بخشی از مقاله
بررسی مقایسه اخبار مربوط به زنان در دو سایت بی بی سی فارسی و واحد مرکزی خبر با تاکید بر نظریه برجسته سازی در نیمسال اول سال 1387
چکیده :
وسایل ارتباط جمعی امروزه بخش جدایی ناپذیر زندگی انسانها به شمار می روند . انسانها برای گرفتن تصمیمات بهینه نیاز به اطلاعات و داده های درست ،جامع و روشن دارند که معمولا این اطلاعات را از رسانه ها به خصوص امروزه از پایگاه های اطلاع رسانی بدست می آورند .
نحوه انعکاس رویدادهای جهان خارج توسط رسانه های خبری از جمله مسائلی است که پژوهشگران رسانه ها درباره آن ابزار نظرهای متفاوتی نموده اند و مطالعات گسترده ای انجام داده اند .
برخی معتقدند رسانه های خبری دنیای خارج را صرفا باز می تابانند و هیچ دخل و تصرفی در آن نمی کنند و خبر همان رویداد است . رویکرد بازتابی به عملکرد رسانه های خبری به این معناست که رسانه ها صرفا وسیله ای برای انعکاس رخدادهایی هستند که در جهان به وقوع می پیوندند .چنین رویکردی تاکید می کند که رسانه ها به مثابه آینه ای عمل می کنند که می توان در آن واقعیات و رخدادهای جهان خارج را بدون هیچ کم وکاستی مشاهده نمود .
در پژوهش حاضر این مسئله را در قالب مطالعه و مقایسه اخبار مربوط به زنان در سایت خبری BBC فارسی و واحد مرکزی خبربا رویکرد به نظریه برجسته سازی در نیمسال اول سال 1387 مورد بررسی قرار می دهد .
زنان و انعکاس اخبار و موضوعات مربوط به آنها ، از جمله موضوعاتی که تاکنون توجه کمتری به آن شده است . البته همه ساله با فرا رسیدن هفته زن ، مطبوعات و سایت های خبری کم و بیش ، نسبت به اخبار مربوط به زنان فعال می شوند .
در این راستا ، این تحقیق به بررسی این مساله می پردازد که سایت خبری واحد مرکزی خبر و سایت BBC فارسی در انعکاس پیام های مربوط به زنان در این مقطع شش ماهه چگونه عمل کرده اند و چه تفاوتها و شباهتهایی میان مسائل و رویدادهای برجسته شده مربوط به زنان در این نشریات و در طی این
مقطع وجود داشته است .
مهمترین نتیجه ای که از این مطالعه بدست آمده این است که نحوه عملکرد و پوشش خبری این رویداد به عنوان یک رویداد بین المللی در این دو سایت خبری مورد بررسی قرار داده است و اختلافات موجود در سیاست بازنمایی این دو رسانه در قبال رویداد مورد مطالعه کاملا روبنایی است.
اخبار مربوط به زنان در این تحقیق از جنبه های محتوای موضوعی مطلب ، ماهیت مطلب ، نوع خبر ، مهمترین ارزشها و عناصر خبری برجسته شده در مطلب ، جهت گیری ، منبع ،منطقه رویداد ،منشا ، کاربرد عکس و نوع عکس و موارد جلب کننده توجه بازدیدکننده بکار رفته در مطلب مورد بررسی قرار گرفته است .
روشی که در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته روش تحلیل محتوا می باشد. در این راستا بازه های زمانی مختلفی از مطالب دو سایت مذکور با روش تمام شمار هدفمند ، انتخاب و موضوعات و مسائل مرتبط با زنان ، مورد بررسی و سپس مقایسه تطبیقی قرار گرفته اند . جامعه آماری این تحقیق کلیه مطالب مرتبط با مسائل و موضوعات و اخبار زنان است که در دو سایت BBC و واحد مرکزی خبر در نیمسال اول سال 1387 درج گردیده است .
نتایج حاصل از تحلیل محتوای مطالب مربوط به زنان در این دو سایت نشان می دهد که :
-بین محتوای موضوعی مطالب منتشر شده در نیمسال اول سال 1387 در سایت (BCC فارسی و واحد مرکزی ) خبر ، تفاوت معنی داری وجود دارد .
- بین بعد سیاسی منتشر شده ، در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی خبر ) ، تفاوت معنی داری وجود دارد .
- بین بعد اجتماعی مطالب منتشر شده ، در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی ) خبر ، تفاوت معنی داری وجود دارد .
- بین بعد امور مذهبی مطالب مربوط به سه ماهه پاییز در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی ) خبر تفاوت معنی داری وجود دارد .
- بین کاربرد عکس در مطالب مربوط به سه ماهه پائیز در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی ) خبر ، تفاوت وجود ندارد .
-بین نوع عکس به کار رفته درم در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی) خبر ، تفاوت وجود ندارد
-بین نوع جهت گیری مطالب مربوط به این سه ماهه پائیز در سایت ( BBC فارسی و واحد مرکزی خبر ) ، تفاوت معنی دارد وجود دارد .
- بین نوع مطالب مربوط به زنان در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی ) خبر ، تفاوت وجود ندارد .
- بین منشا مطالب مربوط به زنان ، در سایت (BBC فارسی وواحد مرکزی ) خبر ، تفاوت وجود ندارد .
- بین منطقه رویداد مربوط به زنان ، در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی) خبر ، تفاوت وجود ندارد .
- بین منبع مطالب مربوط به زنان ، در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی ) خبر ، تفاوت وجود ندارد
به هر حال نتایج این تحقیق روشن ساخت که انعکاس و باز تاب مسائل زنان در این دو سایت ، رویه و عملکردی تقریبا مشابه نداشته و رویدادهای مربوط به این هفته کماکان با مشی و روشی یکسان برجسته شده است .
نتایج تحقیق نشان می دهد در اکثر متغییرهای تحقیق با احتمال 95 درصد تفاوت معنی داری بین اخبار سایت BBC فارسی و اخبار واحد مرکزی خبر وجود دارد .
گفتنی است از آنجا که انعکاس رویدادها و اخبار با ارزشها و عناصر متفاوت ، از منابع متکثر و با شکل و سیاقی نا متشابه به خواننده کمک تا اطلاعات بیشتر و جامع تری را کسب کند چنین بر می آید که صاحبان سایت BBC فارسی و واحد مرکزی خبر باید با ارتقاء و و افزایش در زمینه آموزش محورهای تولید خبر به بالا رفتن کیفیت و تنوع پیام های خود کمک کنند .
فصل اول :
مقدمه
طرح مساله
ضرورت تحقیق
اهداف تحقیق
سوالات تحقیق
مقدمه:
پایگاه های اطلاع رسانی در عصر ارتباطات و اطلاعات یکی از مهمترین ابزارهای دسترسی به اهداف تلقی می شوند . ازاین رو پس از سال 1990 تاسیس و راه اندازی سایت ها ، صورت گرفت و سازمانهای ارتباطی همراه با مقوله مدیریت ، آن هم از طریق مطالعه و پیدا کردن قواعد ، تشکیل شد .
کارشناسان سایت های ارتباطی را مسیر هایی میدانند که از طریق آنها پیامی به مخاطبان می رسد . با این مفهوم ، رسانه باید تا حد مطلوب به مثابه گذر گاهی بی مقاومت برای پیام ها عمل کند .
یکی از ویژگیهای منحصر به فرد دنیای امروز ، وجود ارتباطات وسیع و گسترده ی انسانی است ، گسترش ارتباطات به ویژه ارتباطات الکترونیک ، جامعه جدید را چنان از جوامع پیشین متمایز ساخته که عصر نو را عصر ارتباطات و جامعه امروز را جامعه اطلاعاتی خوانده اند . در چنین جامعه ای رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی به عنوان عنصر کلیدی در ارتباطاعات ، نقش بس مهمی را ایفا می کنند .
سایت ها از میان تمامی ابزارها و فنون جدید ، بیشترین تاثیر فرهنگی را دارند . پایگاه های اطلاع رسانی در پیدایش عادات تازه ، تغیر در باورها و خلق و خوی و رفتار انسانها ، تکوین فرهنگ جهانی و نزدیک کردن جوامع وملل سهمی شگرف دارند . البته میزان تاثیر سایتها و نیز استقبال همگانی از آنها در همه جوامع یکسان نبوده و تابع متغییر رشد فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی هر جامعه است .
وسایل ارتباط جمعی عبارتنداز : وسایل چاپ (کتابها ، مجلات و روز نامه ها ) ، فیلم ( فیلم های سینمایی وتجاری ) ، سایت های خبری ( و برخی وسایل مرتبط با اینها از قبیل سایت های خبری های کابلی و ... ) ، ماهواره و اینترنت که به عنوان وسیله ارتباط جمعی ، به شدت در حال گسترش است . در میان وسایل ارتباط جمعی ، روزنامه ، سایت های خبری بیش از هر رسانه دیگری وقت افراد جامعه را به خود اختصاص می دهند و این به خاطر ویژگیهایی است که آنها دارا هستند .
هارولد لاسول ، در بیان کارکردهای رسانه ها معتقد است که رسانه های جمعی باید به حراست از محیط ، همبستگی بین اجزای گوناگون جامعه در پاسخ به نیازهای محیطی ، انتقال میراث فرهنگی از نسلی به نسل دیگر ، کمک نماید . مرتن و لازارسفلد به عنوان پیشگامان پژوهش در باب وسایل ارتباط جمعی ، رسانه ها را دارای نقش هایی از این قبیل می دانند : وظیفه اخلاقی ( حمایت از هنجارهای اجتماعی ) ، امکان اعطای پایگاه اجتماعی به اشخاص و گروه ها ( آشکار نمودن یا ارتقای پایگاه ها ی آنها از طریق معروفیت دادن به آنان ) و همچنین برخی کارکردهای نا مطلوب .
نیازمندی انسان امروز به اطلاعات و اخبار در جهت دستیابی به رفاه بیشتر ، بهتر زیستن و ارضای نیاز کنجکاوی ، قدرت ساخت انگاره ها و شکل دهی افکار عمومی را به رسانه ها داده است و سایت ها به عنوان بهترین منابع شکل دهی افکار و تصورات ما از محیط پیرامون بویژه در مورد رویدادها یی که خارج از دسترس ، دید وتجربه مستقیم ما قرار دارند ، نقش مهم و برجسته ای را ایفا می کند . بویژه اینکه پایگاه های اطلاع رسانی به دلیل ماندگاری پیام و کثرت مخاطبان ، به وسایل پر قدرتی در جهت اطلاع رسانی در جهان امروز تبدیل شده اند .
هرگاه سخن از قدرت وسایل ارتباط جمعی در اثر گذاری بر مخاطب مطرح می شود ، خود به خود مطبوعات نیز به عنوان یکی از مهمترین وسایل ارتباط جمعی ، اثر گذار بیش از همه و بیش از سایر وسایل ارتباط جمعی در اذهان خطور می کند . اهمیت این مسئله زمانی بیشتر می شود که بدانیم وسایل ارتباط جمعی و به ویژه مطبوعات نقش اثر گذار و همی در دانایی و آگاهی افراد دارد و به صورتهای مستقیم و غیر مستقیم بر رفتار مخاطبان تاثیر می گذارد . در این میان ، مطبوعات از از جایگاهی ویژه برخوردارند ، چرا که مطبوعات نسبت به سایتها ، امکان بیشتری برای پرداختن به علل ، ریشه ها و راه حل های مسائل دارند . مطبوعات از یک طرف با سابقه ترین وسایل ارتباط ارتباط جمعی هستند که تاریخ حیات فرهنگی جامعه را در درون خود نگاه داشته وبه قول ((پیر آلبر )) ، اسناد غنی و در خور توجه بر خوردارند .
از سوی دیگر ، پیام های سایت ها به دلایل زیادی ، از جمله ماندگاری آنها و نحوه پرداخت به موضوعات ، تاثیرات ژرف و عمیقی از خود بر جای گذاشته است .
در عصر ارتباطات که جهان زیر سیطره ماهواره ها ، خبرگزایهای بین المللی ، بنگاه های سخن پراکنی ، و همه ابزارهای تبلیغاتی نظام امپریالیسم خبری قرار دارد ، مطبوعات از جایگاه ویژه ای برخوردارند . مطبوعات به مثابه بهترین و فراگیرترین ابزار فرهنگ مکتوب در هیاهو ها و سرو صداهای بسیاری که ابزارهای نوین ارتباطی به راه انداخته اند ، آهنگ خوش طنین گسترش آگاهی ها ، انعکاس بی دریغ رویدادها و انعکاس افکار عمومی را در پهنه وسیع ارتباطات می نوازند .
سایتها نیز در این دنیای پر آشوب با کسب هویتی که از دیر باز بدست آورده اند ، سعی می کنند نقش دوران ساز خود را ایفا کنند ولی روزنامه ها ی یومیه ، مجلات هفتگی ، ماهنامه ها و فصل نامه ها و همه نشریات بزرگ و کوچکی که در داخل کشور انتشار می یابند هنوز هم پس از سالها نتوانسته اند آنگونه که باید وشاید بر ضعف ها ، وکژیها و نارساییها ی خود غلبه کنند . اگر بخواهیم تنها به گوشه ای ناچیز از مسائل و مشکلات مطبوعاتی اشاره کنیم باید دهها کتاب به تحریر در اوریم و مسلما در یک مقاله کوتاه به هیچ وجه قادر نخواهیم بود که همه واقعیتها ی امروز مطبوعات را بیان کنیم .
در گذشته یکی از عوامل بزرگی که به صورت یک عامل بازدارنده در برابر نقش و رسالت سترگ مطبوعاتی وجود داشته است ، مساله تاثیر ساختار سیاسی منبعث از نظامهای دیکتاتوری و وابسته به امپریالیسم و استکبار جهانی بوده است . فقدان آزادی بیان در دوره های تاریخ گذشته همواره به صورت یک مانع اصلی و همه گیر در زمینه فعالیت مطبوعات ظاهر شده است . پس از پیروزی انقلاب سلامی که می توان گفت تا حد زیادی مساله سانسور در مطبوعات ایران از بین رفت ، جای ان داشت که روزنامه ها و مجلات و کلیه نشریات موجود از امکانات به دست آمده به میزان شایسته استفاده کنند. بررسی اجمالی فعالیت مطبوعات در سال های اخیر نشانگر آن است که این رسانه جمعی تا دستیابی به استانداردهای مورد قبول جهانی و کسب موفقیت های لازم در زمینه تنوبر افکار عمومی جامعه ، راه بسیار درازی را در پیش دارد .
1-1-مساله تحقیق :
یکی از مسائل بسیار مهمی که همواره نقش و جایگاه آن درسایت های خبری کشور مان وجود دارد ، عدم پرداختن به مسائل نیمی از جمعیت کشور یعنی زنان بوده است . زنان جامعه ما ، علاوه تبعات مسائل و مشکلات عمومی کشور را تحمل می کنند و با مسائلی روبه رو هستند که دقیقا مربوط به خود آنان است و در شرایطی که ما کودکان ، نوزادان و یا زنان را به عنوان قشر ها و گروههای می شناسیم که مسائل خاص خود را دارند و برای آنان سایت های خاصی باید معرفی و تعریف کنیم ، این دیدگاه غیر منطقی است که مسائل مبتلاء به زنان را فقط و فقط ناشی از مشکلات عمومی کشور بدانیم.واقعیت این است که از ابعاد گوناگون فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی ، خانوادگی و ... تنها زنان در کفه برابر با مردان قرار ندارند ، بلکه به دلیل جنسیت خود همواره حقوق آنها زیر پا گذاشته می شود . بنابراین طرح این مسئله که زنان چه جایگاهی در سایت های واحد مرکزی خبر و BBC فارسی دارند چندان غیر اصولی و دور از ذهن نیست .
چرا که حضور زنان در رسانه ها در بسیاری از کشورها موضوع مورد بحث مجمع های علمی – اجتماعی بوده است . به خصوص زمانی که این حضور از لحاظ کیفی مورد نظر قرار می گیرد ، حساسیت و اهمیت آن مشخص تر می شود .
ضرورت پرداختن به چنین موضوعی زمانی آشکارتر می شود که می بینیم مشارکت زنان در مطبوعات وسایت های خبری نیز رو به افزایش است .
حال با توجه به اینکه تقریبا نیمی از جمعیت جهان را زنان تشکیل می دهند ، لازم است تا الگویی که از زن در رسانه ها به نمایش و تصویر کشیده می شود ،بیشتر و بهتر مورد توجه واقع شود. طی بیست و پنج سال گذشته جمعیت زنان کشور با رشدی نزدیک به 80 درصد 4/16 میلیون نفر در سال 1355 به 32 میلیون نفر در سال 1385 رسیده است ؛ که همین درصدها به صورت خیلی نزدیک در تمام دنیا نیز وجود دارد . که این امر خود بیانگر لزوم توجه جدی تر به قشر زن است که در سایت های خبری BBC و واحد مرکزی خبر اخبار مربوط به قشر زنان نیز نشانگر همین درصد صعودی جمعیت زنان است .
در شرایطی که حضور زنان در عرصه سایتها ی خبری BBC و واحد مرکزی خبر روز به روز بیشتر می شود ، لکن در کشور ما شاید تعداد تحقیق هایی که در این زمینه صورت گرفته است ، به عدد انگشتان دست نرسد ، به همین دلیل هنوز یک چهار چوب و نظام جامع در باب نحوه ، میزان ، قید و بندها و شرایط حضور زن در سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر ، وجود ندارد . این ضرورت احساس می شود تا در جهت همسویی کامل با اهداف و ارزش های حاکم بر جامعه ، این چارچوب و حیطه به طور کامل روش ومقید گردد .
در این راستا ، نظر به تدوین هر چه بیشتر و کامل تر نظام ارزشی ، اجتماع زن متناسب با جامعه ، فرهنگ و پیشینه کشورمان انجام پاره ای تحقیق ها لازم و ضروری است .
پژوهش حاضر ، می تواند مسائل زنان را در سایت های خبری BBC و واحد مرکزی خبر مطرح کند و از این طریق اذهان را متوجه این نکته بنماید که در ارتباط با طرح مسائل زنان در سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبری و همین طور توجه به افکار عمومی نیمی از جمعیت کشور در سایتهای خبری ، تلاشهای کمتری انجام شده است .
زنان و انعکاس اخبار و موضوعات مربوط به آنها ، از جمله موضوعاتی است که تا کنون توجه کمتری به آن شده است . ساختار جامعه ما به لحاظ سنت و عرف ، از زنان در سطوح مدیریتی ، فعالیتها و امور سیاسی استفاده کمتری داشته است . سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر نیز نسبت به انعکاس مطالب مربوط به زنان و ارائه تحقیقات و گزارشها در این خصوص ، سهم کمتری را به زنان اختصاص داده است .
همه ساله با فرا رسیدن سه ماهه پاییز سال 1387 ، مطبوعات یومیه کم وبیش ، به اخبار مربوط به زنان فعال می شوند . البته بیشتر این خبرها در زمینه برگزاری جشن های مربوط به میلاد کوثر است . در این سه ماهه همچنین مسئولان امور بانوان با انجام مصاحبه هایی وضع زنان را در داخل کشور تشریح می کنند .
در نظر گرفتن فقط سه ماه از سال به طرح مسائل زنان ، عملا باعث می شود که در طول سال سایتهای خبری ، رغبتی برای باز گو کردن رویدادهای خبری مربوط به زنان نداشته باشند و به همین دلیل به نظر می شود که سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر در مورد زنان به جای پرداختن به مسائل عمقی و ریشه ای به نکات تبلیغاتی می پردازند .
در این راستا ،این تحقیق به بررسی این مساله می پردازد که مطبوعات سراسری کشور ( که در این تحقیق سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر را در نظر گرفته ایم ) ، در انعکاس پیامهای مربوط به نیمسال اول سال 1387 چگونه عمل کرده اند و چه تفاوتها و شباهتهایی میان مسائل و رویدادهای برجسته شده مربوط به نیم سال اول در این سایتهای خبری طی این مقطع شش ماهه وجود داشته است ؟
1-2 . ضرورت و اهمیت خبر
وسایل نوین ارتباطی مانند ، سایتهای خبری با گزارش جریان رویدادهای محیط زندگی و بررسی و بیان اندیشه ها و عقاید انسانی در توسعه و تحکیم مراودات اجتماعی و بالا بردن سطح آگاهی و فرهنگ افراد ، نقش بسیار مهمی برعهده دارند . در محیط وسیع زندگی بشری هر لحظه وقایع گوناگونی روی می دهد . پاره ای از وقایع مانند جنگها ، انفجارها ، آتش سوزیها ، طوفانها و زمین لرز ه ها جنبه مادی دارند و بعضی دیگر مثل اعلامیه های سیاسی ، نطق های
پارلمانی ، اظهار نظر های فلسفی و مسلکی دارای جنبه معنوی هستند . این وقایع کوچک یا بزرگ ، شادی بخش یا غم انگیز و هیجان انگیز عادی به هر حال باید در معرض اطلاع گروههای کثیر انسانی قرار گیرند . گروههایی که هر روز و هر ساعت با کنجکاوی منتظر خواندن سایت های خبری BBC و واحد مرکزی خبر هستند تا آگاهی های تازه ای به دست آورند و از این راه زندگی خود را با آن تطبیق دهند و نیاز های اجتماعی خویش را مرتفع سازند .
بنابراین ، جستجوی وقایع و تهیه اخبار مورد توجه عامه از وظایف اساسی خبرنگاران رسانه های جمعی است و اساسا سایتهای خبری همراه با خبر شکل گرفته اند و نخستین سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر صرفا بر انتقال اخبار منتشر شدند وسایت های خبری و تلویزیو ن نیز بعد از تولد ، انتشار اخبار را
مهمترین وظیفه خود قرار داد . هر چند روزگاری ، تهیه و تنظیم خبر کاری ساده و تقریبا غیر تخصصی بود و هر کس با اندکی استعداد نگارش و مقداری اطلاعات عمومی می توانست تحریر کننده خبر باشد ، اما به مرور زمان این کار به صورت امری پیچیده و حرفه ای کاملا تخصصی در آمد که علاوه بر تحصیلات دانشگاهی و گذراندن دوره کارشناسی و دانش گسترده ، قریحه و استعدادهای خاصی را نیز می طلبد . تا پیش از قرن بیستم ، شرکت زنان در زندگی اجتماعی ، اشتراک و همفکری آنان در مورد مسائل اقتصادی ، آموزش و اشتغال در جوامع مختلف کمتر مورد توجه قرار می گرفت ودر بیشتر مواقع با ممیزی مواجه بود .
با پیشرفت حقوق بین الملل در نیمه دوم قرن بیستم ، حمایت از زنان در حقوق بین الملل ، جایگاه مشخصی پیدا کرد و کشور ها نیز به تاثیر از این امر ، بر آن شدند تا قوانین و مقررات خاص را در این زمینه به اجرا گذارند .
تصویب قانون به اصطلاح تساوی زن ومرد در ایران ، دراسفند ماه 1341 نیز حاصل چنین شرایطی بود .متعاقب آن ، فعالیتهای دیگری آغاز شد که از جمله آن انتشار نشریات ویژه زنان است . در کنار این موضوع مطرح شدن مسائل و موضوعات خاص زنان درسایر نشریات نیز از جمله فعالیتهایی بود که در این راستا رو به پیشرفت گذاشت نقشی که از زن در سایتهای خبری ارائه می شود را به طور کلی می توان در حوزه خانواده و جامعه بررسی کرد . زن در رسانه به طور عام و در سایتهای خبری به طور خاص ، معمولا خارج از دو حوزه بالا به نمایش در نمی آید . هر سایت خبری با توجه به ایدئولوژی و تفکر حاکم بر آن سایت خبری نقش زن را در هر کدام از دو حیطه بالا به گونه ای برای مخاطب ارائه می دهد . هر چند بررسی های تاریخی نشان می دهد که نقش اجتماعی زنان در واقع امتداد نقش هایی ا ست که در خانه بر عهده دارند .
بررسی موضوعات و مسائل زنان به عنوان قشری از نیمی از جامعه ، امکان اصلاح و آگاهی به بخشی از عناصر موثر در شکل گیری و جهت گیری افکار و اندیشه های آنان در جریان تحولات جامعه را فراهم می کند .
از سویی دیگر ، انقلاب اسلامی ایران در سطح جهانی ، ادعا دارد که تعریف نوینی از شخصیت زن و نقش وی ، بر اساس اصول دین اسلام و نیازها و شرایط زمان ارائه داده است . براساس این تعریف ، زن جایگاهی والا دارد . در این نگاه به زن به عنوان جنس دوم ، وسیله تبلیغاتی ، خدمتکار و.... نگریسته نمی شود ، چرا که در این نگاه زن با مرد مساوی است تا نقشی که از زن در رسانه های جمعی به تصویر کشیده می شود – چه در حیطه نقش های خانه و خانوادگی چه در حیطه نقش های اجتماعی – مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که نقش های به تصویر کشیده شده در مورد زنان با آنچه که مد نظر است ، مطابقت دارد یا خیر ؟
از آنجائیکه 49 درصد جمعیت کشور را زنان تشکیل می دهد و از سوی دیگر ، با توجه به اینکه در زمان شاهان از جمله رضاخان ، تعداد زنان باسواد بسیار معدود بود و اکنون نسبت زنان باسواد به نحو قابل ملاحظه ای بالا رفته است ، این تعداد ، به هیچ عنوان نمی تواند خلاء موجود و نیازهای جامعه رو به تکامل را پاسخ دهد .
شکی نیست که عدم حضور فعالانه در بخش های مختلف فرهنگی ، اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و عدم مشارکت آنها در سرنوشت خود یکی از موانع اصلی عدم توسعه همه جانبه در کشورهایی همچون کشور ما به شمار می آید .
انعکاس مسائل زنان در سایتهای خبری یا به عبارت دیگر حضور کمرنگ زنان یعنی نمایندگان نیمی از جمعیت زن کشور در سایتهای خبری کشور ما ، یکی از معظلات جامعه امروز ما در امر مهم ارتباطات اجتماعی است ، که می بایست دلایل و ریشه های آن بررسی شود و راهکارهایی مناسب از سوی برنامه ریزان اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور ارائه گردد.
کارشناسان توسعه ، اعتقاد دارند که باید اهمیت بیشتری به نقش زنان در جامعه داده شود . زیرا هیچ ملتی نمی تواند به طور واقعی ، توسعه یافته تلقی شود ، مادامی که نیمی از جمعیتش مجزا شده و از تبعیض رنج می برد . در برنامه های توسعه باید اهمیت خاصی برای مشکلات ویژه زنان بخصوص نقش های آنها در سریال ها ، برنامه ها ومحتوی سایتهای خبری قائل شده و اطمینان یافت که در حل کردن این مشکلات اقدامات اساسی صورت گیرد .
در هر حال ، با توجه به اینکه تقریبا نیمی از جمعیت جهان را زنان تشکیل می دهند واز آنجائیکه زن ضربان حیات یک خانواده است و قلب جامعه در سینه خانواده می تپد ، از همین رو صعود یا سقوط هر جامعه ای را باید به چگونگی معیشت زنان در جایگاه اجتماعی آنان اختصاص داد . اهمیت این امر تا حدی است که امام خمینی در مورد آن فرموده اند : اگر زن متحول شد جامعه نیز متحول می شود .
بنابراین ، باید به زن و جایگاه اجتماعی او توجه ویژه ای مبذول داشت . برای ورود به عصر ارتباطات و افزایش حجم اطلاعات در خصوص زنان از طریق وسایل ارتباط جمعی باید از راه حل های مناسب جهت توسعه فراگیر در زمینه های مختلف استفاده کرد ، که برخی از اندیشه ورزان توسعه آن را افزایش حق انتخاب تعریف می کنند و در آن عواملی نظیر آموزش ، رضایت از زندگی ، دسترسی به منابع را به عنوان شاخص های اصلی توسعه بیان می کنند .
به هر حال ، از آنجائیکه قلب جامعه در سینه خانواده می تپد و نظم و صحت خانواده مولود شخصیت اخلاقی و نفوذ معنوی مدیر خانه و موجد مدیر هر خانواده نیز زن است . با توجه به اینکه نقش زنان در جامعه امروزی روز به روز بیشتر می شود ، به نظر می رسد که باید به این قشر ازجامعه در سایتها ی خبری و اجتماع بیشتر توجه شود .
اهمیت موضوع فوق از این جهت خود را نشان می دهد که با توجه به شرایط مغایری که قبل و بعد از انقلاب در کشور ما حاکم بوده ، مسئله تهاجم فرهنگی باعث می شود تا نحوه نمایش و حضور زن در رسانه بیشتر مورد توجه قرار گیرد . بر این مبنا هر چه حضور زن در رسانه و در اینجا مطبوعات با توجه به ارزش ها و اهداف جامعه ، سازنده تر و مثبت تر باشد ، به صورت مستقیم و غیر مستقیم تاثیر خود را بر افکار عمومی و جامعه خواهد گذاشت .
جایگاه زنان به عنوان قشر عظیمی از جامعه ، که پرورش روحی و ذهنی آنان تاثیرات به سزایی در پی خواهد داشت ، بر کسی پوشیده نیست . همچنین استعدادها و دیدگاه متفاوتی که به موضوعات مختلف دارند و برخاسته از تفاوتهای فطری آنان است ، می تواند منشا تولیدات جدید و ایجاد پارادایم های نوین فرهنگی شود .
مجموعه این عوامل به همراه عوامل زیر ، حاکی از اهمیت مطالعه در این زمینه می باشد :
1- جوامع انسانی دائما در حال تغییر وتحول اند و نقش رسانه ها از جمله سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر در این تحول ، انکار ناپذیر است ، چرا که رسانه ها ، افکار ، عقاید و نگرش های جدیدی را در میان افراد پخش کرده و با تاکید بر برخی نگرش ها ، جنبه های منفی و یا مثبت را بارز می سازند . (آلیر ، 1368 ، ص 20 ) بررسی این نقش ها برای قشری از که نیمی از جامعه را تشکیل داده است و از مخاطبان بسیاری نیز برخور دار است ، بسیار حائز اهمیت است .
2- کشور ما در طی چند سالی که از فعالیتهای سایتهای خبری اش می گذرد ، در برخورد با غرب ، دچار نوعی شیفتگی و تقلید کور کور انه از فرهنگ غربی شده است . تردیدی نیست که سایتهای خبری BBC و ..... در طی این سیر نقش بسیار مهمی داشته اند ( معتمد نژاد ، 1372، ص 6) .
3- با طلیعه انقلاب اسلامی ، کارکرد واحد مرکزی خبر در باب مسائل زنان دچار نوعی تحول درونی شده است . تجربیات این دوران به عنوان تجربه ای ارزشمند ، در این زمینه قابل تحقیق و تعمق است .
4- پژوهش های سایتهای خبری BBC بسیار گستر ده تر از سایتهای مشابه بوده و واحد مرکزی خبر ، بویژه در ارتباط با مسائل تخصصی بسیار اندک است . مسائل و موضوعات خاص زنان ، بسیار کم مورد توجه پژوهشگران بوده است و از لحاظ تعدد اخبار محدود تر از سایت مشابه بوده که در چند سال گذشته این مشکل کمتر بوده است .
5- مطالعه مسائل و موضوعات زنان ، به خاطر تاثیر گذاری بر رفتار گروه عظیمی از خوانندگان ، که اکثریت آنها را زنان تشکیل می دهند . به عنوان یک پدیده جامعه شناختی در میان مطبوعات دوره ای ، جایگاه خاصی دارد .
3-1 . اهداف تحقیق
هدف اصلی این تحقیق بررسی تطبیقی بازتاب خبر ها و مطالب مربوط به زنان در نیمسال اول سال 1387 در سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر می باشد .
بررسی سایتهای خبری کشور در زمینه پیام های مربوط به نیمسال اول سال 1387 و مسائل زنان ، می تواند ما را در شناسایی مهمترین مسائل زنان و نقاط ضعف و قوت پیامهای مربوط به زنان و با استفاده از امکانات موجود و استفاده مطلوب و بهینه از سایتهای خبری BBC و واحد مرکزی خبر ، در جهت اطلاع رسانی موثر و مطلوب گام برداشت و همچنین می توانیم با استفاده از سایت BBC فارسی که ار نظر امکانات قوی تر است استفاده بهینه ای در جهت پیشبرد اهدافمان استفاده کنیم واز اخبار مقابل استفاده کنیم .
همچنین در این تحقیق ، اخبار مربوط نیم سال اول سال 1387 در مورد زنان از جنبه های محتوای موضوعی مطلب ، عوامل خبر ساز در مطلب ، ماهیت مطلب ، نوع خبر ، مهمترین ارزشها و عناصر خبری بر جسته در مطلب ، جهت گیری مطلب ، منبع مطلب ، منطقه رویداد مطلب ، منشا مطلب ، کاربرد عکس در خبرها ، نوع عکس به کار رفته در مطلب ، مورد بررسی قرار می گیرد ، تا با استفاده از ویژگیها و متغییر های مورد بررسی ، بتوانیم تاثیر دیدگاه مدیریت خبر هر یک از این دو سایت در نیمسال اول سال 1387 ، در زمینه شیوه های برجسته سازی مطالب مربوط به مسائل زنان را شناسایی کنیم .
4-1 . سوالات تحقیق
سوالات این تحقیق عبارتند از :
1- مهمترین محتوای موضوعی مطلب در نیمسال اول سال 1387 در دو سایت ( بی بی سی فارسی و واحد مرکزی خبر ) کدام اند؟
2- مهمترین ارزشهای خبری برجسته شده در خبرهای مربوط به دو سایت ( بی بی سی فارسی و واحد مرکزی خبر ) کدام اند؟
3- مهمترین عناصر خبری برجسته شده در خبرهای مربوط به دو سایت ( بی بی سی فارسی و واحد مرکزی خبر ) در مورد زنان ،بیشتر با کدام عنصر خبری ، تنظیم شده است؟
4- جهت گیری مطالب برجسته شده در خبرهای مربوط به دو سایت ( بی بی سی فارسی و واحد مرکزی خبر ) چگونه بوده است ؟
5- مطالب مربوط به کاربرد عکس مربوط به دو سایت ( بی بی سی فارسی و واحد مرکزی خبر ) چگونه بوده است ؟
6- میزان مطالب مربوط مربوط به دو سایت ( بی بی سی فارسی و واحد مرکزی خبر ) به چه میزان است؟
7- منطقه رویداد مطالب منعکس شده در رابطه با زنان ، بیشتر مربوط به کدام از منطقه از مناطق مورد بررسی در این تحقیق است ؟
8- مطالب منعکس شده در رابطه با زنان در هر یک از این سایتها ا ز لحاظ نوع خبر ، چگونه است ؟
9- مطالب منعکس شده درباره زنان در هر یک از این سایتها خبری از لحاظ ماهیت مطلب ، چگونه است ؟
10- مهمترین منابع خبری ، در خبرهای مربوط به نیمسال اول سال 1387 در مورد زنان ، کدامند ؟
11- در خبر های مربوط به نیمسال اول سال 1387 در مورد زنان ، چه تفاوتی میان مطالب این سایتها وجود دارد ؟
5-1 . فرضیات تحقیق
1- بین محتوای موضوعی مطلی مربوط به نیمسال اول سال 1387 در مورد زنان ونوع سابت ، تفاوت وجود دارد .
2- بین بعد سیاسی منتشر شده در این سه ماهه ، در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی خبر ) ، تفاوت معنی داری وجود دارد .
3- بین بعد اجتماعی مطالب منتشر شده در این سه ماهه ، در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی ) خبر ، تفاوت معنی داری وجود دارد .
4- بین بعد امور مذهبی مطالب مربوط به سه ماهه پاییز در سایت (BBC فارسی و واحد مرکزی ) خبر تفاوت معنی داری وجود دارد .
5- بین ارزشهای خبری مطالب مربوط به نیمسال اول سال 1387 در مورد زنان و نوع سایت خبری ، تفاوت وجود دارد .
6- بین عناصر خبری مطالب مربوط به نیمسال اول سال 1387 در مورد زنان و نوع سایت خبری ، تفاوت وجود دارد .
7- بین نوع اخبار مربوط به نیمسال اول سال 1387 در مورد زنان و نوع سایت خبری ، تفاوت وجود دارد
8- بین جهت گیری مطالب مربوط به نیمسال اول سال 1387 در مورد زنان و نوع سایت خبری ، تفاوت وجود دارد .
فصل دوم
مبانی نظری و مروری بر تحقیقات پیشین
مقدمه
علم ، اساس و ماهیتی تراکمی دارد . یعنی بر اساس پیشینه آن ساخته می شود . ایزاک نیوتون ، در یکی از کلمات قصار خود در تاریخ علم اینگونه می گوید : اگر من آینده را دیده ام به خاطر قرار گرفتن بر شانه بزرگان بوده است . رابرت کی مرتون از پیشگامان جامعه شناسی علم ، اضافه می کند (( کلمه قصار نیوتون به این معناست که هیچ پژوهشگری کار را با تابلوی سفید یا لوح پاک آغاز نمی کند . این سخن نفی فرد بزرگ است )) ( سورین ، 1380 ، ص 41) .
بررسی سوابق تحقیقی و کارهای انجام شده در این زمینه باعث گسترش وسعت نظر محقق و روشن شدن افق فکری وی خواهد شد و می تواند محقق را در ساختن فرضیاتی صحیح و اصولی و ساختن پرسشنامه ای پر محتوی یاری رساند .
