگی مواد آلی خاک، پیت، لیگنین و ... به وجود میآید و باعث افزایش عملکرد محصول و کیفیت میشود. به منظور بررسی اثر اسید هیومیک روی برخی ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گل شاهاشرفی آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. تیمارها شامل غلظتهای 0، 1/5، 3 و 6 گرم در دو لیتر بود. بذرها در گلدان کشت شدند و به هر گلدان 25 سیسی محلولدهی شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای آزمایشی بر برخی از صفات مورفولوژیک - ، قطر ساقه، قطر گل، تعداد شاخه فرعی، وزن تر گلبرگ، وزن تر برگ، تعداد برگ و سطح برگ - ، رنگیزه کارتنوئید و کلروفیل کل معنیدار بود.
مقدمه
گل شاهاشرفی از خانواده آفتابگردان بومی مکزیک و آمریکای مرکزی و دارای 25 گونه یکساله یا چندساله است. برگها به صورت متقابل، لبهدار، یا با بریدگیهای عمیق است. گیاهی دیرگل با دمگل طویل است - قاسمیقهساره و کافی، . - 1388 آفتابدوست و به خاک مرطوب با زهکشی خوب نیاز دارد و برای بسترها، مرزها، گدان و دستهگل کاربرد دارد. در ایران به دلیل استفاده بیرویه از کودهای شیمیایی و عدم استفاده از کودهای آلی، خاکهای کشاورزی با کمبود مواد آلی مواجه هستند. کودهای آلیفرآوردههای مناسب و کمخطری هستند که به طور عمده منشاء حیوانی یا گیاهی دارند و میتوانند برای کشاورزی پایدار مناسب باشند. کاربرد اسید هیومیک موجب افزایش ظرفیت نگهداری آب خاک، افزایش تهویه خاک، بهبود دانهبندی خاک، بهبود مقاومت به خشکی، افزایش تبدیل عناصر به فرمهای قابل دسترس برای گیاه و افزایش درصد نیتروژن خاک میگردد - عزیزی و صفایی، . - 1395 کاربرد اسید هیومیک به صورت محلول پاشی و همچنین مصرف در خاک باعث افزایش هورمونهای رشد گیاه از قبیل اکسین، سیتوکنین و جیبرلین درگیاه میشود - عبدالموگد و همکاران،. - 2007 اسید هیومیک بهعنوان یک ترکیب شبههورمونی نقش به سزایی در افزایش جذب عناصر غذایی از طریق خاصیت کلاتکنندگی و احیاکنندگی و در نتیجه بهبود رشد گیاه دارد. مکانیزم اثر اسید هیومیک عمدتاً تشکیل کمپلکس بین اسید هیومیک و یونهای معدنی، تأثیر اسید هیومیک در تنفس و فتوسنتز، تحریک متابولیسم اسید نوکلئیک و فعالیت شبههورمونی آن میباشد در بررسی اثر اسید هیومیک روی گل همیشه بهار نشان دادند کاربرد اسید هیومیک در محلول غذایی از طریق افزایش ظرفیت فتوسنتزی، بهبود جذب عناصر غذایی، افزایش کارایی و راندمان عناصر غذایی و افزایش ظرفیت آنتیاکسیدانی - فنول کل - ، ضمن افزایش عملکرد، منجر به بهبود و افزایش دوام عمر گل شاخه بریده همیشه بهار گردید . حسن پوراصیل و همکاران - 1394 - گزارش دادند کاربرد اسید هیومیک و جیبرلیک اسید میتواند برای بهبود رشد و کیفیت گلایل رقم وایت پروسپرتی مورد استفاده قرار گیرد.
مواد و روشها
این پژوهش در پاییز سال 1397 در گلخانه تحقیقاتی گروه مهندسی علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان انجام شد. بذرها از شهر اهواز تهیه و در زمین کشت شدند و پس از تولید نشاء به گلدانهای پلاستیکی زهکشدار به طول 8 سانتیمتر و عرض 12 سانتیمتر انتقال داده شدند. گلدانها پس از ریختن 2 سانتیمتر سنگریزه با بستر چهار قسمت خاک، یک قسمت کود و یک قسمت شن پرگردیدند. تیمار آزمایشی شامل 4 سطح اسید هیومیک - شاهد، 1/5 ، 3، 6گرم در 2 لیتر آب - در سه نوبت به فاصله دو هفته یک بار اعمال شد. در مرحله چهاربرگی محلولدهی آغاز شد و به هر گلدان 25 سیسی محلول داده شد.
اندازه گیری شاخصهای مورفولوژیک
ویژگیهای ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد برگ در گیاه، وزن تر و خشک گلبرگ، وزن تر و خشک برگ، زمان گلدهی، میزان کلروفیل، کارتنوئید و کربوهیدرات بررسی شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 8 تکرار - گلدان - انجام شد.
سنجش رنگیزههای فتوسنتزی
اندازه گیری کلروفیل برگ پس از اعمال تیمارها برای اندازهگیری کلروفیل برگها، 0,5 گرم از نمونه برگ با 10 میلیلیتر استون 80 درصد در فالکون ریخته و با ورقه آلومینیومی پوشیده و به مدت یک هفته در یخچال نگهداری شد. سپس عصاره حاصل استخراج و جذب محلول رویی در طول موجهای 470، 645 و 663 نانومتر با دستگاه اسپکتروفتومتر قرائت شد. جذبهای خوانده شده - A - را در فرمولهای زیر قرار داده و مقدار کلروفیل a و b بر حسب میلیگرم کلروفیل استخراج شده از هر گرم بافت برگ محاسبه گردید.
اندازه گیری کاروتنوئید برگ
برای اندازه گیری کاروتنوئید، مقدار0,1 گرم بافت برگ و گلبرگ به روش توضیح داده شده در مورد کلروفیل آماده گردید و جذب عصاره در طول موج 470 نانومتر خوانده شد. استون 80 درصد به عنوان محلول استاندارد مورد استفاده قرار گرفت. در انتها مقدار کاروتنوئید - حاوی کاروتن و گزانتوفیل - بر حسب میلی گرم بر گرم وزن تر برگ محاسبه شد. اندازه گیری میزان کربوهیدرات برای تهیه عصاره از نمونهها، 0,1 گرم وزن تر از هر نمونه درون لوله آزمایش قرار داده شد و مقدار 5 میلیلیتر الکل اتانول 80 درصد داغ به آن اضافه گردید و به مدت 10 دقیقه در دور 6000 سانتریفیوژ گردید. سپس حجم نهایی با اتانول 80 درصد به 10 میلیلیتر رسانده شد. از این عصاره 2 میلیلیتر در لوله آزمایش ریخته شد و 1 میلیلیتر محلول فنول 5 درصد به آن اضافه گردید. به مدت 10 دقیقه در دمای محیط قرار گرفت. جذب عصاره در طول موج 488 نانومتر بر حسب میلیگرم در لیتر قرائت گردید. از قند گلوکز به عنوان استاندارد استفاده شد. عدد قرائت شده در فرمول زیر گذاشته شد و میزان کربوهیدرات بدست آمد. تجزیه دادهها با نرم افزار آماری SAS و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن در سطح احتمال %5 انجام شد. نمودارها توسط نرمافزار Excel 2013 رسم گردید.
نتایج و بحث
تجزیه واریانس دادهها نشان داد که اثر تیمارهای آزمایشی بر برخی از صفات مورفولوژیک - ، قطر ساقه، قطر گل، تعداد شاخه فرعی، وزن تر گلبرگ، وزن تر برگ، تعداد برگ و سطح برگ - ، رنگیزه کارتنوئید و کلروفیل کل معنیدار بود. تجزیه واریانس تیمارهای مختلف آزمایشی بر قطر ساقه نشان داد که غلظتهای مختلف اسید هیومیک نتایج معنیداری در سطح احتمال 5 درصد بر قطر ساقه دارد. میزان قطر ساقه در تیمار شاهد و تیمار 1/5 گرم در لیتر اسید هیومیک نسبت به تیمارهای 3 و 6 گرم در لیتر اسید هیومیک بیشتر بود و بیشترین میزان قطر ساقه در تیمار شاهد بدست آمد
