بخشی از مقاله
خلاصه
زمینه و هدف: فعالیتهای ورزشی هوازی در جوامع امروزی برای سلامتی و کم کردن وزن رواج بیشتری پیدا کرده است. انجام این نوع فعالیتها با افزایش کراتین کیناز و لاکتات خون بلافاصله پس از فعالیت میشود و با رهایش بیش از حد بنیانهای آزاد و تخلیهی بسیاری از مواد متابولیکی درونزاد باعث افزایش آسیبهای عضلانی و تغییرات نامطلوب بسیاری از شاخصهای آسیب سلولی مانند کراتین کیناز تام سرمی1 شود. در چنین مواقعی مصرف مواد و مکملهای تغذیهای مانند کوآنزیمQ10 با افزایش توان بافری ممکن است از آسیبهای فشار متابولیکی پیشگیری کند. با این حال، در رابطه با اثرات این مادهی غذایی بر شاخصهای آسیب عضلانی و خستگی ناشی از انجام فعالیتهای ورزشی مطالعات جامعی صورت نگرفته است. از این رو، تحقیق حاضر به منظور تعیین تأثیر یک جلسه تمرین هوازی وامانده ساز و مکمل سازی کوآنزیمQ10 بر شاخصهای آسیب عضلانی و خستگی مردان غیرفعال انجام شد. روششناسی: 20 مرد غیرفعال داوطلب - میانگین سنی 23±2، درصد چربی گروه مکمل 15.14±1.26و گروه دارونما 14.87±1.35 و شاخص تودهی بدنی گروه مکمل 23.2±0.92 و دارونما - 23.05±0.5 به طور تصادفی و دوسویهکور در دو گروه 10 نفره مکمل کوآنزیم2/5 - Q10 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن - و شبهدارو 2/5 - میلی گرم دکستروز به ازای هر کیلوگرم وزن بدن - تقسیم شدند. همهی آزمودنیها پس از 14 روز مکملسازی در قرارداد تمرینی تست بروس شرکت نمودند.
خون-گیری در چهار مرحله: -1 حالت پایه، -2 پس از مکملسازی -3 بلافاصله پس از فعالیت ورزشی -4 دو ساعت پس از فعالیت، انجام شد. شاخصهای کراتینکیناز، لاکتات و کورتیزول هر دو گروه طی این چهار مرحله اندازهگیری شد. دادهها به صورت میانگین و انحراف استاندارد با استفاده از آزمونهای تحلیل واریانس مکرر، تعقیبیبونفرونی و تیمستقل با کمک نرمافزارSPSS17 در سطح معنیداری 0/05 بررسی شد. یافتههای تحقیق: نتایج حاکی است که مصرف 14 روزهی مکمل کوآنزیمQ10 در حالت پایه بر میزان کورتیزول تأثیر معنیداری میگذارد - . - P<0/05 به علاوه، یک جلسه فعالیت هوازی واماندهساز باعث افزایش کراتینکیناز و لاکتات شد - . - P<0/05 از طرفی، کراتینکیناز دو گروه تفاوت معنیداری پس از فعالیت ورزشی نداشت - . - P>0/05 نتیجهگیری: یافتههای این تحقیق نشان داد که فعالیت هوازی و مکملسازی کوآنزیمQ10 بر شاخص های آسیب عضلانی و خستگی تأثیر دارد. همچنین مکملسازی توانست از افزایش میزان لاکتات خون ممانعت به عمل آورد. بنابراین، بر اساس نتایج مطالعهی حاضر، مکملسازی 14روزه کوآنزیمQ10 ممکن است از آسیب سلولی ناشی از فعالیت هوازی واماندهساز در مردان غیر فعال بکاهد.
کلمات کلیدی: فعالیت هوازی وامانده ساز، Q10 ، کورتیزول، CK، لاکتات، مردان غیر فعال
مقدمه
فعالیتهای ورزشی هوازی در جوامع امروزی برای سلامتی و کم کردن وزن رواج بیشتری پیدا کرده است 2 - ،. - 1 این فعالیتها ممکن است به آسیبهای عضلانی و بافتی، تسهیل در اکسایش اسیدهای چرب غشاء و شروع زنجیرهای از واکنشهای مخرب و منتهی به مرگ سلولی شود . - 3 - به عنوان مثال ساچک2 و همکاران - 2003 - با بررسی مردان جوان و مردان پیر سالم نشان دادند کراتین کیناز و لاکتات خون بلافاصله پس از 45 دقیقه دویدن در شیب منفی نوارگردان با 75 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه افزایش معنیداری نشان داد . - 4 - نتایج تحقیق سومیدا3 و همکاران - 1997 - نیز تاییدی مبنی بر افزایش معنیدار کراتین کیناز تام سرمی زنان غیر ورزشکار پس از فعالیت واماندهساز روی چرخ کار سنج است . - 5 - میلیاس4 و همکاران - 2005 - نیز با بررسی تأثیر آسیب عضلانی ناشی از فعالیت برونگرا را بر سطوح سرم کراتین کیناز خون اظهار داشتند که سطوح سرمی کراتین کیناز تام پس از فعالیت افزایش مییابد . - 6 - میلیاس - 2005 - نیز با بررسی تأثیر آسیب عضلانی ناشی از فعالیت برونگرا بر سطوح کراتین کیناز سرم اظهار داشتند که سطوح سرمی کراتین کیناز پس از فعالیت به طور معنیدار افزایش مییابد . -
7 - همچنین، ابدل-ناصر - 2010 - 5 با بررسی اثرات فعالیت واماندهساز بر روی برخی متغیرهای فیزیولوژیکی در بسکتبالیستها گزارش کرد که غلظتهای خونی لاکتات، کورتیزول و تستوسترون و زمان عملکرد به طور معنیداری در هر دو گروه بسکتبالیستها و گروه کنترل افزایش یافته، ولی غلظتهای کورتیزول و لاکتات در بسکتبالیستها نسبت به گروه کنترل پایینتر بود. در حالی که غلظت تستوسترون و زمان عملکرد در بسکتبالیستها در مقایسه با گروه کنترل بالاتر گزارش شده بود . - 8 - در چنین مواقعی برای جلوگیری از آسیبهای ناشی از فعالیتهای ورزشی نامنظم و شدید مصرف مواد و مکملهای ضد اکسایندهی تغذیهای ضروری است؛ یکی از این مکملها که اثرات آن به عنوان یک مادهی ضد اکساینده و ضد خستگی در مطالعات آورده شده است کوآنزیم Q10 میباشد. از این رو، ضرورت ایجاب میکند تا اثرات ضد اکسایندهگی مکمل کوآنزیم Q10 روی آسیبهای ناشی از فعالیت ورزشی تعیین گردد . - 9 - در سالهای اخیر در برخی مطالعات پزشکی تغذیهای توجه زیادی بر روی کوآنزیم Q10 به عنوان مکمل غذایی شده است 10 - ،. - 11 از طرفی، زولیانی6 و همکاران - 1989 - با مطالعهی افراد تمرین نکرده اعلام نمودند که مکمل سازی کوآنزیم100 - Q10 میلی گرم به مدت چهار هفته - هیچ تأثیری در پارامترهای زیستی موجود در خون بعد از دورهی مکمل سازی و فعالیت هوازی طولانی مدت روی دوچرخه کارسنج ندارد . - 12 - با این حال، در رابطه با تأثیرات مکمل کوآنزیم Q10 در پیشگیری از افزایش لاکتات ناشی از انجام فعالیتهای ورزشی مختلف مطالعات محدودی انجام شده است 14 - ،. - 13 از آنجایی که تا کنون اثرات قطعی مکمل سازی کوتاه مدت و بلند مدت کوآنزیم Q10 بر شاخصهای آسیب عضلانی و خستگی بعد از فعالیتهای ورزشی هوازی مشخص نشده است، تحقیق حاضر برآن است تا اثر مکملدهی کوآنزیم Q10 بر بر شاخصهای آسیب عضلانی و خستگی متعاقب یک وهله فعالیت ورزشی وامانده ساز در مردان غیر فعال را بررسی کند.
روش شناسی
جامعهی آماری تحقیق حاضر، شامل مردان دانشجوی سالم، غیر ورزشکار و غیر سیگاری دانشگاه تربیت معلم آذربایجان با میانگین سنی 23±2 سال بود. پس از توزیع آگهی شرکت در تحقیق، افراد داوطلب 80 - نفر - با حضور در جلسهی هماهنگی و پس از معرفی کامل موضوع، اهداف و روش اجرای تحقیق، با تکمیل فرم رضایت آگاهانه و پرسشنامهی سلامتی و با انجام معاینات پزشکی، آزمودنیهای سالم و واجد شرایط به تعداد بیست نفر، با در نظر گرفتن معیارهای سن، اندازهگیری اکسیژن مصرفی بیشینه، شاخصهای پیکر سنجی - قد، تودهی بدنی، درصد چربی - و سابقهی ورزشی و نداشتن سابقهی بیماری و آسیب دیدگی، جهت تعیین نمونههای همگن انتخاب شدند. افراد داوطلب در یک ماه گذشته به طور سرخود یا به دلیل بیماری از داروها و مکملهای خوراکی طبیعی و صنعتی استفاده نکرده بودند و در طی یکسال گذشته هیچ کدام از شرکت کنندگان در فعالیتهای ورزشی منظم شرکت نداشتند.
قد، با استفاده از قد سنج دیواری، وزن بدن بدون لباس و با استفاده از ترازوی دیجیتالی اندازهگیری و ثبت شد. یک هفته قبل از شروع مکمل سازی فرمهای مخصوص رضایت نامه و پرسشنامهی سوابق ورزشی و سلامت در اختیار آزمودنیها قرار گرفت و میزان توان هوازی آنها با استفاده از آزمون بروس روی نوارگردان تکنوجیم تعیین گردید. یک هفته بعد از تعیین توان هوازی، اولین نمونههای خونی جهت همگن سازی، و تعیین مقادیر پایهی شاخصهای مورد نظر قبل از شروع مکمل سازی 14 روزه از ورید پیش آرنجی7 بازوی راست همهی آزمودنیها به مقدار پنج میلی لیتر خون تهیه شد. با بررسی وضعیت افراد، آزمودنیها به شیوهی تصادفی در دو گروه همگن شده دریافت کنندهی مکمل کوآنزیمQ10 - به مقدار 2/5 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن در روز - و شبه دارو - دکستروز به همان مقدار مکمل در طی دورهی مکمل سازی - ، و در هر گروه 10 نفر جایگزین شدند. در روز قبل از اجرای مراحل تحقیق و در طی دورهی مکمل سازی از آزمودنیها خواسته شد تا پرسشنامهی یادداری تغذیهای 24 ساعته را جهت کنترل تغذیه تکمیل نمایند. به علاوه، از آنها درخواست شد که از شرکت در فعالیتهای ورزشی سنگین و مصرف هر گونه دارو و مکملهای ضد اکسایشی و ضد التهابی اجتناب نمایند. پس از تکمیل دورهی مکمل سازی - 14 روزه - و قبل از اجرای قرارداد فعالیت هوازی خون گیری دوم انجام شد.
سپس آزمودنیها برای اجرای قرارداد ورزشی نرمشها و کششهای عمومی جهت گرم کردن انجام دادند، سپس برای انجام آزمون نوارگردان 10 مرحلهای بروس بر روی تردمیل قرار گرفتند. با بررسی وضعیت سلولهای خونی افراد در هر گروه 10 نفر به شیوهی تصادفی در دو گروه همگن شده دریافت کننده مکمل کوآنزیمQ10 تهیه شده توسط شرکت نوتری سنتری - به مقدار 2/5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز - و شبه دارو - دکستروز - نیز مشابه کپسولهای مکمل کوآنزیمQ10 قرار داده شد. هر یک از آزمودنیها مؤظف بودند که به مدت 14 روز، روزانه یک وعده از این مکملها کنند. این تحقیق از نوع طرح نیمه تجربی دو گروهی دو سویه کور8 - دریافت کنندهی مکمل و شبهدارو - با اندازه گیریهای مکرر - چهار نوبت خون گیری - اجرا گردید. تمام مراحل عملیاتی تحقیق در شرایط استاندارد رطوبت %55، دمای 25 درجه و ساعت 8 تا 11 صبح انجام شد. با توجه به ماهیت و هدف تحقیق از آمار توصیفی برای گزارش اطلاعات آزمودنیها، میانگین و انحراف استاندارد استفاده شد. پس از تأیید توزیع طبیعی - آزمون کلموگراف اسمیرنف9
