بخشی از مقاله
چکیده
مفهوم یادگیری مادام العمر به فعالیت هایی اشاره می کند که مردم در طول زندگی شان برای بهبود دانش، مهارت ها و شایستگی ها در یک زمینه تخصصی که ناشی از انگیزه های شخصی، اجتماعی و شغلی است، انجام می دهند. با گسترش تکنولوژی های دیجیتالی در طول سه دهه گذشته، شاهد افزایش بی سابقه در ارتباطات بوده ایم و به نظر می رسد که این تکنولوژی ها تبدیل به جزئی اجتناب ناپذیر از زندگی روزمره گشته و نه تنها در خانواده ها و سازمان ها بلکه در مؤسسات آموزشی نیز وارد شده اند.
بهره مندی از فناوری های پیشرفته مذکور در حوزه های آموزشی، فوایدی از جمله افزایش کیفیت سیستم های آموزشی، افزایش میزان توجه و سرمایه گذاری در زمینه های آموزشی و افزایش تعداد ثبت نام در دانشگاه ها و مؤسسه های آموزشی را به همراه داشته است.
یکی از حوزه هایی که فناوری اطلاعات و ارتباطات توانسته تغییرات چشمگیری در آن ایجاد نماید قلمرو یادگیری مادام العمر می باشد. بنابراین با توجه به موارد مطروحه تلاش بر این بوده است تا در کنار تبیین جایگاه و سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه و گسترش یادگیری مادام العمر به پیش نیازهای این فناوری ها برای یادگیری مادام العمر و همچنین معرفی مدل شبکه ای برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری مادام العمر پرداخته شود.
در پایان نیز به تئوری های مرتبط با یادگیری مادام العمر و شایستگی های کلیدی مورد نیاز در این فرایند اشاره شده است. روش پژوهش حاضر کتابخانه ای بوده و برای گرد آوری اطلاعات از فیش برداری از منابع کتابخانه ای - کتب و مقالات داخلی و خارجی - استفاده شده است.
مقدمه
در آیات متعدد در قرآن مجید و نیز در روایات باقی مانده از پیامبر اکرم تأکید فراوانی بر فراگیری علم شده است، از جمله »یادگیری علم برای هر زن و مرد مسلمان واجب است « و یا »ز گهواره تا گور دانش بجویید.« یادگیری را تغییر کم و بیش دائمی در رفتار بالقوه یادگیرنده مشروط بر این که این تغییر بر اثر تجربه رخ داده باشد، تعریف کرده اند
امروزه در اثر پیشرفت علم و تکنولوژی و علی الخصوص در اثر پیشرفت های رخ داده در فناوری اطلاعات و ارتباطات، تغییرات بسیار گسترده ای در تمام جنبه های زندگی بشر ایجاد شده است. انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات شیوه دسترسی مردم به اطلاعات را به گونه ای تغییر داده است که نه تنها مبانی کتابخانه را متحول ساخته است بلکه به طور عام تر آموزش عالی و یادگیری را دگرگون کرده است.
خوب یا بد تمام بخش های یادگیری و آموزش عالی امکان به کارگیری فناوری های اطلاعات و ارتباطات را دارند به گونه ای که این فناوری ها دسترسی به اطلاعات، مردم، خدمات و فناوری را دوباره پیکربندی می کنند
اگر فرد احساس کند که در عصر انفجار اطلاعات نیاز به آموختن ندارد بی تردید دوره کارایی و مفید بودن او به سر رسیده و چاره ای جز خروج از صحنه نخواهد داشت. میزان موفقیت هر جامعه بستگی به میزان دانش پژوهانی دارد که درگیر فرایند یادگیری مادام العمرند
کمیسیون ملی یونسکو در تعریفی که برای یادگیری های تمام عمر ارائه داده است آن را این گونه تعریف کرده است: »یادگیری مادام العمر شامل یادگیری رسمی، غیر رسمی و آزاد است که همه جنبه های زندگی انسان از جمله خانواده، مدرسه، جامعه، محیط کار و اوقات فراغت را در بر می گیرد.« با توجه به این تعریف، فناوری های دیجیتالی ابزار بسیار مهمی در این نوع یادگیری هستند. زیرا فناوری اطلاعات و ارتباطات دسترسی به منابع دانشی را برای همه افراد تسهیل ساخته و بر موانع مسافت و تدارک دیدن امکانات آموزشی پر هزینه غلبه می کنند.
فناوری اطلاعات و ارتباطات محیط یادگیری را به منزل و محل کار افراد منتقل کرده و همچون یک سوپر مارکت علمی - قورچیان، - 1383، در مدت زمانی اندک محتواهای آموزشی گوناگون را در اختیار افراد قرار می دهند تا هر کس بنا به نیاز و علاقه خود مطالب مورد نیاز خود را انتخاب نمایند.
با توجه به نفوذ گسترده فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی افراد بشر، بررسی چگونگی بهره گیری از این فناوری ها در آموزش و یادگیری خصوصاً یادگیری مادام العمر که موضوع اصلی مقاله حاضر می باشد دارای اهمیت به سزایی است. بنابراین در مقاله حاضر ابتدا با مرور تحولاتی که در عرصه یادگیری مادام العمر رخ داده است سپس به تبیین جایگاه و نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری مادام العمر و ابعاد گسترده آن پرداخته خواهد شد.
نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش ویادگیری
دوران معاصرکه به درستی عصر اطلاعات و دنیای دیجیتال نام گذاری شده با پیشرفت های شگرف در فناوری اطلاعاتی و ارتباطی همراه بوده است. فناوری اطلاعات برق آسا در فاصله کمتر از دو دهه - نیمه دهه 1970 تا نیمه دهه - 1990 در سراسر جهان گسترش یافته است
فناوری های اشاره شده با سرعت در لایه های مختلف جوامع رسوخ کرده و با فراهم آوردن امکانات و شرایطی ویژه، به مانند تسهیل گر، زمینه ساز تغییر و تحولاتی چشمگیر در عرصه های گوناگون جوامع و همچنین میزان توسعه یافتگی آنها شده اند. مطالعات انجام شده در خصوص تأثیرات توسعه و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر سطح سواد و آموزش در جوامع، حاکی از آن است که بهره مندی از فناوری های پیشرفته مذکور در حوزه های آموزشی، فوایدی از جمله افزایش کیفیت سیستم های آموزشی، افزایش میزان توجه و سرمایه گذاری در زمینه های آموزشی و افزایش تعداد ثبت نام در دانشگاه ها و مؤسسه های آموزشی را به همراه داشته است.
همچنین کوزماٌ - 2005 - نیز در مطالعات خود به این نتیجه رسید که فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، همان گونه که ساختارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی جوامع را در هم شکسته و منجر به پیدایش نوع جدیدی از ساختارها متناسب با خواسته ها و نیازهای جدید جوامع می شود، در سیستم های آموزشی و ساختارهای مربوط به آنها نیز تحولاتی چشمگیر ایجاد کرده و به نوعی سازمان ها و مؤسسه های آموزشی را در راستای پاسخگویی هر چه بیشتر به جوامع انسانی، یاری رسانده است
نقش های به هم مرتبطی که فناوری های اطلاعات و ارتباطات می توانند در یادگیری و آموزش بازی کنند به این شرح هستند
❖ دسترسی به اطلاعات
· جستجو، انتخاب و کسب اطلاعات چند رسانه ای
· تعلیم و تمرین با دریافت بازخورد فوری و مشخص
· به تصویر کشیدن و یادگیری به همراه انجام کار
❖ دسترسی به مردم
· اتصال شبکه ای با دانشجویان، استادان/مدرسان
· اتصال شبکه ای نهادی میان مدیران
❖ دسترسی به خدمات
· تسهیل مبادلات روزمره مانند ثبت نام در دوره
· بسته بندی و توزیع خدمات آموزشی
· از بین بردن تمایز بین تولید کننده ها و کاربران
❖ دسترسی به فناوری
· یادگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات از طریق عرضه و کاربرد روزمره
· کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور ارتقاء یادگیری و آموزش
یادگیری مادام العمر
مفهوم یادگیری مادام العمر به فعالیت هایی اشاره می کند که مردم در طول زندگی شان برای بهبود دانش، مهارت ها و شایستگی ها در یک زمینه تخصصی که ناشی از انگیزه های شخصی، اجتماعی و شغلی است، انجام می دهند
یادگیری مادام العمر مترادف نوینی برای یادگیری است و دستاورد رشد تصاعدی اطلاعات است . توسعه دانش، مهارت ها، علایق و فرصت های یادگیری در زندگی در فرایند یادگیری مادام العمر توسط افراد حفظ می شود. یادگیری مادام العمر در برگیرنده فرایند یادگیری از گهواره تا گور بدون تحمیل اجبار و با میل و علاقه فردی است.
برامایَ - - 2007 در متون مربوط به یادگیری مادام العمر این واژه را به معانی یادگیری چگونه آموختن، یادگیری در سراسر زندگی، یادگیری فارغ از انتخاب، یادگیری خودراهبر یا خودحمایتی، یادگیری بدون حد و مرز و سواد اطلاعاتی به کار می برد
