بخشی از مقاله
چکیده
پاکلوبوترازول یکی از مهمترین ترکیبات تریازولی است. این ترکیب بازدارنده رشد است و اثرات مضر تنش هاي محیطی را در گیاهان مختلف تخفیف میدهد. اثر سطوح مختلف تنظیمکننده رشد پاکلوبوترازول روي زمان گلدهی و رشد رویشی سیب رقم گالا مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور پاکلوبوترازول با غلظت 0، 0/5، 1/25 گرم براي هر درخت به صورت کاربرد در خاك مورد استفاده قرار گرفت. تیمار در یک نوبتحدوداً 70-60 روز پیش از زمان تقریبی گل آغازي - بهمنماه - انجام گردید. نتایج نشان داد که غلظت بالاي پاکلوبوترازول سبب کاهش درصد سطح مقطع تنه و طول درخت شد. بنابراین به نظر میرسد در حالت کلی تیمار پکلوبوترازول باعث کاهش رشد رویشی درختان سیب میگردد.
کلمات کلیدي:سیب، پاکلوبوترازول، رشد رویشی، زیستتوده
مقدمه
درخت سیب با نام علمی Malus pumila از خانواده Rosaceae است. میوه این گیاه یکی از مهمترین محصولات باغی اقتصادي در جهان است. با وجود پایههاي پاکوتاه کننده متعدد براي سیب یک مشکل کلی در ایران استفاده از پایههاي بذري است. مطالعات گوناگون نشان داده است که میتوان با استفاده از کند کنندههاي رشد براي ایجاد باغات متراکم کمک گرفت. کند کنندههاي رشد انواعی از مواد شیمیایی با خاصیت ضدجیبرلینی هستند که باعث افزایش دوره گلدهی، افزایش میزان کلروفیل، افزایش مقاومت به سرما، خشکی، گرما، آلودگی هوا، افزایش تعداد انشعاب، افزایش تعداد گل و کاهش رشد رویشی میشوند. از جمله این مواد میتوان به پاکلوبوترازول اشاره کرد. پاکلوبوترازول از گروه تریازول هاست. اثرهاي بیولوژیک کاربرد پاکلوبوترازول در واقع ناشی از کاهش جیبرلین داخلی در گیاه است. پاکلوبوترازول اثرهاي مفیدي روي ویژگیهاي فیزیولوژیکی و مرفولوژیکی گونههاي مختلف درختان دارد. بارزترین ویژگی مرفولوژیکی آن کاهش رشد رویشی است. به طور کلی تریازول ها سبب کاهش رشد رویشی و کاهش رقابت بین اندامهاي رویشی و زایشی بر سر مواد فتوسنتزي میشود . - 2 - پاکلوبوترازول تحرك پذیري متوسطی در خاك دارد و حداکثر تا 10 سانتیمتر در سال در خاك لومی جابهجامیشود. ضمن اینکهتقریباً تبخیر نمیشود. مقدارLD50 آن 1954 میلیگرم بر کیلوگرم در موش نر بالغ است، بنابراین این ماده سمیت متوسطی دارد. در تحقیقات متعدد روي پاکلوبوترازول هیچگونه جهش زایی،کلاستوژنی و آنیوژنی مشاهده نشده است و گزارشی نیز دال بر سرطان زا بودن آن در دسترس نیست . - 1 -
کاربرد این تنظیمکننده به صورت خاکی نسبت به محلول پاشی اثر بیش تري در کاهش رشد شاخه، ارتفاع گیاه، طول میانگره ها و رشد شاخههاي جانبی دارد . - 5 - کاربرد خاکی پاکلوبوترازول در درختان زردآلو در طی فصل رشد باعث کاهش رشد رویشی و کاهش نیاز به هرس میشود. پاسخهاي رشدي مشابه در زرد آلوهاي بالغ و درختان سیب گزارش شده است. درختان پیرتر در پاسخ به کاربرد پاکلوبوترازول حساسیت کم تري نسبت به درختان جوان دارند . - 3 -
پاکلوبوترازول یک بازدارنده رشد و موثر بر رشد رویشی در مرکبات و هلو است . - 2 - کاهش طول شاخه در سیب و گلابی گزارش شده است . - 6 - اثرهاي فیزولوژیک پاکلوبوترازول به دلیل تغییر در توازون هورمونهاي درونی گیاه است که موجب تغییر در زمان شکوفایی گلها و جوانه هاي برگی و رسیدن میوهها میگردد. گزارش شده است که محلول پاشی درختان زردآلوي رقم گوانگ مونگ با پاکلوبوترازول زمان گلدهی را 20-13 روز به تأخیرمیاندازد و سبب افزایش میوهدهی میشود . - 4 -
مواد و روش ها
درختان سیب گالا چهار ساله پیوند شده بر روي پایه رویشی M27، در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان دانشگاه تبریز کشت شدند. تیمار پاکلوبوترازول جهت محلول پاشی خاکی در سه غلظت 0، 0/5، 1/25 گرم به ازاي هر درخت اعمال شدند. تیمار در یک نوبتحدوداً 70-60روز پیش از زمان گل آغازي - فروردینماه - انجام شد.
به ازاي هر تیمار اندازهگیري قطر ساقه و طول ساقه انجام گردید. این آزمایش با سه تکرار و در قالب طرح بلوكهايکاملاً تصادفی اجرا شد. تجزیه واریانس دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS و مقایسه میانگین دادهها به روش آزمون چند دامنهایی دانکن و در سطح احتمال معنیداري 5 درصد انجام شد.
نتایج و بحث
نتایج بررسیها نشان داد که در درختان تیمار شده با غلظت بالاي پاکلوبوترازول کاهش شدید رشد رویشی نشان دادند. همان طور که در نمودار 1 دیده میشود تأثیر تیمار پاکلوبوترازول روي کاهش درصد سطح مقطع معنیدار است و تفاوت معنیدار در غلظت 0/5 و 1/25 گرم به ازاي هر درخت با غلظت صفر گرم به ازاي هر درخت وجود دارد.
نمودار 2 نشاندهنده وجود اختلاف معنیدار در میزان رشد طولی شاخهها در بین تیمارهاي 0، 0/5، 1/25 گرم به ازاي هر درخت نسبت به صفر گرم به ازاي هر درخت است. در تحقیق انجامشده روي سیب گالا روشن شد که محلول پاشی پاکلوبوترازول در غلظت هاي 0/5 و 1/25 گرم به ازاي هر درخت در اوایل فصل رویشی تأثیر معنیداري در روند رشد رویشی نداشت و اما در انتهاي فصل رشدي در آخرین اندازهگیري به طور معنیدار بر روي کاهش درصد سطح مقطع و درصد رشد طولی تأثیر داشته است.
نمودار:2 تغییرات طول شاخه تحت تأثیرپاکلوبوترازول
اثرهاي بیولوژیک کاربرد پاکلوبوترازول عمدتا ناشی از کاهش جیبرلین داخلی در گیاه است. پاکلوبوترازول با ممانعت از اکسیداسیون کائورن به کائورنیک اسید در مسیر بیوسنتز جیبرلیک اسید اختلال ایجاد کرده مانع تشکیل آن میشود . - 2 - بارزترین ویژگی مرفولوژیکی کاربرد آن کاهش رشد رویشی است. به طور کلی تریازول ها سبب کاهش رشد رویشی و کاهش رقابت بین اندامهاي رویشی و زایشی بر سر مواد فتوسنتزي میشوند. در این آزمایش نیز به نظر میرسد که پاکلوبوترازول در ابتداي رشد رویشی تأثیر چندانی بر روي درختان سیب نداشته ولی در مراحل آخر با تأثیرگذاري روي کاهش نسبت رشد طولی شاخساره و قطر تنه باعث کاهش رشد رویشی میشود. به نظر میرسد در مطالعه اخیر نیز کاربرد این تنظیمکننده رشد باعث کاهش میزان جیبرلین درونی و در نهایت باعث کاهش رشد طولی و قطري در گیاه سیب شودمی . این ویژگی احتمالاً رهیافت جدیدي در ایجاد باغهاي فشردهتر سیب و القاي پاکوتاهی در سیب زمانی که دسترسی به پایههاي پاکوتاهکننده وجود ندارد، ایجاد خواهد کرد.
