بخشی از مقاله
خلاصه
تئوری فعالیت با روند تکمیلی خود از روانشناسی ویگوتسکی تا سطوح تئوری فعالیت لئونتیف و گسترش آن توسط
25 PP انگستروم با هدف تجزیه و تحلیل فعالیت انسان و شناخت روابط بین آنها پایه گذاری شد . فعالیت انسان در ارتباط با کاربر و ابزار مورد استفاده آن مورد مطالعه این تئوری بوده است.
هدف اصلی این پژوهش نیز بررسی بیشتر تئوری فعالیت در رابطه با تعامل انسان و کامپیوتر بعنوان یک ابزار است. تئوری فعالیت یک روش جامع و روانشناختی بر شیوههای انجام فعالیت انسان و درک روابط آن ارائه میدهد. چگونگی شکلگیری تئوری فعالیت، اقدامات انسان در چارچوب این تئوری در رابطه با موضوع، جامعه و سطح اقدامات آن مورد مطالعه قرار گرفته است.
این تئوری به عنوان یک روش تحلیلی در زمینههای زیادی مورد استفاده قرار میگیرد که تعامل انسان و کامپیوتر - - HCI شامل مطالعه، برنامهریزی، طراحی و کاربرد رابطهای بین کاربران و کامپیوترها زمینه مورد مطالعه بیشتر این مقاله است. این پژوهش چگونگی نیاز به بهرهبرداری و تعامل بیشتر با کامپیوترها با توجه به اصول طراحی تعاملی بین انسان و کامپیوتر - - HCI را بررسی نموده و با یک نمونه عملی از طراحی و تعامل انسان با کامپیوتر - تهیه و پخش اخبار صدا و سیما - آشنا نموده است
.1 مقدمه
در اواخر قرن بیستم، تفکری در روسیه شکل گرفت که به صورت یک نظریه از جانب سه فرد روسی به نامهای ویگوتسکی، لئونتیف و لوریا مطرح شد. این تئوری بر شیوه انجام فعالیتهای انسانی و درک روابط آن متمرکز شده است. در تئوری فعالیت، فعالیت از یک موضوع و هدف تشکیل شده است که توسط یک ابزار به یکدیگر مرتبط میشوند.
سطوح فعالیت انسان در ارتباط با کاربر و ابزار مورد استفاده، در نموداری توسط ویگوتسکی نمایان شد. سپس این نظریه به اروپا راه یافت و این بار فردی به نام انگستروم نمودار ویگوتسکی در زمینه فعالیت را به شکل شبکهای از عناصری که یکدیگر را تحت تاثیر قرار میدهند، کامل کرد. هدف از این تئوری، تجزیه و تحلیل تمام فعالیتهای انسان در یک واحد بود. شاخههای مختلف تئوری فعالیت در زمینههای مختلف از جمله تعامل انسان و کامپوتر - - HCI، طراحی محصول، سیستمهای اطلاعاتی، طراحی رابط کاربری، جوامع کنشها، آموزش و سیاست نمود یافت که در این مقاله سعی شده است به علوم کامپیوتری - - HCI و تاثیر عملکرد تئوری فعالیت بر رابطهای کاربری پرداخته شود.
.2 بحث
تئوری فعالیت از موسسه روانشناسی مسکو به ویژه توسط سه محقق جوان با استعداد به نامهای سمنیوئیچ ویگوتسکی - - 1896-1934، رومانوئیچ لوریا - 1902-1977 - و نیکولاویج لئونیتیف - 1903-1979 - سازماندهی شد. در این میان مقالات ویگوتسکی بسیار دامنه دارتر و متنوع تر بود.
هدف ویگوتسکی، خلق یک روانشناسی مناسب برای تحقیق در مورد هوشیاری بود. او اظهار داشت خود آگاهی از تعامل ذهن با دنیا و یک نسبت روابط بین اهداف ذهنی و اهداف عینی ترکیب یافته است. ویگوتسکی همچنین یک مفهوم فرایندهای میانجی گری ذهنی ابتدائی - طبیعی - ، به وسیله ابزارهای روانشناسی - لوازم مصنوعی برای تسلط بر فرایندهای ذهنی - و درونی، ارائه نمود. ویگوتسکی گمان میکرد که فرایندهای ذهنی بالاتر از منشاء جامعه است، او پیشنهاد کرد که ساده ترین شکل رفتار - انسان هوشیار - می تواند در ابزارها یا علائم مورداستفاده برای رسیدن به یک هدف قطعی آشکار گردد. او طرحی مبتنی بر محرک - - S، بازتاب - - R و انگیزه - - X پیشنهاد نمود و نمودار شکل - 1 - را ارائه کرد
شکل -1 نمودار ویگوتسکی
پس از مرگ ویگوتسکی، لئونتیف رهبر گروه تحقیقات تئوری فعالیت شد و این چهارچوب را از راههای جدید توسعه داد. بسیاری از تئوریهای فعالیت امروزی از کار لئونتیف سرچشمه گرفته است. ابتدا لئونتیف روانشناسی حیوانات را مطالعه کرد، با جستجو کردن در حالات مختلف موجودات که حیوانات هم میتوانند فعالیتهای ذهنی داشته باشند. او را به این نتیجه هدایت کرد که اصل بازتاب پاولف - شرطی شدن - یک توضیح کافی از رفتار حیوانات نیست و حیوانات یک رابطه فعال با واقعیت دارند که او آن را فعالیت نامید. سپس لئونتیف موضوع را به سمت انسان سوق می دهد و خاطر نشان میکند که افراد در کارهایی که در جهت ارضای نیاز خودشان نیست، داخل نمی شوند. بدین معنا که کاربر برای رسیدن به هدف به انگیزه یا اجباری از طرف محیط نیاز دارد، حتی اگر این موضوع در درجه اهمیت کمتری برای وی قرار داشته باشد، شکل - . - 2 اغلب این اقدامات در یک زمینه اجتماعی نظیرتقسیم کار، مفهوم مییابد. این مساله او را به تفاوت میان فعالیتها - ارضای نیاز و اقداماتی که این فعالیتها را تشکیل میدهد - هدایت میکند.
شکل-2 نمودار تئوری فعالیت لئونتیف
تئوری فعالیت در اروپا ناشناخته ماند تا زمانی که فردی به نام انگستروم در دهه 1980 به این موضوع بسط و گسترش داد. انگستروم یک طرح فعالیت متفاوت از طرح لئونتیف پیشنهاد داد که شامل تاثیر سه عامل بر یکدیگر است، شکل - . - 3 وجود هدف، موضوع و جامعه، بجای دو ترکیب هدف و موضوع - در طرح اصلی ویگوتسکی - سپس مبحث جامعه، قوانین و فرهنگ و تقسیم کار به آن اضافه شد.
شکل-3 تاثیر سه عامل در نمودار انگستروم
.3 سطوح تئوری فعالیت از نظر لئونتیف
در نمودار لئونتیف فعالیتهای انسان در سه طبقه طرح ریزی شدهاند که لئونتیف در نمودار خود اقداماتی که برای رسیدن به هدف انجام میگیرند را با عملکرد آن هدف غیر منطبق دانست. یعنی سطح اول و سطح دوم نمودار لئونتیف بر اساس شرایط و هدف با هم متفاوتند. همچنین در سطح سوم فعالیتها در اثر ایجاد انگیزه یا اجباری که از محیط وارد میشود، شکل میگیرد. در این زمان انسان از آگاهی بالاتری نسبت به سطوح قبلی برخوردار است.
بنابراین تئوری فعالیت شامل این عقیده است که یک فعالیت درون یک موقعیت اجتماعی، یا بطور دقیقتر درون یک جامعه اتفاق میافتد. این روش با شرایط هماهنگ است، شکل - - 4، بنابر این دو نتیجه میتوان گرفت :
-1 قوانین: آنها روشن و تلویحی هستند و اینکه چگونه اهداف ذهنی با جامعه هماهنگ می شوند، تعریف میگردد.
