بخشی از مقاله
چکیده:
انتخاب ساختار سرمایه مناسب یکی از مهمترین وظایف مدیران مالی شرکتها است. انتخاب ساختار سرمایه مناسب نیازمند شناسایی عوامل مؤثر بر آن و پیشبینی دقیق آن در آینده با استفاده از متغیرهای تأثیرگذار بر آن است. با توجه به اهمیت نقدشوندگی سهام در بازار سرمایه و همچنین، بهبود ساختار سرمایه، در پژوهش حاضر هدف بررسی تأثیر نقدشوندگی سهام بر ساختار سرمایه است. برای دستیابی به این هدف در یک مطالعه همبستگی، کاربردی و میدانی، جامعه آماری شرکتهای فعال پذیرفته شده در حوزه صنایع مواد غذایی، مواد دارویی و مواد شیمیایی به عنوان نمونه اولیه انتخاب شدند و با روش فیلترینگ بورس تعداد 47 شرکت مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج پژوهش نشان دادند که بین نقدشوندگی، هزینه سهام عادی و اهرم مالی رابطه معنیدار وجود دارد. نتایج به دست آمده از این پژوهش با پژوهش سلطانی و بهرامی - 1390 - ، لیپسون و مورتال - 2013 - ، آدومسیریکول و همکاران - 2010 - و لزموند و همکاران - 2008 - همخوانی دارد.
مقدمه
ساختار سرمایه اشاره به روشی دارد که یک شرکت داراییهای خود را با استفاده از ترکیبی از سرمایه و بدهی تأمین میکند - تیمن و ویستز، . - 1988 این نسبت میتواند به صورت نسبت بدهی و حقوق صاحبان سهام نیز تعریف شود - میرز، . - 2001 هدف از تعیین ساختار سرمایه مشخصکردن ترکیب منابع مالی هر شرکت به منظور بیشینهسازی ثروت سهامداران آن است - توو، . - 1381 زیرا از آنجا که هزینه سرمایه شرکت تابعی از ساختار سرمایه آن تلقی میشود - باقرزاده، - 1382، انتخاب ساختار سرمایه مطلوب موجب کاهش هزیته سرمایه شرکت و افزایش ارزش بازار آن میشود
ویلیامسون - 1988 - بر این باور است که سطح بهینه بدهی شرکت توسط نقدشوندگی دارایی محدود میشود و به میزان استفاده متوسط از بدهی در یک صنعت خاص بستگی دارد. مطابق آنچه مورالیک - - 2001 بیان میکند، اهمیت داراییهای نقدی بستگی به روش ارزشگذاری آن دارد که برمبنای دارایی نقدی شرکت تعریف شود یا ارزش فروش داراییهای شرکت.
اساساً نقدشوندگی، مفهومی پیچیده و دارای ابعاد مختلف است و یکی از کارکردهای بورس اوراق بهادار به شمار میرود. نقدشوندگی به معنای توانایی خرید یا فروش یک دارایی با هزینه ای پایین و بدون تأثیر قابل توجه بر قیمت آن دارایی است. بر همین اساس عدم نقدشوندگی یک دارایی مالی نیز به عنوان ریسک آن دارایی تلقی می گردد، که سبب افزایش هزینه معاملاتی آن دارایی میشود
در مطالعه خود که برمبنای نمونهای از شرکتهای دولتی ایالات متحده انجام گرفت، بیان داشت که نقدشوندگی موجب افزایش سطح بدهی شرکت میشود و براساس این یافته، شرکتهایی که داراییهای نقدشونده بیشتری را نگهداری میکنند اهرم بالاتری دارند. اگر چنین شرکتهایی نتوانند از عهده تعهدات جاری خود برآیند نگرانی زیادی ندارند چرا که داراییهایی دارند که میتوانند به وجه نقد تبدیل کنند و بدهیهای خویش را پرداخت کنند. از طرف دیگر، نقدشوندگی سهام میتواند موجب افزایش تمایل شرکت به انتشار سهام میشود چرا که هرچه نقدشوندگی سهام بالاتر باشد مقدار هزینه انتشار سهام کاهش و در پی آن هزینه دارایی کاهش مییابد.
بنابراین، هرچه قابلیت نقدشوندگی سهام بیشتر باشد شرکتها تمایل بیشتر به تأمین مالی از طریق انتشار سهام دارند و در نتیجه مقدار اهرم مالی کاهش مییابد - لیپسون و مورتال، . - 2013 با توجه به اهمیت نقدشوندگی سهام در بازار سرمایه، در پژوهش حاضر هدف بررسی این امر است که آیا بین عدم نقدشوندگی و تصمیمات ساختار سرمایه رابطه معنیداری وجود دارد و آیا این رابطه تحت تأثیر حاکمیت شرکتی قرار میگیرد؟
پیشینه تحقیق:
سارلیجا و هارس - 2012 - در پژوهشی با عنوان »تأثیر نقدشوندگی بر ساختار سرمایه« در یک مطالعه میدانی-کاربردی با استفاده از 1058 مشاهده از شرکتهای کرواسی به بررسی این مطلب پرداختند که آیا نقدشوندگی سهام بر بدهی کوتاه مدتو بلندمدت تأثیرگذار است؟
نتایج به دست آمده نشان دادند که نقدشوندگی سهام بر بدهی کوتاه مدت و بلندمدت تأثیرگذار است.
نآدومسیریکول و همکاران - 2010 - در پژوهشی با عنوان »نقدشوندگی و ساختار سرمایه« به بررسی رابطه بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکتها پرداختند. نتایج این تحقیق نشان دادند که شرکتهایی که سهامشان قابلیت نقدشوندگی بالاتری دارد، هزینه سرمایه کمتری را تجربه میکنند و انگیزه استفاده از انتشار سهام، در مقایسه با بدهی در ساختار سرمایهشان بیشتر است. همچنین، شواهد تجربی رابطه معکوس بین اهرم مالی و نقدشوندگی سهام را نشان دادند.
لزموند و همکاران - 2008 - در پژوهشی تحت عنوان »ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام« نشان دادند که استفاده از بدهی، منجر به کاهش نقدشوندگی سهام میشود. از این رو، شرکتهایی که نسبت بدهی به سرمایه بیشتری دارند، چون از طریق بدهی تأمین مالی نموده-اند، احتمالا عدم تقارن اطلاعاتی بیشتری دارند. ایشان بر این باورند که هرچند اتخاب اهرم مالی بر نقدشوندگی سهام تأثیرگذار است، ولی نقدشوندگی سهام بر انتخاب اهرم مالی مؤثر نمیباشد.
باراث و همکاران - 2008 - در پژوهشی تحت عنوان »آیا عدم تقارن اطلاعات بر تصمیمات ساختار سرمایه تأثیرگذار است؟« به بررسی رابطه بین ساختار سرمایه و نقدشوندگی سهام پرداختند. آنها نشان داند که شرکتهایی که درصد تأمین مالی از طریق بدهی بالاتری دارند، نقدشوندگی سهامشان کمتر است و نیز ادعا کردند که این رابطه معکوس، نظریه ساسلهمراتبی را تأیید میکند. همچنین بیان داشتند که عدم تقارن اطلاعاتی بیشتر، منجر به استفاده بیشتر از بدهی میشود.
سارلیجیکا و هارک - 2001 - در پژوهشی تحت عنوان »تأثیر نقدشوندگی بر ساختار سرمایه: مطالعه موردی شرکتهای کرواسی« با استفاده از تحلیل همبستگی به بررسی رابطه نقدشوندگی و ساختار سرمایه پرداختند. ایشان دریافتند که رابطه بین اهرم مالی کوتاه مدت و نقدشوندگی قویتر از رابطه بین اهرم مالی بلند مدت و نقدشوندگی است. همچنین ایشان دریافتند که هرچه میزان داراییهای نقدشونده بیشتر باشد، اهرم کمتر میشود.
پورابراهیمی و همکاران - 1391 - در پژوهشی تحت عنوان »نقدشوندگی بازار سهام، ویژگیهای شرکت و میزان سود تقسیمی« پس از کنترل ویژگیهای منحصر به فرد شرکتها شامل اندازه، سودآوری و فرصتهای رشد به بررسی رابطه بین نقدشوندگی بازار سهام و میزان سود تقسیمی پرداختند. آنها با استفاده از دادههای 145 شرکت پذیرفته شده در بازار بورس و اوراق بهادار تهران بین سالهای 1383 تا 1390 دریافتند که سرمایهگذاران در بورس، عوامل نقدشوندگی سهام شامل نرخ گردش سهام و نسبت روزهای معاملاتی را بهعنوان متغیری برای توضیح سود تقسیمی در نظر نمیگیرند. علاوه بر این، نتایج نشان دادند که بین سودآوری و اندازه شرکت با میزان سود تقسیمی رابطه معنیداری وجود ندارد ، اما رابطه مثبت و معنیداری بین فرصتهای رشد با درصد سود تقسیمی وجود دارد.
حسینی و همکاران - 1390 - در پژوهشی با عنوان »بررسی ارتباط بین عملکرد شرکتها و نقدشوندگی بازار سهام« بر پایه نظریههای نمایندگی و بازخورد، به بررسی ارتباط بین معیارهای عملکرد و نقدشوندگی سهام با استفاده از رگرسیون چندمتغیره پرداختند. یافتهها نشان دادند که بین معیارهای نقدشوندگی و عملکرد شرکت رابطه معنیدار وجود دارد. همچنین، آنها با مقایسه دو معیار عملکرد بازده داراییها و شاخص Q توبین دریافتند که شاخص Qتوبین به دلیل بهکارگیری ارزشهای بازار، معیار مناسبتری برای مطالعه رابطه بین عملکرد و نقدشوندگی سهام شرکتها است.
سلطانی و بهرامی - 1390 - در پژوهشی با عنوان »رابطه تغییرات ساختار سرمایه و تغییرات نقدشوندگی سهام« به بررسی رابطه بین تغییرات ساختار سرمایه و تغییرات نقدشوندگی سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1383 تا 1387 پرداختند. آنها برای بررسی این رابطه از روش رگرسیونی با دادههای ترکیبی استفاده کرده و نشان دادند که تغییرات ساختار سرمایه بر تغییرات نقدشوندگی سهام تأثیر منفی معنیدار دارد، اما تغییرات نقدشوندگی بر تغییرات ساختار سرمایه تأثیر معنیدار ندارد.
ستایش و همکاران - 1389 - در پژوهشی با عنوان »بررسی تأثیر کیفیت افشا بر نقدشوندگی سهام و هزینه سرمایه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران« با بررسی 105 شرکت طی دوره زمانی 1383 تا 1387 دریافتند که بین اندازه شرکت و نقدشوندگی جاری و آتی آن رابطه مثبت و معنیدار وجود دارد. اما رابطه معنیدار بین کیفیت افشا و نقدشوندگی جاری و آتی شرکت وجود ندارد. علاوه بر این، ایشان دریافتند که رابطه معنیدار بین کیفیت افشا و هزینه سرمایه سهام عادی جاری و آتی شرکت وجود دارد، همچنین بین اندازه شرکت و هزینه سرمایه سهام عادی جاری و آتی آن رابطه وجود ندارد.
یحیی زادهفر و همکاران - 1389 - در پژوهشی تحت عنوان »بررسی رابطه نقدشوندگی با بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران« با استفاده از نرخ گردش سهام به عنوان شاخصی برای اندازهگیری نقدشوندگی به بررسی رابطه بین نقدشوندگی و بازده سهام در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. آنها با استفاده از اطلاعات مربوط به بازه زمانی 1381 تا 1387 و روش تحلیل دادههای تابلویی دریافتند که رابطه مثبت و معنادار بین متغیر نرخ گردش و بازده سهام وجود دارد. ایشان بیان داشتند که این امر ممکن است به دلیل افزایش جذابیت سهام نقدشونده و افزایش تقاضا برای اینگونه سهام باشد.
لیپسون و مورتال - 2013 - در پژوهشی با عنوان »نقدشوندگی و ساختار سرمایه« به بررسی تأثیر نقدشوندگی بر ساختار سرمایه شرکتهای انگلستان پرداختند. ایشان دریافتند که هرچه قابلیت نقدشوندگی سهام بیشتر باشد شرکتها تمایل بیشتری به تأمین مالی از طریق انتشار سهام دارند و در نتیجه مقدار اهرم کاهش مییابد.
فرضیه های تحقیق
بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه رابطه معنیدار وجود دارد.
حاکمیت شرکتی در رابطه بین بین نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه نقش دارد.
اهمیت و ضرورت تحقیق:
سرمایه گذاران در سهام شرکت، هم به خاطر ریسک سرمایه گذاری در سهام و هم به خاطر هزینه های مبادله ای مربوط به خرید و فروش سهام، انتظار بازده دارند .از این رو اگر نقدشوندگی سهام شرکتی پایین باشد سرمایه گذاران، انتظار بازده بیشتری خواهند داشت و به همین سبب نیز هزینه سرمایه افزایش می یابد .بدیهی است در چنین وضعیتی ، تأمین مالی از طریق بدهی برای شرکت مطلوب تر جلوه می کند .البته تا جایی که تعادل بین مزیت حاصل از به کارگیری بدهی و افزایش هزینه هایی همچون هزینه نمایندگی حفظ شود. با توجه به اهمیت نقدشوندگی سهام در بازار سرمایه و همچنین، بهبود ساختار سرمایه، در پژوهش حاضر هدف بررسی تأثیر نقدشوندگی سهام بر ساختار سرمایه است.
روش تحقیق
از آن جا که هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین نقدشوندگی و تصمیمات ساختار سرمایه با در نظر گرفتن نقش حاکمیت شرکتی، به منظور ارتقای ساختار سرمایه است، لذا پژوهش از جنبه هدف کاربردی است. همچنین، با توجه به اینکه این پژوهش به بررسی یک رابطه علت و معلولی میپردازد، لذا ماهیت پژوهش حاضر تحلیل همبستگی است.
جامعه آماری شامل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران هستند که از بین آنها شرکتهایی که طی سالهای 1387 تا 1392 فعال بودند به تصادف انتخاب و اطلاعات ماهانه آنها مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد.
