بخشی از مقاله
چکیده:
به منظورتاثیر تیمارهای مختلف در شکست خواب و جوانه زنی بذور انواع بیوتیپ های مختلف آزمایشی در سال 1392- 93 در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشگاه آزاد شیروان در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. فاکتورها وتیمارهای آزمایشی شامل: تیمار شاهد، خیساندن بذور در اسید سولفوریک 98 درصد در هفت زمان مختلف 120،100،80،60،40،20،10 دقیقه، تیمار سرمادهی مرطوب در دو دمای +1 و-8 درجه سانتی گراد به مدت 15 و 30 روز، خراش دهی با کاعذ سمباده به مدت 1و2 دقیقه.
آزمایش بر اساس طرح کاملا تصادفی با 3تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش اولیه نشان حداکثر درصد جوانه زنی در بین تیمارهای آزمایشی مربوط به تیمار بذر با اسید سولفوریک%98 به مدت100 دقیقه در شرایط نور/تاریکی بود - - %99:33 و کمترین درصد جوانه زنی در تیمار اسید سولفوریک % 98 به مدت 20 دقیقه - - %8 در شرایط تاریکی مشاهده گردید.
همچنین بیشترین درصد جوانه زنی بذور سس که در تمام تیمارهای آزمایشی در شرایط نور/تاریکی به دست آمد. از سوی دیگر بیشترین میزان جوانه زنی در رژیم نور/تاریکی مربوط به خراش دهی با کاغذ سمباده بود که به میزان %55 صورت گرفت. سایش پوسته با اسید سولفوریک و کاغذ سمباده سبب جوانه زنه بیشتر در بذور سس گردید که می توان به دلیل حذف لایه سلولی ضخیم زیر پوشش بذر، کاهش قدرت پوسته بذر، نفوذ بیشتر گازها و افزایش جذب آب و آماس بذر و رهایی از محدودیت فیزیکی پوشش بذر باشد. همچنین تیمار سرمادهی واکنش مثبت نشان ندادند.
مقدمه :
سس گیاه انگلی سس با نام علمی.cuscuta sp متعلق به خانواده cuscutaceae بوده و در انگلیسی به آن Dodder می گویند. در بعضی نقاط دنیا اصطلاحاً به سس زلف شیطان ، پیچش جهنم ، ابریشم شبدر و .... می گویند. سس در اکثر نقاط دنیا می روید و به گیاهان زیادی نظیر یونجه، همیشه بهار، اطلسی، میمون، شب بو، مینا پا بلند، ترون، مزارع چقندر و .... حمله می کند و خسارت آن گاهی به حدی است که موجب خشک شدن گیاهان می شود.
مانعی که به هنگام مساعد بودن شرایط به صورت طبیعی، از جوانه زنی بذر جلوگیری می کند، خواب نامیده می شود. خواب یکی از مهترین ویژگی های پویایی بانک علف هرز است و سازوکاری را فراهم می کند که به وسیله آن بذور علف های هرز می تواند طول عمر خود را درخاک افزایش دهند. بذورعلف های هرز می توانند از جوانه زنی در شرایط نامطلوب خودداری کنند و به حفظ سرمایه های خود تا زمان مساعد شدن محیطی ادامه دهند.بدیهی است شناخت اکولوژی جوانه زنی و خواب بذر علف های هرز کمک شایانی به مدیریت دراز مدت آن خواهند نمود. همچنین جوانه زنی بذر یکی از بحرانی ترین رویدادها برای موفقیت بسیاری از علف های هرز می باشد. اولین مرحله برای این که یک علف هرز بتواند برای نیچ اکولوژیک رقابت کند، جوانه زنی آن می باشد.
عوامل متعددی بر جوانه زنی تاثیر گذارند که از ان جمله دما و نور می باشد. دما لازم برای بذور متفاوت است بر اساس نظر باسکین - - 1985 عواملی که در بروز خواب در بذر دخالت دارند بر پایه سه عامل استوار هستند:
-1خواب بودن از نظر فیزیولوژی -2نفوذ ناپذیری پوسته بذر به آب - خواب فیزیکی - -3کامل نبودن جنین بذر - خواب مورفولوژیکی - که اصولا بذور موجود درخاک هر سه نوع خواب را دارند اما بیشتر بذور خواب فیزیولوژیکی دارند و خواب فیزیکی در درجه بعدی اهمیت قراردارد.
توانایی پیش بینی جوانه زنی بذور و سبز شدن انها برای یافتن زمان بهتر کنترل مکانیکی، بیولوژیکی وکلیه تکنیک های مدیریت بسیار مهم است. افزایش دانش بیولوژی علف های هرز در موفقیت بیشتر برای پیش بینی ظهور و کنترل علف های هرز در سیستم های کشاورزی اهمیت ویژه دارد.
گیاه سس فاقد ریشه و کلروفیل و برگ است و گاهی فلس های کوچکی در محل برگها دارد. رنگ ساقه آن زرد نارنجی، قرمز ارغوانی و گاهی سفید شیری است که بعضی ها از آن به عنوان تنها عضو انگلی خانواده یاد می کنند که با بذر تکثیر می یابد. فاقد کلروفیل بوده،که خود قادر به تامین مواد غذایی مورد نیاز نبوده و به صورت انگل از مواد غذایی سایر گیاهان استفاده میکند.به عبارت دیگر:این گیاه عالی ریشه ندارد و کاملاً به گیاهان میزبان خود وابسته است.
سس ، ساقه های آن بدون برگ و به صورت رشته های نازک و نخ مانند به رنگ زرد متمایل به نارنجی است که به دور ساقه و برگ گیاه میزبان می پیچد و با ایجاد مکینه هایی به آن متصل می شود.از محل اتصال سس به گیاه میزبان،رشته های زیادی خارج شده و در جهات مختلفی حرکت می کند و سایر اندامهای میزبان یا بوته های مجاور را آلوده می سازد.این گسترش با پیشروی آلودگی ادامه می یابد و پس از مدتی توده های انبوه سس به صورت لکه های زردرنگ و به اندازه های مختلف در مزارع ظاهر می شود.
یک بوته سس با پیشروی خود می تواند لکه ای به قطر 3متردریک مزرعه یونجه به وجود آورد ،در آلودگی شدید80تا100درصد مزرعه را میپوشاند. که در این موقع با جذب مواد غذایی و جلوگیری از رسیدن نور به یونجه شدیداً رشدو نمو گیاه میزبان را مختل و آن را نابود می کند.
مواد وروش ها:
به منظور بررسی عوامل موثر بر شکستن خواب و جوانه زنی بذور سس آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در در تابستان و پائیز 1393 در آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی شیروان اجرا گردید.
سه نوع بذور سس از شرکت پاکان اصفهان خریداری گردید - سس دنایی-زراعی-همدانی - . ابتدا بذور با آب شهر سپس با آب مقطر شستشو گردید پتری دیش ها را به وسیله وایتکس %10 به مدت 1 ساعت ضدعفونی نموده و پس از خارج نمودن از وایتکس با آب شهر شسته و بعد با مقطر آب کشی شد و کاغذ صافی به دوشیوه می توان ضدعفونی کرد:-1قراردادن در زیر نور uv به مدت 2 ساعت.
2 -ضدعفونی با وایتکس %10 ،که در این پایان نامه روش دوم استفاده نمودیم پس از قراردادن در وایتکس کاغذ صافی را با شهر و آب مقطر شستشو نموده و نهایتا کاغذ صافی را درون پتری دیش ضدعفونی قرار دادیم و کلیه فعالیت ها در آزمایشگاه دانشگاه آزاد شیروان انجام گرفت.
روش انجام کار:
برای انجام آزمایش تعداد 25 عدد بذر سالم از هر گونه انتخاب گردید و درون پتری دیش های استریل به قطر 7سانتی متر که یک برگ کاغذ صافی در کف آن قرار داشت، گذاشته شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودن از: تیمار شاهد، خیساندن بذور در اسید سولفوریک %98 در هفت زمان مختلف - 120،100،80،60،40،20،10 دقیقه - ، تیمار سرمادهی در دو دمای+1 درجه سانتی گراد - به مدت15 و30روز - و-8 درجه سانتی گراد - به مدت15 و30روز - ، خراش دهی با کاغذ سمباده به مدت 1و2دقیقه، بذور به صورت دسته های 25 عدد جدا شد و به وسیله سمباده با شمارش اعداد از 600 تا 1500 تحت سایش بوسیله دست قرار گرفت و انها را به پتری دیش ها ضدعفونی شده منتقل نموده و در دستگاه اتاق سازگاری برای کشت قرار گرفت .
جوانه زنی بدون حضور نور و رطوبت قرار گفت. برای اعمال تیمارها با اسید سولفوریک ،بذور قرار داده شده در اسید سولفوریک پس از اعمال تیمارها با آب مقطر شسته شدند و سپس درون پتری دیش قرار گرفته و به ژرمیناتور منتقل شدند. در تیمارهای سرمادهی در دمای+1 بذور در یخچال و دمای-8 درجه سانتی گراد در فریزر، پس از گذشت زمان مورد نیاز بذور درون پتری دیش قرار گرفته و به ژرمیناتور منتقل شدند - نصف بذور در 15 روز اولیه برای کشت برداشت و به وسیله روش قبلی ضدعفونی کامل کشت شد و پس از 30 روز بقیه بذور برای کشت از یخچال و فریزر به پتری دیش ها برای کشت منتقل شدند.
تمام تیمارها در دو رژیم نور/تاریکی - فتوپریود نوری 12 ساعته - و تاریکی مداوم با دمای متناوب25/18 درجه سانتی گراد - شب/روز - درون ژرمیناتور قرار داده شدند. برای اعمال تاریکی مداوم پتری دیش ها در دولایه فویل آلومینیومی پییچده شدند. به همه تیمارها آب مقطر به مقدار 5 میلی لیتر درون پتری دیش اضافه شد و پتری دیش ها با پارافیلم محکم بسته شدند. یاداشت ها به صورت روزانه در ظهر هر روز انجام گرفت و در روزچهاردهم پایان یافت.همچنین از نرم افزارsps و رسم نمودارها با excel و word جهت انالیز واریانس اثر عوامل مختلف بر شسکت خواب استفاده گردید.
نتایج وبحث:
بررسی تاثیر چندین تیمار در شکست و جوانه زنی چند گونه بذور علف هرز سس پس از مطالعه و تحقیق و اندازه گیری تیمارهای مختلف روی جوانه زنی بذور سس مورد آنالیز قرار گرفتندو نتایج ذیل حاصل گردید:
همان طور که در جدول 1 مشاهده می شود حداکثر درصد جوانه زنی در بین تیمارهای آزمایشی مربوط به تیمار بذر با اسید سولفوریک مربوط به بذر سس همدانی به مدت 100 دقیقه در شرایط نور/تاریکی بود - - %99:33 و کمترین در صد جوانه زنی در تیمار اسید سولفوریک%98 در مدت 20دقیقه در شرایط تاریکی - - %8 مشاهده گردید . همچنین بیشترین درصد جوانه زنی بذور سس که در تمام تیمارهای آزمایشی در شرایط نور/تاریکی مداوم به دست آمد
