بخشی از مقاله
تأملی بر نقش آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات در ارتقاء سطح یادگیری
چکیده
آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات - فاوا - ، امکان یادگیری بدون محدودیت زمانی و مکانی متناسب با نیازهای فراگیران را فراهم میآورد. در این مقاله ضمن معرفی و بیان ضرورت و اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی ایران، به بیان ظرفیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی پرداخته میشود. همچنین در ادامه کاربرد و کارایی فاوا در آموزش و یادگیری، انواع لوازم فناوری اطلاعات، و همچنین اهداف و نقش فناوری اطلاعات در سیستم آموزشی مورد بررسی قرار میگیرد؛ و در نهایت نیز به بیان ویژگی های آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات و عوامل موثر در ورود فناوری اطلاعات و ارتباطات به سیستم آموزشی، پرداخته میشود. روش این مطالعه، از نوع تحلیلی - اسنادی است و اطلاعات آن با جستجو در پایگاهها و منابع اطلاعات علمی اینترنتی گردآوری شده است. فناوری اطلاعات دامنه وسیعی از مزیت و خدمات را برای نظام آموزشی به ارمغان آورده است، که شامل خدمات فناوری مدرن مانند: اینترنت، وب، پست الکترونیکی، کلاسهای مجازی، کنفرانسهای الکترونیکی، هوش مصنوعی و دهها نوع خدمات دیگری میباشد که میتوانند به نظام آموزشی کمک کند.
واژههای کلیدی: آموزش و یادگیری، فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات، کاربرد فناوری اطلاعات درآموزش، اهداف فناوری اطلاعات در آموزش.
مقدمه
در هزاره سوم میلادی فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان رکن اصلی قدرت به حساب می آید. انسان در گذر تاریخ سه مرحله اصلی را طی نموده که هریک از این مراحل نمایانگر قدرت درآن دوره بوده است. در دوره اول با توسعه زمین های کشاورزی و وسعت زمین های مزروعی نظام های قومی و قبیله ای به رشد و بالندگی رسیدند. افراد تربیت شده در مدارس این دوره افرادی چند وجهی و علامه بودند مانند: خیام، ابوریحان و ابن سینا که هم منجم، طبیب، فیلسوف، ریاضیدان و جز آنها بوده اند. دوره دوم عصر ماشین ها بود که با ظهور انقلاب صنعتی حاکمیت ماشین به شکل فراگیر تمامی شئونات جامعه بشری را در حیطه خویش گرفت و نتیجه آن تولید انبوه با استفاده از انرژی مهار شده بود. عصر سوم، عصر اطلاعات می باشد. در بطن عصر ماشین سیل مهاجرت به شهرها و انباشت اطلاعات، حرکتی درحال تکوین بود که توده نسل های رایانه ای را به دنبال داشت و سبب پای نهادن انسان به دوره سوم، یعنی عصر اطلاعات شد. مدارس مجازی، دانشگاه های اینترنتی، دولت و سازمان های الکترونیکی و جز آنها نمونه ای از کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات است. همچنین عناصر مهم این فناوری عبارتند از: رشد پردازش اطلاعات، بالا بردن انعطاف پذیری، کار مجازی، مجازی کردن سازمان ها، فرسایش مرزها از طریق تجارت وب1 و جز آن است. فناوری به فعلیت رسیدن دانش است، لیکن تبدیل قوه به فعل آن، کاملا وابسته به زمان و مکان است از این رو استفاده بهینه از آن مستلزم بومی سازی و هماهنگ سازی آن با مقتضیات محیط جدید است - طاهری، . - 1385
فناوری اطلاعات و ارتباطات چهارچوب و یا ساختاری را بوجود می آورد که از این طریق کیفیت آموزش و پرورش ارتقاء یافته، دانش آموزان و معلمان می توانند با استفاده از این فناوری به منابع یادگیری وسیعی دست یابند، انگیزه یادگیری خود را افزایش دهند و شکل های مختلف یادگیری را مورد استفاده قرار دهند. یادگیری مشارکتی، یادگیری مبتنی بر پروژه و یادگیری خود گردان چند نمونه از روش هایی است که با استفاده از فاوا تسهیل می شود - رحمانی و همکاران، . - 1385 ابعاد گسترده این فناوری، تعریف دقیق آن را با مشکل مواجه میسازد به گونه ای که تعاریف مختلفی برای آن ارائه شده است، از جمله: فناوری اطلاعات و ارتباطات مجموعه-ای از سخت افزار، نرم افزار و فکر افزار است که گردش و بهره برداری از اطلاعات را امکان پذیر می کند - فتحیان و مهدوی نور، . - 1382 و در تعریفی دیگر: فناوری اطلاعات و ارتباطات مجموعه مهارت ها، ابزارها و فنونی است که در خدمت تولید، پردازش، توزیع و اشاعه اطلاعات قرار دارد و یا به عبارت دیگر مجموعه سخت افزارها و نرم افزارهایی است که برای بهینه سازی تولید، دریافت، سازماندهی، پردازش و اشاعه اطلاعات به خدمت گرفته می-شود - فرهادی، . - 1382
اهمیت و ضرورت فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزشی ایران
نیاز روز افزون مردم به آموزش، ضرورت حفظ ارتباط میان آموزش و کار، کمبود آموزشگران متخصص، بودجه زیادی که صرف آموزش می شود؛ وجود نظام های جدید مقرون به صرفه و با کیفیت را که علاوه بر جنبه های اقتصادی، گستره ی وسیعی را تحت پوشش داشته باشند و به طور همزمان عده ی زیادی از فراگیران را تحت آموزش قرار دهد ضرورت می بخشد. فناوری اطلاعات و ارتباطات به فراگیران این امکان را می دهد تا در زمان-های مناسب به یادگیری بپردازند. در این نظام آموزشی، فراگیران که فعالانه فرایند یادگیری را دنبال می کنند، متناسب با قابلیت ها و توانایی های خویش زمان، مکان، محتوا و سرعت یادگیری را تعیین می نمایند. مزیت دیگر فاوا در نظام آموزشی این است که افراد بیشتری را تحت پوشش یادگیری قرار می گیرند و در ضمن کیفیت آموزش نیز افزایش می یابد - فرهادی، . - 1382 فناوری اطلاعات دامنه وسیعی از مزیت و خدمات را برای سیستم آموزشی به ارمغان آورده است، که شامل خدمات فناوری مدرن مانند: اینترنت، وب، پست الکترونیکی، کلاس های مجازی، کنفرانس های الکترونیکی، سیستم های پشتیبانی و تصمیم گیری، هوش مصنوعی و ده ها نوع خدمات دیگری می باشد که می توانند به آموزش و پرورش و آموزش عالی کمک کند تا با به کارگیری از آنها بتوانند به صورت کارآمدتر پاسخگوی انتظارات و خواسته های داخلی و خارجی باشند - زینلی پور و گودرزی، . - 1383 هر چند فناوری اطلاعات نمی تواند به طور معجزه آسا، مشکلات آموزشی جهان را حل کند اما با در اختیار گذاشتن امکانات جدید، می تواند بخشی از بار سنگین آموزش را به دوش بکشد و میزان موفقیت آن بستگی به همکاری دولت و سازمان های مرتبط و به طور کلی نیاز به یک حرکت ملی دارد که بهتر است از دانشگاه ها و مدارس شروع شود - فرهادی، . - 1382 فناوری اطلاعات خصوصاً وسایل ارتباط راه دور موجب می-شود تا کیفیت آموزش از طریق ابزار تصویری و صوتی در مدرسه بالا رود. فناوری اطلاعات می تواند به آموزش کودکانی بپردازد که به مدرسه دسترسی ندارند و مدت های مدیدی است که در مناطق روستایی فراموش شده
