بخشی از مقاله
خلاصه
تصمیمگیری بهینه برای یک سرمایهگذاری مطلوب، در واحد اقتصادی و تخصیص منابع به طور مناسب، مستلزم وجود اطلاعات مالی با کیفیت است. نداشتن اطلاعات مناسب و یا داشتن اطلاعات گمراه کننده، موجب انتخاب نادرست و اتلاف منابع اقتصادی، تخریب بازار سرمایه و در نتیجه عقب ماندگی و فقر اقتصادی و کاهش رفاه اجتماعی میشود. با توسعه شرکتها و افزایش وظایف و اختیارات هیأت مدیره، حاکمیت شرکتی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر کیفیت اطلاعات حسابداری و حاکمیت شرکتی بر سرمایهگذاری بیش از حد در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد. به همین منظور 92 شرکت فعال در بورس طی سالهای 1389 تا 1394 مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. در این پژوهش، کیفیت اطلاعات حسابداری و حاکمیت شرکتی به عنوان متغیر مستقل و سرمایهگذاری بیش از حد، به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. به منظور بررسی رابطه بین متغیرها، از نرمافزار ایویوز استفاده شده است. در فرضیه اول، رابطه بین کیفیت اطلاعات حسابداری و سرمایهگذاری بیش از حد و در فرضیه دوم، رابطه بین حاکمیت شرکتی و سرمایهگذاری بیش از حد، بررسی گردیده است. نتایج به دست آمده از آزمون فرضیهها نشان داد که، در فرضیه اول رابطه منفی و معناداری بین کیفیت اطلاعات حسابداری و سرمایهگذاری بیش از حد و در فرضیه دوم نیز رابطه منفی و معناداری بین حاکمیت شرکتی و سرمایهگذاری بیش از حد در سطح اطمینان %95 ، مورد تأیید است.
کلمات کلیدی: کیفیت اطلاعات حسابداری، حاکمیت شرکتی، سرمایه گذاری بیش از حد
.1 مقدمه
واحدهای تجاری، همواره با فرصتهای سرمایهگذاری زیادی رو به رو میشوند و نیازمند تصمیمگیری منطقی، نسبت به سرمایهگذاری بهینه هستند. سرمایهگذاری واحد تجاری، بر اساس محدودیت منابع و کارا بودن آن صورت میگیرد. بنابراین، واحدهای تجاری برای سرمایهگذاری در طرحهای مختلف، باید میزان سرمایهگذاری را با در نظر گرفتن محدودیت منابع، انجام دهند - مدرس و حصارزاده، . - 1387
صورتهای مالی اساسی، مهمترین منبع مالی اطلاعاتی استفادهکنندگان است و سهامداران، استفادهکننده اصلی محسوب میشوند. یکی از عوامل مؤثر بر سرمایهگذاری بهینه، نظام حاکمیت شرکتی است. اجرای نظام حاکمیت شرکتی میتواند باعث اختصاص بهینه منابع و ارتقای شفافیت اطلاعات و در نهایت رشد توسعه اقتصادی گردد - جان و سنبت، - 1998 یکی از عوامل مهم در ایجاد سرمایهگذاری بیش از حد، جریان وجوه نقدی آزاد در واحد تجاری است. مدیرانی که در واحد تجاری جریان وجوه نقدی آزاد بالایی دارند، معمولاً در طرحهایی سرمایهگذاری میکنند که بازده غیرپولی را به وجود میآورد و موجب گسترش سرمایهگذاری واحد تجاری و در نتیجه سرمایهگذاری بیش از حد میشود - جنسن ،. - 1986
.2 مبانی نظری
کیفیت اطلاعات حسابداری، بر مبنای دو رویکرد نیاز استفادهکننده و حمایت از سرمایهگذار تعریف میشوند. در رویکرد اول، کیفیت با توجه به سودمندی گزارشها، برای استفادهکنندگان مشخص میگردد. در این رویکرد از مفاهیم نظری گزارشگری، استفاده میشود. در رویکرد دوم، برحمایت سرمایهگذار تأکید شده و کیفیت به عنوان افشای کامل و منصفانه برای سهامداران تعریف میگردد. در این دو رویکرد یک تفاوت بنیادی وجود دارد. رویکرد نیازهای استفادهکننده عمدتاً به تأمین اطلا عات مالی برای تصمیمات ارزشیابی و تخصیص سرمایه تمرکز دارد، در حالی که رویکرد حمایت از سرمایهگذار، در جهت اطمینان دادن به استفادهکنندگان است که اطلاعات به مقدار کافی و به شکل شفاف ارائه شده است. کیفیت بالای اطلاعات حسابداری، علاوه بر کارایی بیشتر سرمایهگذاری، باعث کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین شرکت و تأمینکنندگان مالی خارج از شرکت میگردد. بالا بودن کیفیت اطلاعات، ممکن است شرکت را به سمت مثبت کردن خالص ارزش فعلی پروژهها، جهت جذب سرمایه توسط سرمایهگذاران بکشاند. از سوی دیگر کیفیت اطلاعات حسابداری، باعث محدود کردن انگیزه مدیران در انجام فعالیتهای کم ارزش و یا دارای ارزش منفی، میگردد - فنگ و کریستین، . - 2010
برای دستیابی به تعریفی جامع و کامل از نظام حاکمیت شرکتی، لازم است به فرآیند طرح و تکوین این مفهوم پرداخته شود. بررسی ادبیات نشان میدهد، هیچ تعریف مورد توافقی در مورد حاکمیت شرکتی وجود ندارد. تمامی تعاریف حاکمیت شرکتی، در یک طیف قرار دارند. دیدگاههای محدود در یک سو و دیدگاههای گسترده در سوی دیگر طیف هستند. در دیدگاههای محدود، حاکمیت شرکتی، به رابطه بین شرکت و سهامداران محدود میشود. این دیدگاه، یک الگوی قدیمی است که در قالب تئوری نمایندگی بیان میشود. در آن سوی طیف، حاکمیت شرکتی را میتوان به صورت یک شبکه از روابط بین شرکتها و سهامداران و عده زیادی از ذینفعان شامل کارکنان، مشتریان، فروشندگان و دارندگان اوراققرضه تعریف نمود. چنین دیدگاهی در قالب تئوری ذینفعان دیده میشود - حساسیگانه، . - 1385
در دو دهه اخیر، بازارهای سرمایه شاهد حضور ذینفعان جدیدی، در جمع مالکین شرکتها بودهاند، که نام سرمایهگذاران نهادی به آنان داده شده است. حضور این گروه در عرصه مالکیت، با در نظر گرفتن میزان سهام متمرکزشان، توجه پژوهشگران را در دو حوزه، به خود جلب کرده است. حوزه نخست، نقش سرمایهگذاران نهادی، در محدود کردن مشکلات ناشی از تئوری نمایندگی و افزایش منافع سهامداران و حوزه دیگر، نقش آنان در گستره عملکرد اجتماعی شرکتها و قالب ذینفعان سازمانی میباشد. همچنین حضور سرمایهگذاران نهادی در بازارهای مالی، دو نقش مهم را ایفا مینمایند.اولاً آنکه با متنوع ساختن داراییهای مالی خریداری شده و ایجاد ترکیب مناسب از آنها، ریسک خود را به حداقل میرسانند، در حالی که سرمایهگذاران کوچک به تنهایی از چنین امکانی برخوردار نیستند و با ریسک بالایی، در صحنه این بازار فعالیت میکنند. در ثانی، نهادها به دلیل برخورداری از تخصص لازم برای نقد و بررسی فعالیت و عملکرد مدیران شرکتها، توانایی و قدرت زیادی، در کنترل مدیران دارند - داداشی، . - 1388
اطلاعات مربوط به جریان وجوه نقد، بیانگر چگونگی ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان آن جهت ایجاد وجوه نقد و در نتیجه مشخصکننده کیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری است. علاوه بر این، تحلیلگران و دیگر استفادهکنندگان اطلاعات مالی، اغلب به طور رسمی یا غیررسمی مدلهایی را برای ارزیابی و مقایسه ارزش فعلی جریانهای وجوه نقد آتی واحدهای تجاری به کار میبرند. اطلاعات تاریخی مربوط به جریان وجوه نقد میتواند جهت کنترل میزان دقت ارزیابیهای گذشته مفید واقع شود و رابطه بین فعالیتهای واحد تجاری و دریافتها و پرداختها را نشان دهد. از این جهت ایجاد ارتباط بین اطلاعات صورتجریان وجوه نقد و اطلاعات سایر صورتهای مالی، از اهمیت ویژهای برخوردار است - مهام و همکاران، . - 1387
-3 پیشینه پژوهش
وردی - - 2006، رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایهگذاری، در این پژوهش، نمونهای متشکل از 38062 شاهد - شرکت -سال - ، در طی سالهای1980 تا 2003 مورد بررسی قرار گرفت . وی کیفیت گزارشگری مالی را با استفاده از مدل جونز و از طریق نمودار کیفیت اقلام تعهدی بررسی نمود و نشان داد که شاخصهای کیفیت گزارشگری مالی هم با سرمایهگذاری کمتر از حد و هم با سرمایهگذاری بیش از حد رابطهای منفی دارد. گذشته از این نتایج، وی دریافت که ارتباط میان کیفیت گزارشگری مالی با سرمایهگذاری بیش از حد برای شرکتهایی که دارای مانده وجوه نقد بیشتری هستند و سرمایهگذاران پراکندهای دارند بسیار قوی میباشد، و این امر نشان میدهد که کیفیت گزارشگری مالی، عدم تقارن اطلاعاتی ناشی از مشکلات نمایندگی و در نتیجه هزینههای سهامداران، برای نظارت بر مدیریت، را کاهش داده و منجر به گزینش صحیح پروژههای میگردد.
بیدل و هیلاری - - 2006، رابطه کیفیت اطلاعات حسابداری و کارایی سرمایهگذاری، آنان در این پژوهش بدون تعریف کیفیت، چهار معیار سود متحورانه، اجتناب از زیان، عدم هموارسازی سود و به موقع بودن را در یک شاخص جمعآوری کرده و مورد ارزیابی قرار دادند. در بررسی ارتباط کیفیت حسابداری و سرمایهگذاری در سطح شرکتها دریافتند که کیفیت بالای اطلاعات حسابداری، کارایی سرمایهگذاری را با کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و تأمینکنندگان خارجی سرمایه، تقویت مینماید. همچنین بیان کردند زمانی که تأمینمالیعمدتاً از طریق معاملات در شرایط عادی، یعنی بازار سرمایه انجام شود، ارتباط بین کیفیت اطلاعات حسابداری و کارایی سرمایهگذاری بیشتر از زمانی خواهد بود که تأمینمالی، بیشتر از طریق اعتبار دهندگان، مانند بانکهای دولتی باشد .
هیلاری و وردی - 2008 - ، رابطه بین کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایهگذاری، آنان در نتایج قبلی نشان داده بودند که بین کیفیت گزارشگری مالی و کارایی سرمایهگذاری رابطه معناداری وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که شرکتهایی که دارای کیفیت گزارشگری مالی بالاتری هستند، دارای حساسیت کمتری نسبت به متغیرهای کلان اقتصادی بوده و کمتر واکنش نشان میدهند. همچنین نتایج این پژوهش، رابطه مثبت بین کیفیت گزارشگری مالی و سرمایهگذاری بیش از حد و رابطه منفی و معکوس بین کیفیت گزارشگری مالی و سرمایهگذاری کمتر از حد را گزارش نمود.
بیدل و هیلاری و وردی - - 2009، ارتباط کیفیت گزارشگری مالی با کارایی سرمایهگذاری، در این پژوهش آنان به این نتیجه رسیدند که کیفیت بالای گزارشگری مالی، کارایی سرمایهگذاری در اقلام سرمایهای را در اثر کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و در نتیجه عواملی چون گزینش نادرست یا خطر اخلاقی، افزایش داده و منجر به کاهش سرمایهگذاری بیشتر و کمتر از حد میگردد. یافتهها، مؤید این مطلب بود که همبستگی مثبت یا منفی کیفیت گزارشگری مالی و سرمایهگذاری در شرکتهایی که محیط عملیاتی آنان مستعد سرمایهگذاری کمتر از حد یا بیشتر از حد میباشد، بیشتر است. همچنین شرکتهای دارای کیفیت گزارشگری مالی بالا، انحراف کمتری از سرمایهگذاریهای پیشبینی شده و بودجهبندی سرمایهای خود داشته و حساسیت کمتری در مقابل شرایط اقتصادی در سطح شرکت و نه سطح کلان اقتصادی در این
